Τετάρτη 30 Νοεμβρίου 2011

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΕΡΩΤΙΚΟ ΠΟΙΗΜΑ

  Εκτός από την προσωπική ερωτική ποίηση υπάρχουν και τα απαράμιλλα δημώδη ποήματα που εξυμνούν τον έρωτα. Ένα από αυτά, με κρητική προέλευση, έχει μελοποιηθεί από τον Δ. Παπαδημητρίου και ερμηνεύεται με ιδιαίτερα αισθαντικό τρόπο από την Ελευθερία Αρβανιτάκη. Το ποίημα-τραγούδι μπορεί να προσφέρει γόνιμο προβληματισμό στην ομάδα των μαθητών της Α΄Λυκείου που εξετάζει το θέμα του έρωτα στη Λογοτεχνία και βρίσκεται στη διαδικασία της δημιουργίας ενός μουσικού αρχείου με μελοποιημένα ποιήματα. Εξυπακούεται, βέβαια, ότι απευθύνεται και στους υπόλοιπους αναγνώστες του ιστολογίου που τους αρέσει το καλό ελληνικό τραγούδι.

ΣΑΝ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΤΗΝ ΚΡΥΦΗ

Στίχοι: Παραδοσιακό


Μουσική: Δημήτρης Παπαδημητρίου


Πρώτη εκτέλεση: Ελευθερία Αρβανιτάκη



Δεν είναι πόνος να πονεί,

πόνος να θανατώνει,

σαν την αγάπη την κρυφή,

που δεν ξεφανερώνει.



Θαρρώ πεινώ, μα γω διψώ,

με δε διψώ, νυστάζω,

με δε νυστάζω ξαγρυπνώ

για σε κι αναστενάζω.



Μελαχρινό μου πρόσωπο,

φράγκικο μοναστήρι,

ούτε στην πόρτα φαίνεσαι,

ούτε στο παραθύρι.



Πρόβαλε φέξη τ' ουρανού

και στέρηση του κόσμου

το νου μου και το λογισμό,

όπου μου πήρες, δώσ' μου.

Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2011

ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΣΤΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ

 Αισίως ολοκληρώσαμε την προσέγγιση-ανάλυση στο ηθογραφικό-ψυχρογραφικό διήγημα του Βιζυηνού. Λίγο πριν από το επαναληπτικό διαγώνισμα ας εμπεδώσουμε τα βασικά σημεία της επεξεργασίας που εφαρμόσαμε.

Το αμάρτημα της μητρός μου


Βασικό θέμα  ο θάνατος.

Δομικός άξονας  η ασθένεια της Αννιώς και οι μάταιες προσπάθειες της

μητέρας να τη σώσει, για να εξιλεωθεί από μια κρυφή αμαρτία.

Θεματικός πυρήνας  το συναίσθημα ενοχής της μητέρας και η επίδραση που είχε στον ψυχισμό του αφηγητή .

Το βιωματικό υλικό
• Τα οικογενειακά ονόματα (Δεσποινιώ Μηχαλιέσα, Αννιώ, Γιωργής, Μιχαλιός, Χρηστάκης)

• Ο θάνατος του πατέρα και της Αννιώς

• Η παραμονή του αφηγητή στην Πόλη

• Το ταξίδι του στην Κύπρο

• Η δεύτερη μετάβασή του στην Πόλη



Η αφηγηματική προοπτική

Στο «Αμάρτημα της μητρός μου» η δομή είναι κυκλική, όπως και σε όλα τα διηγήματα του Βιζυηνού: αναπτύσσεται γύρω από ένα αίνιγμα που προτείνεται στον τίτλο και το οποίο λύνεται στο τέλος (π.χ. Ποίος ήτο ο φονεύς του αδελφού μου) κρατώντας το ενδιαφέρον του αναγνώστη αμείωτο μέχρι τέλους.

Η ιδιοτυπία της αφήγησης

Σύμφωνα με την κλασική αφηγηματική πλοκή, ο μύθος ακολουθεί τρία στάδια:

• τη δέση

• την κορύφωση

• τη λύση

Στο συγκεκριμένο διήγημα δεν έχουμε μονοκεντρισμό της πλοκής, αλλά έκταση της αφήγησης σε περισσότερα του ενός επεισόδια. Με την επιλογή της τεχνικής της απόκρυψης, η δέση-κορύφωση-λύση συμπυκνώνονται στην εξομολόγηση της μάνας.

Η ιδιοτυπία της πλοκής

Συγκεκριμένα, η πλοκή του διηγήματος συνδυάζει τη μυστηριακή ατμόσφαιρα και τις μεταβλητές οπτικές γωνίες (του παιδιού-αφηγητή, του ενήλικου-αφηγητή και της μάνας) και θεμελιώνεται σε αντιθετικά μοτίβα:

• της πλάνης και αυταπάτης

• της διπλής αλήθειας

• της διπλής πραγματικότητας

• της αμφισημίας και της σχετικότητας

Η ιδιότυπη εστίαση

Σ’ αυτή την ιδιόρρυθμη πλοκή η εστίαση είναι αναγκαστικά εσωτερική. Η αφήγηση δίνεται από την οπτική γωνία ενός παιδιού που σταδιακά μεταβάλλεται (μεταβλητή εστίαση). Κάποιες στιγμές όμως ο αφηγητής-παιδί φαίνεται να γνωρίζει τα συναισθήματα και τα κίνητρα των υπολοίπων προσώπων. Κι ενώ η εσωτερική εστίαση επιβάλλει περιορισμένη γνώση, σε σχέση με το λαογραφικό υλικό ο αφηγητής έχει στάση παντογνώστη, αφού επεμβαίνει για να επεξηγήσει και να σχολιάσει έθιμα και λαϊκές δοξασίες, δηλώνοντας ότι γνωρίζει περισσότερα από κάθε άλλο αφηγηματικό πρόσωπο. Η εσωτερική οπτική γωνία του αφηγητή διευρύνεται επίσης με την αναφορά σε εξωτερικά συμβάντα στα οποία ο αφηγητής δεν είχε προσωπική συμμετοχή, είχαν όμως άμεση σχέση με αυτόν.

Η οπτική γωνία

Η οπτική γωνία του αφηγητή είναι περιορισμένη. Σ’ αντίθεση με της μητέρας του, που παραμένει αμετάβλητη, η δική του ωριμάζει. Ο αφηγητής και η μητέρα του είναι τα μόνα πρόσωπα με αφηγηματικές λειτουργίες στο κείμενο· τα υπόλοιπα αποτελούν απλά σημεία αναφοράς (δυαδική αφηγηματική δομή / δυαδική οπτική γωνία αφηγητή).

Συγκεκριμένα, ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας οργανώνει την πλοκή είναι πρωτότυπος. Παρουσιάζει στην ουσία μια ιστορία, της οποίας το νήμα ξετυλίγεται από δύο διαφορετικά χρονικά σημεία και από δύο διαφορετικές οπτικές γωνίες, στο τέλος όμως τα δύο νήματα συνυφαίνονται. Είναι η ιστορία της οικογένειας του αφηγητή, που την παρακολουθούμε στο μεγαλύτερο μέρος του διηγήματος από την οπτική γωνία του Γιωργή, ενώ το τελευταίο τμήμα παρουσιάζεται από την οπτική γωνία της μητέρας. Οι δύο αφηγητές έχουν διαφορετική χρονική αφετηρία. Ο Γιωργής ξεκινά από την ασθένεια της αδελφής του και φτάνει στην εξομολόγηση της μητέρας και η μητέρα αρχίζει την ιστορία της λίγα χρόνια πριν από τη γέννηση του Γιωργή και καταλήγει στο ίδιο σημείο, παρακάμπτοντας όσα ήδη ειπώθηκαν.

Ο χρόνος της αφήγησης
Το «Αμάρτημα της μητρός μου» αφηγείται ένα παλιό επεισόδιο (μακριά από τον ενεστώτα της γραφής). Το επεισόδιο εκτείνεται σε εικοσιοκτώ χρόνια, αλλά η αφήγηση δεν είναι ευθύγραμμη στο παρελθόν: στηρίζεται σε αναχρονίες (κυρίως αναδρομές ή αναλήψεις ) και γι’ αυτό στο κείμενο

παρεμβάλλονται φράσεις που σχετίζονται με τη λειτουργία της μνήμης του αφηγητή (π.χ. ενθυμούμαι…).

Με την τεχνική αυτή

η πλοκή κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και διατηρεί παράλληλα και το μυστήριο στη στάση της μητέρας, που προσημαίνεται στον τίτλο του διηγήματος.
Αφηγηματικά μοτίβα

Σημαντικοί συντελεστές πλοκής είναι και τα αφηγηματικά μοτίβα του διηγήματος:

• Η επιδείνωση της ασθένειας της Αννιώς

• Η αυξανόμενη αφοσίωση της μητέρας σ’ αυτήν

• Η κλιμακούμενη αδιαφορία της μητέρας προς τα αγόρια

Το μοτίβο της στέρησης της μητρικής στοργής.

Το μοτίβο της επιδείνωσης

Η συνεχής επιδείνωση της ασθένειας της Αννιώς αποτελεί σταθερό αφηγηματικό μοτίβο μέσω του οποίου εξελίσσεται η πλοκή και περιγράφεται ο χαρακτήρας και η συμπεριφορά της μητέρας. Η φράση επαναλαμβάνεται με διάφορες παραλλαγές.

Το μοτίβο είναι σημαντικό:

• από άποψη τεχνικής γιατί συντελεί στη χρονική μετάβαση στην επόμενη φάση της ασθένειας.

• από πλευράς περιεχομένου τονίζει την εντατικοποίηση των φροντίδων της μητέρας και την αυξανόμενη αδιαφορία της προς τα αγόρια.

Η αυξανόμενη αφοσίωση της μητέρας σ’ αυτήν

• Η τραγική και πονεμένη μητέρα, «που χτυπήθηκε άγρια από τη μοίρα», αφοσιώνεται απόλυτα στην ασθένεια της κόρης της αδιαφορώντας για οτιδήποτε άλλο. Είναι τόσο μεγάλο το ψυχικό της δράμα και το πάθος της να σώσει την Αννιώ, ώστε κλονίζει μέσα στην ψυχή του αφηγητή τη «βεβαιότητα» της ίσης προς όλα τα παιδιά μητρικής στοργής και τον κάνει ακούσια να υποφέρει από την αδιαφορία της απέναντί του. Η μητέρα αντιλαμβάνεται τον πόνο του αγοριού μόνο μετά την πανικόβλητη φυγή του από την εκκλησία, γι’ αυτό και του δείχνει τρυφερότητα στο σπίτι.
Η κλιμακούμενη αδιαφορία της μητέρας προς τα αγόρια

Ο αφηγητής σημειώνει με πίκρα την κλιμακούμενη - με την ασθένεια της Αννιώς - «θλιβεράν» αδιαφορία της μητέρας του, όχι μόνο προς αυτόν αλλά και προς κάθε τι που δεν είχε σχέση με αυτήν. Το αποκορύφωμα ήταν όταν άκουσε τη μητέρα στην προσευχή της να κάνει μια πρώτη νύξη της αμαρτίας της, εξαιτίας της οποίας πίστευε ότι την τιμωρούσε ο Κύριος και με άφθονα δάκρυα και αναστεναγμούς να ξεστομίζει τον απελπισμένο λόγο: «- Σου έφερα δύο παιδιά μου στα πόδια σου … χάρισέ μου το κορίτσι!».
Το μοτίβο της στέρησης της μητρικής στοργής

Η ψυχολογία αναφέρει ότι είναι τραυματική εμπειρία για ένα παιδί ο πρόωρος ή απότομος απογαλακτισμός και μπορεί να δημιουργήσει στο παιδί σύνδρομο αποστέρησης. Ίσως, πράγματι, ο αφηγητής να μην μπόρεσε ποτέ να απαλλαγεί από το σύνδρομο αυτό, το οποίο, σε συσχετισμό με το οιδιπόδειο σύμπλεγμα που πιθανόν είχε, τον έκανε να υποφέρει βαθιά. Απόδειξη αυτού είναι το ότι δεν ένιωθε ζήλια για τη συμπεριφορά του πατέρα του προς την Αννιώ, παρόλο που και αυτός την είχε «μη στάξη και την βρέξη». Η αγάπη και των δύο γονέων ήταν βέβαια δεδομένη, άσχετα με το αν την ένιωθε ο Γιωργής ή όχι. Η ίδια η μητέρα τονίζει την αγάπη της στο Γιωργή (την απέδειξε άλλωστε και με την πράξη αυτοθυσίας της) και αναφέρει ότι ράγιζε η καρδιά της που τον έβλεπε να μαραίνεται από τη ζήλια.

Αναδρομικές αφηγήσεις / Αναλήψεις

• Η παρουσίαση της σύνθεσης του μοιρολογιού του πατέρα από ένα Γύφτου, που συνέθεσε το μοιρολόγι κατά παραγγελία της μητέρας και το συνόδεψε με τη λύρα.

• Η αυτοθυσία της μητέρας στο ποτάμι. Ο αφηγητής μας γυρίζει πίσω στο χρόνο, στον καιρό της πρώτης υιοθεσίας, όταν θέτοντας τη ζωή της η μητέρα σε κίνδυνο τον έσωσε από βέβαιο πνιγμό.

• Η ιστορία του αμαρτήματος της μητέρας, η πιο εκτεταμένη αναδρομική αφήγηση με το σημαντικότερο ρόλο στην πλοκή, γιατί αποκαθιστά την πραγματικότητα, ερμηνεύει τη συμπεριφορά της μητέρας και δικαιολογεί τη στάση της.
Η πρόδρομη αφήγηση / πρόληψη

Στο διήγημα έχουμε μια χαρακτηριστική πρόδρομη αφήγηση όταν ο αφηγητής παρουσιάζει προκαταβολικά τις περιπέτειες που επρόκειτο να περάσει στην ξενιτιά και τους καημούς που θα πρόσφερε στη μητέρα του κατά την περίοδο της απουσίας του. Ο ώριμος αφηγητής, που είχε γνώση του τι επακολούθησε, τονίζει την ειρωνεία της υπόσχεσης ενός δεκάχρονου παιδιού στη μητέρα του, που σε εκείνη τη φάση όχι μόνο τον εαυτό του δεν μπορούσε να θρέψει αλλά και αγνοούσε πόσες πίκρες επρόκειτο να ποτίσει τη μητέρα του φεύγοντας, αντί να την ανακουφίσει.
Τα αφηγηματικά επίπεδα

Η ιστορία της μητέρας έχει το ίδιο σημείο αφετηρίας όπως και το διήγημα, ξεκινάει δηλαδή με την Αννιώ. Η μητέρα αφηγείται τη δραματική της ιστορία, που αποτελεί μια μακροσκελή ανάληψη (αναδρομική αφήγηση) και μια αφήγηση μέσα στην αφήγηση (εγκιβωτισμένη αφήγηση), με χρονική αφετηρία την περίοδο πριν από τη γέννηση της Αννιώς. Έτσι, μεταβαίνουμε σε ένα δεύτερο επίπεδο αφήγησης, το μεταδιηγητικό.


Οι αφηγηματικοί τρόποι

• Στο διήγημα ξεχωρίζει η απαράμιλλη αφηγηματική δύναμη, η περιγραφική δεξιοτεχνία και η ψυχογραφική δύναμη με την οποία ο συγγραφέας διεισδύει στην παιδική ψυχή.

• Η αφήγηση εναλλάσσεται με το διάλογο, ενώ οι περιγραφές είναι περιορισμένες και οργανικά ενταγμένες στην αφήγηση. Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση σε κάποια σημεία μετατρέπεται σε εσωτερικό μονόλογο. Στην αφήγηση παρεμβάλλονται σχόλια για τα ήθη και έθιμα της εποχής και αποδίδονται σε ελεύθερο πλάγιο λόγο οι σκέψεις άλλων.

Το τέλος της αφήγησης

Με την εξομολόγηση της μητέρας, θεματικά, ολοκληρώνεται η ιστορία και λύνεται το αίνιγμα του τίτλου. Συναισθηματικά, η μητέρα εξιλεώνεται στην ψυχή του αναγνώστη τόσο ως προς τη στέρηση αγάπης προς το γιο όσο και ως προς την αμαρτία της. Το αμάρτημά της μπορεί να ήταν μεγάλο, αφού κατέληξε σε παιδοκτονία, το πλήρωσε όμως ακριβά με την ηθική της δοκιμασία και με τη συναίσθηση της ενοχής της

Η μυστηριώδης, αινιγματική πλοκή, η περίπλοκη αφηγηματική προοπτική, οι πολλαπλές αντιθέσεις (αλήθεια/πλάνη, άγνοια/γνώση, φως/σκότος κτλ.), η ρεαλιστική αφήγηση, οι ψυχογραφικές εμβαθύνσεις είναι μόνο μερικές από τις ιδιότυπες αφηγηματικές τεχνικές του Βιζυηνού που τον καθιστούν πρωτοποριακό διηγηματογράφο.





Τρίτη 22 Νοεμβρίου 2011

ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ (ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ)

Η τελευταία επιστολή


Στην τσέπη του κουστουμιού του πτώματος του Κώστα Καρυωτάκη βρέθηκε επιστολή που γράφει τα εξής: «Είναι καιρός να φανερώσω την τραγωδία μου. Το μεγαλύτερό μου ελάττωμα στάθηκε η αχαλίνωτη περιέργειά μου, η νοσηρή φαντασία και η προσπάθειά μου να πληροφορηθώ για όλες τις συγκινήσεις, χωρίς τις περισσότερες, να μπορώ να τις αισθανθώ. Τη χυδαία όμως πράξη που μου αποδίδεται τη μισώ. Εζήτησα μόνο την ιδεατή ατμόσφαιρά της, την έσχατη πικρία. Ούτε είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος για το επάγγελμα εκείνο. Ολόκληρο το παρελθόν μου πείθει γι' αυτό. Κάθε πραγματικότης μου ήταν αποκρουστική. Είχα τον ίλιγγο του κινδύνου. Και τον κίνδυνο που ήρθε τον δέχομαι με πρόθυμη καρδιά. Πληρώνω για όσους, καθώς εγώ, δεν έβλεπαν κανένα ιδανικό στη ζωή τους, έμειναν πάντα έρμαια των δισταγμών τους, ή εθεώρησαν την ύπαρξή τους παιχνίδι χωρίς ουσία. Τους βλέπω να έρχονται ολοένα περισσότεροι μαζί με τους αιώνες. Σ' αυτούς απευθύνομαι. Αφού εδοκίμασα όλες τις χαρές (!!!), είμαι έτοιμος για έναν ατιμωτικό θάνατο. Λυπούμαι τους δυστυχισμένους γονείς μου, λυπούμαι τα αδέλφια μου. Αλλά φεύγω με το μέτωπο ψηλά. Ήμουν άρρωστος. Σας παρακαλώ να τηλεγραφήσετε, για να προδιαθέση την οικογένειά μου, στο θείο μου Δημοσθένη Καρυωτάκη, οδός Μονής Προδρόμου, πάροδος Αριστοτέλους, Αθήνας» Κ.Γ.Κ. [Υ.Γ.] Και για ν' αλλάξουμε τόνο. Συμβουλεύω όσους ξέρουν κολύμπι να μην επιχειρήσουνε ποτέ να αυτοκτονήσουν δια θαλάσσης. Όλη νύχτα απόψε επί δέκα ώρες, εδερνόμουν με τα κύματα. Ήπια άφθονο νερό, αλλά κάθε τόσο, χωρίς να καταλάβω πώς, το στόμα μου ανέβαινε στην επιφάνεια. Ωρισμένως, κάποτε, όταν μου δοθεί η ευκαιρία, θα γράψω τις εντυπώσεις ενός πνιγμένου». Κ.Γ.Κ. (Κώστας Γ. Καρυωτάκης). Ακόμα και σήμερα υπάρχουν απορίες και αντιθέσεις στην ερμηνεία αυτής της επιστολής.






Ο ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ ΕΜΠΝΕΕΙ ΜΕ ΤΟ ΣΟΝΕΤΟ ΤΟΥ...

Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες

κιθάρες. Ο άνεμος όταν περνάει,

στίχους, ήχους παράξενους ξυπνάει

στις χορδές που κρέμονται σαν καδένες.



Είμαστε κάτι απίστευτες αντένες.

Υψώνονται σαν δάχτυλα στα χάη,

στην κορυφή τους τ' άπειρο αντηχάει,

μα γρήγορα θα πέσουνε σπασμένες.



Είμαστε κάτι διάχυτες αισθήσεις,

χωρίς ελπίδα να συγκεντρωθούμε.

Στα νεύρα μας μπερδεύεται όλη η φύσις.



Στο σώμα, στην ενθύμηση πονούμε.

Μας διώχνουνε τα πράγματα, κι η ποίησις

είναι το καταφύγιο που φθονούμε.



Η έρευνα και η παρουσίαση της ανάρτησης έγινε από τη Στέλλα Μπόρτζιου, μαθήτρια του Β2 του ΓΕ.Λ. Χαλάστρας


Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2011

ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ

ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ


1. Χωροχρονικό πλαίσιο αναφοράς:

γράφεται στο πάνω δεξιό άκρο και

περιλαμβάνει τον τόπο και το χρόνο κατά τον οποίο γράφεται η επιστολή:

π.χ. Θεσσαλονίκη, 14 Οκτωβρίου 2004.

2. Η προσφώνηση:

Αγαπημένη μου μητέρα,

Αγαπητέ Αντρέα,

Μαρία μου,

Αξιότιμε κύριε,

Κύριε Διευθυντή,

 κύριε Υπουργέ,

Σεβαστέ Κύριε,

3. Το περιεχόμενο της επιστολής

• Πρόλογος:

Aφορμή για τη σύνταξη της επιστολής και στόχος του

επιστολογράφου.

• Κύριο Μέρος:

 Έκθεση ενός θέματος, ενός προβλήματος, ενός φαινομένου,

μιας άποψης κτλ.

 Απόδειξη με τη χρήση λογικών επιχειρημάτων, τεκμηρίων.

διαπιστώσεων, παραδειγματικών αναφορών, μαρτυριών.

 Ανασκευή των αντίπαλων επιχειρημάτων (προβολή

αντιρρήσεων, επιφυλάξεων, περιορισμών), που ισχυροποιεί

τη θέση του αποστολέα.

• Επίλογος:

Περιεκτική ανακεφαλαίωση κατά την οποία ο επιστολογράφος

εκφράζει σκεπτικισμό, συγκρατημένη αισιοδοξία ή καλεί τον /την

αποδέκτη της επιστολής: να συμμεριστεί, να κατανοήσει, να

ευαισθητοποιηθεί, να ανταποκριθεί έμπρακτα, να αναλάβει

πρωτοβουλίες, να κινητοποιήσει φορείς.

4. Η επιφώνηση:

(ανάλογη με την προσφώνηση)

Με αγάπη

Με εκτίμηση

Με σεβασμό

Με φιλικούς χαιρετισμούς

Ευχαριστώ για τη φιλοξενία (για επιστολή στον τύπο)

5. Η υπογραφή:

Γεώργιος Γεωργίου (επίσημη επιστολή)

Ελένη (φιλική επιστολή)

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ

Επιστολή στο δήμαρχο του τόπου μας με σκοπό την έκφραση ενός προβλήματος.




                                                                                     Χαλάστρα, 10 Νοεμβρίου 2011

Αξιότιμε κ. Δήμαρχε,



Σας γράφω με αφορμή το μείζον πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε στο Λύκειο της περιοχής μας σχετικά με την έλλειψη βιβλίων. Η έλλειψη βιβλίων αποτελεί το κύριο θέμα συζήτησης μεταξύ των μαθητών καθώς όλοι επηρεάζονται αρνητικά από τη συγκεκριμένη κατάσταση.

Πιο συγκεκριμένα, η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών του σχολείου μας δεν έχουν ακόμη λάβει τα απαραίτητα σχολικά εγχειρίδια για τη διεξαγωγή του μαθήματος. Ως αποτέλεσμα, δυσχεραίνεται και υποβιβάζεται η ποιότητα της καθημερινής διεξαγωγής των μαθημάτων. Καθηγητές και μαθητές είναι πλέον αγανακτισμένοι από αυτήν την κατάσταση καθώς δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά το σχολείο μας.

Απόδειξη σε αυτό το γεγονός αποτελεί το ότι αναγκαζόμαστε ως μαθητές να μελετάμε μέσω φωτοτυπιών, κάτι που θυμίζει περισσότερο πρωτόγονη κατάσταση παρά σύγχρονο κράτος. Επίσης, καθώς πλησιάζει η περίοδος των διαγωνισμάτων, πολύ φοβόμαστε πως δε θα μπορέσουμε να αντεπεξέλθουμε, καθώς μας έχει δοθεί ένας μικρός αριθμός φωτοτυπιών, λόγω μείωσης του κόστους, πιστεύουμε πως δε θα έχουμε τη δυνατότητα να προετοιμαστούμε κατάλληλα.

Από την άλλη, υπάρχουν κάποιες απόψεις που υποστηρίζουν πως η όλη αυτή κατάσταση ευνοεί τους μαθητές μέσω της κατάργησης της αποστήθισης και μέσω της εφαρμογής νέων τεχνολογιών. Παρ’ όλα αυτά εμείς γνωρίζουμε πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει, αφού το φαινόμενο της αποστήθισης συνεχίζει να υπάρχει ενώ από την άλλη το ψηφιακό σχολείο αποτελεί απλώς μια φαντασίωση κάποιων που θέλουν να υπονομεύσουν το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος.

Συνοψίζοντας, θέλουμε να σας τονίσουμε πως αυτό το μείζον πρόβλημα οφείλει να λάβει ένα τέλος. Απευθυνόμαστε σε εσάς διότι πιστεύουμε πως μέσω του αξιώματος σας θα βοηθήσετε να εισακουστεί το πρόβλημά μας στο αρμόδιο υπουργείο. Εάν η προσπάθειά σας αυτή δεν καρποφορήσει, σας παρακαλούμε να πράξετε τα δέοντα, προσφέροντας το ανάλογο κονδύλιο ως δήμος, με σκοπό την έκδοση των σχολικών βιβλίων, πράγμα που έχουν ήδη πράξει πολλοί δήμοι ανά την Ελλάδα. Με τον τρόπο αυτό, θα δοθεί επιτέλους μια λύση στο πρόβλημα των μαθητών και το σχολείο μας θα επιστρέψει στους κανονικούς ρυθμούς λειτουργίας τους.

Με εκτίμηση,



Πηγαδάς Κωνσταντίνος


Πέμπτη 17 Νοεμβρίου 2011

ΘΕΩΡΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ-ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ



Αφηγηματικές τεχνικές


Οι λειτουργίες του αφηγητή

0 αφηγητής μπορεί να είναι πρόσωπο της αφήγησης, με πρωταγωνιστικό ή δευτερεύοντα ρόλο, ή μπορεί να είναι αμέτοχος στα γεγονότα. Αν συμμετέχει στην ιστορία (είτε ως βασικός ήρωας είτε ως απλός παρατηρητής ή αυτόπτης μάρτυρας), τον ονομάζουμε «ομοδιηγητικό αφηγητή». Σ’ αυτή την περίπτωση ο αφηγητής αφηγείται σε πρώτο ρηματικό πρόσωπο (πρωτοπρόσωπη αφήγηση).

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ...

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ

A. Να μεταφράσετε τα παρακάτω αποσπάσματα: {40 μον..}


Aegrotabat Caecina Paetus, maritus Arriae, aegrotabat et filius. Huic Arria funus ita paravit, ut ignoraretur a marito; quin immo cum illa cubiculum mariti intraverat, vivere filium simulabat, ac marito persaepe interroganti, quid ageret puer, respondebat: “Bene quievit, libenter cibum sumpsit”. Deinde, cum lacrimae suae, diu cohibitae, vincerent prorumperentque, egrediebatur; Tum se dolori dabat et Paulo post siccis oculis redibat. Scribonianus arma in Illyrico contra Claudium moverat;...

... Opibus urbis nolite confidere. Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite. Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis. Mementote rem publicam in extremo discrimine quondam fuisse!” Statimque sumptum est Punicum bellum tertium, quo Carthago deleta est.

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. α Να γραφεί ό,τι δηλώνεται στην παρένθεση {7,5 μον}

funus------------------------(γεν. εν.)------------------------(αφ. Πληθ.-------------------(αιτ.πλ.) filius----------------(γεν. εν.)-------------------(κλ.εν.)----------------(ον.πλ.

Redibat-------------------(γεν.εν.μτχ.εν.)--------------------------(αιτ.πλ.ουδ.μτχ)

Opibus---------------------(γεν.πλ.)--------------------------------(αιτ.πλ.)

β mortuus est, interroganti, cohibitae:Να γραφεί το β΄ενικό πρόσωπο του μέλλοντα σε όλες τις εγκλίσεις. {7,5}

ΟΡΙΣΤΙΚΗ

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ

ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ

2. α consulueritis, confidere, vincerent, ignoraretur: Να κάνετε χρονική αντικατάσταση στους τύπους {7.5}

β redibat, egrediabatur: Να κλιθούν οι προστακτικές όλων των χρόνων {7,5}

3. α Να συμπληρώσετε τα κενά {15 μον}

a marito: εμπρόθετος---------------------------στο-----------------------------------

mariti---------------------------------------------στο-----------------------------------

vivere-------------------------,---------------------------στο-----------------------------

dolori--------------------------------------στο-------------------------------------------

siccis------------------------------------στο----------------------------------------------

patriae------------------------------------στο-------------------------------------------

marito------------------------------------------στο interroganti

β ignoraretur, vincerent: Να αναγνωριστούν οι προτάσεις με τα ρήματα αυτά, να δικαιολογηθεί ο τρόπος εισαγωγής, εκφοράς και να δηλωθεί η συντακτική θέση. {7,5 μον.}

γ Neminem credideritis patriae consulturum esse: Να δηλωθεί η απαγόρευση με άλλη ισοδύναμη έκφραση {7,5}

Bene merenti!

Τετάρτη 16 Νοεμβρίου 2011

ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ ΣΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

  Γιατί η ιστορική λήθη είναι πνευματικός θάνατος. Τιμή σε όλους εκείνους που αγωνίστηκαν και δεν έγιναν ποτέ γνωστά τα ονόματά τους, σ' εκείνους που δεν κατέλαβαν εξουσιαστικούς θώκους, αλλά με τις πράξεις τους,τον τρόπο της ζωής, τον θάνατό τους  άφησαν πολύτιμη παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές.
  ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ


Δευτέρα 14 Νοεμβρίου 2011

ΑΓΑΠΗΤΟ ΜΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ... (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)



ΧΑΓΙΑΡΗ ΑΣΠΑΣΙΑ


Αγαπητό μου ημερολόγιο,


Σήμερα είναι η μεγάλη ημέρα , η μέρα της αναμέτρησης !Από χθες όλοι οι στρατιώτες γνωρίζουμε τις θέσεις μας. Μετά από 4 μέρες που αφήσαμε τους Αθηναίους να κουράζονται , καθώς ετοιμάζονταν κάθε μέρα για μάχη, σήμερα αναπάντεχα θα εμφανιστούμε και θα επιτεθούμε! Σήμερα θα φανεί πόσο δειλοί και άνανδροι είμαστε όπως πίστευαν για μας .Όλοι έχουμε ξυπνήσει και είναι γύρω στις 5 το πρωί. Περιμένουμε το σύνθημα του στρατηγού μας ,Λύσανδρου.

Είναι γνωστό ότι οι Αθηναίοι έχουν έναν αξιόλογο στόλο γεγονός προφανές μέσα από αναδρομήσεις στο παρελθόν. Παρόλα αυτά ,στην κατάσταση που τους έχουμε φέρει, από τα λίγα που γνωρίζω, είναι σχεδόν σίγουρο πως θα ηττηθούν! Δεν προνόησαν όπως ο δικός μας άξιος στρατηγός , Λύσανδρος, να ρίξουν άγκυρα κοντά σε πόλη. Ως αποτέλεσμα της απερισκεψίας τους, έχουν έλλειψη τροφίμων και εφοδιασμού, ενώ εμείς έχουμε στην διάθεσή μας ότι χρειαζόμαστε! Επιπλέον ,έχουμε ακόμη ένα προνόμιο: Γνωρίζουμε τις κινήσεις τους χάρις τα γρήγορα πλοία μας που τους παρακολουθούν!

Όσο σου γράφω ,ημερολόγιό μου, ακούω φωνές οι οποίες προδίδουν την ένταση των στρατιωτών και αντικρίζω παντού γύρω μου ετοιμοπόλεμους στρατιώτες, αποφασισμένους να κατατροπώσουν τον εχθρό! Η αλήθεια είναι πως μέσα μου νιώθω αγχωμένος και φοβισμένος από την μία , μήπως χάσω την ζωή μου και στερήσω από την οικογένειά μου και τα παιδιά τον πατέρα τους. Από την άλλη νιώθω σίγουρος πως μας περιμένει η νίκη χάρη   στο ιδιοφυές σχέδιο του Λύσανδρου, που έχουμε σκοπό να εφαρμόσουμε!

Βέβαια όπως είναι φυσικό, η πίεση είναι μεγάλη πριν από την μάχη …Ακούω φωνές… μας μαζεύουν όλους για επιβίβαση! Ξεκινάμε..!


ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΕΝΙΑ


ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΠΡΙΝ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ:


Αγαπημένο μου ημερολόγιο,

Πρέπει να ομολογήσω πως δεν είναι ότι καλύτερο να παρακολουθώ από το πρωί ως αργά το απόγευμα τους Αθηναίους όμως δεν έχω άλλη επιλογή. Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στον στρατηγό μας και συμμερίζομαι την ανησυχία του για να μην γίνει κάποιο λάθος κι ας σε μας θέλει να δείχνει ψύχραιμος. Ανάμεσα στις κουβέντες των στρατιωτών ακούστηκε πως σύντομα θα επιτεθούμε. Ανυπομονώ, όχι μόνο για να τελειώσει ο πόλεμος αλλά για να γυρίσω και να δω την οικογένεια μου, από την οποία είμαι μακριά τόσο καιρό και μου έχει λείψει.

Η ΜΕΡΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ:

Αγαπημένο μου ημερολόγιο,

Η σημερινή ημέρα ήταν η ανταμοιβή των κόπων μας. Υπό τις εντολές του Λυσάνδρου σηκώσαμε ασπίδα μόλις είδαμε τους εχθρούς να ανοίγονται κι έτσι ξεκίνησε ο πόλεμος. Οι Αθηναίοι ήταν τελείως απροετοίμαστοι και αποδιοργανωμένοι, όπως ακριβώς είχε προβλέψει ο ικανότατος στρατηγός μας. Οι κουτοί, μας νόμιζαν δειλούς και τώρα εμείς, οι δειλοί, σύμφωνα με το ευφυές στρατήγημα του Λυσάνδρου, τους κατατροπώσαμε. Ελπίζω ο Λύσανδρος να μην φερθεί με επιείκεια και να τους κάνει ότι ήθελαν να κάνουν αυτοί σε μας σε περίπτωση που νικούσαν! Ο πόλεμος έληξε με θετικά αποτελέσματα και όλοι οι στρατιώτες είμαστε έτοιμοι για τις επόμενες εντολές.








Πέμπτη 10 Νοεμβρίου 2011

ΑΓΑΠΗΤΟ ΜΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ...

 Τι αισθάνονταν, ποιες σκέψεις τριβέλιζαν το μυαλό τους και ποιες ήταν οι προσδοκίες τους για την επόμενη μέρα; Διαβάστε τις σελίδες ημερολογίων των στρατιωτών (Αθηναίων και Σπαρτιατών) λίγο πριν αλλά και μετά τη μεγάλη μάχη στους Αιγός ποταμούς το 405 π.Χ.

  Οι εργασίες-σελίδες ημερολογίων γράφτηκαν από μαθητές του Α4 του ΓΕ.Λ. Χαλάστρας ως επιστέγασμα της επεξεργασίας της πρώτης ενότητας των Ελληνικών του Ξενοφώντα στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας.

 ΦΑΛΕΓΚΑ  ΙΩΑΝΝΑ
5η ημέρα της παραμονής μας στους Αιγός Ποταμούς

Σήμερα για ακόμα μία μέρα επικρατεί ηρεμία. Οι Σπαρτιάτες δεν έχουν κάνει καμία κίνηση εναντίον μας, αν και αυτό με γεμίζει φόβο…Παρόλο που οι υπόλοιποι τους θεωρούν δειλούς… Πήγαμε νωρίς το πρωί στη Σηστό για ανεφοδιασμό. Μπορεί βέβαια η διαδρομή να είναι μακρινή και κουραστική αλλα εμάς δεν μας ενοχλεί ιδιαίτερα… Τελικά οι συμβουλές του Αλκιβιάδη αποδείχθηκαν ανούσιες. Δηλαδή ποιος πιστεύει πως είναι και προσπαθεί να μας διατάξει κιόλας…; Οι στρατηγοί μας Τυδεύς και Μένανδρος γνωρίζουν περισσότερα από εκείνον και είναι μάλιστα ιδιαίτερα ικανοί!

Το βράδυ της ίδιας ημέρας
Εχει βραδιάσει πλέον…Δεν μπορώ να πιστέψω ότι συνέβη κατι τέτοιο! Ηττηθήκαμε! Δεν το χωράει ο νους μου!! Τελικά ο Λύσανδρος είχε σχέδιο και μάλιστα πολύ καλό! Αυτές τις πέντε ημέρες λοιπόν, εκείνος είχε βάλει ανθρώπους να μας κατασκοπεύουν. Όταν είδαν ότι αρχίσαμε να διασκορπιζόμαστε για τον ανεφοδιασμό, μας περικύκλωσαν, ο Λύσανδρος με το στόλο και ο Θώρακας με το πεζικό. Εκεί επικράτησε ένας τρομερός πανικός από την μεριά μας! Άλλοι έτρεχαν να σωθούν, άλλοι έτρεχαν στα πλοία και άλλοι δεν ήξεραν τι από τα δυο να κάνουν. Είδα φίλους και συγγένεις μου να πιάνονται αιχμάλωτοι! Εγώ ο ίδιος μπορεί να γλύτωσα απ’ αυτό αλλά ξέρω ότι δεν θα έχω καλό τέλος… Πρόλαβα και ανέβηκα στην Πάραλο όπου με διαταγές του Κόνωνα θα παμε στην Αθήνα να αναγγείλουμε τα δυσάρεστα νέα. Ελάχιστα πλοία πρόλαβαν να διασωθούν. Ο Κόνωνας κατευθύνθηκε προς τη Κύπρο στο φίλο του Ευαγόρα για να ζητήσει πολιτικό άσυλο.
Αυτή η μέρα ήταν ένας εφιάλτης και το κακό είναι ότι θα κρατήσει για πολύ ακόμα… Δεν έχουμε μάθει προς το παρόν για την μοίρα των αιχμαλώτων, αν όμως οι Σπαρτιάτες λάβουν υπόψη αυτά που εμείς είχαμε αποφασίσει να κάνουμε στους αιχμαλώτους μας, δεν θα έχουν και τις καλύτερες προθέσεις.. Μέχρι αύριο πιστεύω πως θα έχουμε φτάσει στη Αθήνα. Είναι τόσο άσχημο να αναγγέλλεις νέα που σκορπίζουν τη δυστυχία…


ΤΟΥΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Αγαπητό μου ημερολόγιο,
Σήμερα, η μέρα ήταν ίδια με τις προηγούμενες, δηλαδή παρόλο που οι Αθηναίοι ήταν έτοιμοι για ναυμαχία εμείς σύμφωνα με τις διαταγές του στρατηγού μας, Λύσανδρου, δεν επιτεθήκαμε. Τα γρήγορα πλοία μας εξακολουθούν να παρακολουθούν το στρατόπεδο των Αθηναίων. Αύριο θα κάνουμε την επίθεσή μας και ελπίζω όσο τίποτα άλλο να νικήσουμε. Πιο συγκεκριμένα, ο Λύσανδρος μάς είπε πως, όταν τα γρήγορα πλοία που κατασκοπεύουν τους Αθηναίους σηκώσουν ασπίδα, εμείς θα επιτεθούμε. Έτσι, θα αιφνιδιάσουμε τους αντίπαλους μας και η Σπάρτη θα θριαμβεύσει ξανά!



ΤΣΙΟΚΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

Αγαπητό μου ημερολόγιο,

Παρακολουθούμε εδώ και μέρες τις κινήσεις των Αθηναίων. Είναι πολύ κουραστικό αλλά πιστεύουμε πως αυτή η τακτική θα είναι νικηφόρα για εμάς.

Έφτασε η ώρα της επίθεσης. Ο Λύσανδρος μάς είπε να πλεύσουμε γρήγορα πίσω προς αυτόν και να υψώσουμε ασπίδα στη μέση της διαδρομής. Καθώς μας έκανε σήμα ο Λύσανδρος να πλεύσουμε ολοταχώς, είδαμε από μακριά τον θώρακα με το πεζικό. Επιτεθήκαμε σε ένα άναρχο,απείθαρχο και διασκορπισμένο στρατό διότι μας υποτίμησαν και μας θεώρησαν δειλούς. Όμως εμείς εφαρμόσαμε το σχέδιο του Λυσάνδρου άψογα και με απόλυτη πειθαρχία. Με αυτή τη νίκη φάνηκε ότι οι συμβουλές του Αλκιβιάδη ήταν ανούσιες.

Ύστερα από τη μεγάλη μας νίκη, πλεύσαμε προς τη Λάμψακο. Στο πλοίο είχαμε αιχμαλώτους και άλλα πολλά λάφυρα. Η θέση των Αθηναίων ήταν πολύ δύσκολη καθώς προβλεπόταν αυστηρή τιμωρία προς αυτούς. Η ΝΙΚΗ ΜΑΣ ΘΑ ΓΡΑΦΤΕΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ.......






Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2011

ΕΝΑ ΣΠΑΝΙΟ ΔΙΑΛΕΚΤΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

  Ο Μανώλης Τριανταφυλλίδης το 1924, επόπτης τότε της δημοτικής εκπαίδευσης και έγκριτος γλωσσολόγος και πρωτεργάτης του δημοτικισμού αργότερα, ανέθεσε στον δάσκαλο του δημοτικού σχολείου του Κριμινίου (σημ. ενός γραφικού χωριού της επαρχίας Ανασελίτσης, σημερινή περιοχή Βοϊου ν. Κοζάνης) Αλέξανδρο Παπανικολάου  τη συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου, με στόχο να καταγραφούν τα ιδιαίτερα διαλεκτολογικά στοιχεία της ντοπιολαλιάς.
Προσέξτε την υπόμνηση στο πλάγιο μέρος του εγγράφου " να αποσταλή όπως τάχιστα"

Δείτε το σπάνιο έγγραφο ΕΔΩ

Δευτέρα 7 Νοεμβρίου 2011

ΕΝΔΕΛΕΧΕΙΑ-ΦΟΝΙΣΣΑ ΜΑΝΑ

Και μια σύγχρονη-ροκ εκδοχή της Φόνισσας που επιβεβαιώνει την άποψη ότι ο Παπαδιαμάντης εξακολουθεί να ζει και να μας οιστρηλατεί!


ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΦΟΝΙΣΣΑ

Μελοποιημένο απόσπασμα από το ΙΖ κεφάλαιο της "Φόνισσας" του Παπαδιαμάντη σε απαγγελία Μαρίας Φαραντούρη και μουσική επένδυση Αλκίνοου Ιωαννίδη από το Φεστιβάλ Φιλίππων 20/8/2011 για τα 100 χρόνια από το θάνατο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

«Η Φόνισσα είμαι εγώ»

«Η Φόνισσα είμαι εγώ»
* Ποιον να καταδίκαζε ο συγγραφέας Παπαδιαμάντης; Τη Φραγκογιαννού, δηλαδή τον εαυτό του; Για εγκλήματα που δεν έκανε;


Το μυθιστόρημα που έγραψε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης αποτελεί κατ' ουσίαν την επέκταση της αυτοψυχογραφικής ταύτισης του συγγραφέα με την ηρωίδα του.
Η (παρ)ερμηνεία της «Φόνισσας» του Παπαδιαμάντη από τον Δ. Τζιόβα («Το Βήμα» / «Νέες Εποχές», 31.3.2002) αυτοπεριορίζεται σ' έναν αυθαίρετο σχολιασμό του έργου, παραγνωρίζοντας εντελώς όχι μόνο τις προηγούμενες ερμηνευτικές και δη ερευνητικές συμβολές, αλλά και το ίδιο το κείμενό του.
Ως ερμηνευτική βάση πρέπει να ληφθεί η πολλαπλώς διαπιστωμένη «αυτοβιογραφικότητα» και αυτού του έργου του Παπαδιαμάντη, της οποίας ικανά και πειστικά τεκμήρια προσκόμισε ο Ξ. Κοκόλης (1984/1991). Σ' αυτά θα μπορούσαν να προστεθούν και αρκετά άλλα:
Η «Φόνισσα» Φραγκογιαννού έχει την ίδια απαισιόδοξη, μηδενιστική βιοθεωρία με τον Παπαδιαμάντη, όπως τη γνωρίζουμε από τη δική του (αυτο)βιογραφία - με τα ίδια περίπου λόγια: «ουδ' εφαντάζετο [το κοριτσάκι-εγγονάκι της Φραγκογιαννούς] πόσους κόπους επροξένει εις τους άλλους, ουδέ πόσα βάσανα έμελλε να υποφέρη, εάν επέζη, και αυτό».
Οπως ο πλάστης της Παπαδιαμάντης έτσι και η Φραγκογιαννού είναι (και) άντρας - βιολογικά και κοινωνικά: «ήτο γυνή σχεδόν εξηκοντούτις, καλοκαμωμένη, με αδρούς χαρακτήρας, με ήθος ανδρικόν και με δύο μικράς άκρας μύστακος άνω των χειλέων της»• και: «Ως ανήρ [η Φραγκογιαννού!] οφείλει να δώση οικίαν, άμπελον, αγρόν, ελαιώνα, να δανεισθή μετρητά [...]. Ως γυνή πρέπει να κατασκευάση ή να προμηθευθή "προίκα", τουτέστι παράφερνα...».
Αλλ' αυτό ακριβώς ήταν το οικογενειακό και προσωπικό πρόβλημα του Παπαδιαμάντη - και αυτό το πρόβλημα προβάλλει στο λογοτεχνικό είδωλό του: το πρόβλημα της προίκας, χωρίς την οποία τα θηλυκά παιδιά στην εποχή και στον τόπο του δεν μπορούσαν να «αποκατασταθούν»• σ' αυτό το «πρόβλημα» θα αναφερθούν και τα τελευταία λόγια της Φραγκογιαννούς, όταν αντίκρισε τον «αγρόν», «οπού της είχον δώσει ως προίκα», «όταν, νεάνιδα, την υπάνδρευσαν και την εκουκούλωσαν και την έκαμαν νύφην οι γονείς της: -Ω! να το προικιό μου, είπε».
Από τα ιστορικά έγγραφα, που παρουσίασε ο Γ. Βλαχογιάννης (1938), γνωρίζουμε τις τρομερές κοινωνικές στρεβλώσεις, που επέφερε, από τις αρχές ήδη του 19ου αιώνα, στον τόπο του Παπαδιαμάντη το οικονομικό, κατ' αρχήν, πρόβλημα της προικοδότησης των θηλυκών παιδιών στις φτωχές αγροτικές οικογένειες: «... απάνθρωπος μισοτεκνία των γονέων προς τα θηλυκά, απαραδειγμάτιστος καταφρόνησις των αρσενικών τέκνων προς τους γονείς διά την προς αυτά γινομένην αδικίαν και τα καθ' ημέραν συμβαίνοντα φρικτά παρανομήματα [...]. Αι μυστικαί βρεφοκτονίαι των θηλυκών...».
Στη θέση ακριβώς της Φραγκογιαννούς βρισκόταν και ο ίδιος ο Παπαδιαμάντης, όταν έγραφε στο γενέθλιο νησί του τη «Φόνισσα» (1902): Μετά τον θάνατο του πατέρα (1895) και της μητέρας του (1900) βρισκόταν μπροστά στο ίδιο, κι' ακόμα οξύτερο, μ' αυτήν πρόβλημα: Ενώ αυτή είχε να «αποκαταστήσει», προικίζοντάς την, τη μεγαλύτερη κόρη της, την Αμέρσα, ο Παπαδιαμάντης είχε μείνει με τρεις αδελφές γεροντοκόρες και έπρεπε να είναι γι' αυτές, όπως η Φραγκογιαννού, πατέρας («ως ανήρ») και μάνα («ως γυνή»).
Σύμφωνα με τον άγραφο νόμο του τόπου και της εποχής του, όσο δε βρισκόταν γαμπρός για τις άπροικες αδελφές του, ο Παπαδιαμάντης ήταν υποχρεωμένος, από τα νιάτα του, να μείνει και ο ίδιος, θέλοντας και μη, «εργένης», καταπιέζοντας, ταυτόχρονα, κάθε επιθυμία του για μια «νόμιμη» ικανοποίηση του ερωτισμού του, για μια «νόμιμη» σχέση με το άλλο φύλο - καταπίεση, που του άφηνε μόνο το υποκατάστατο των ερωτικών φαντασιώσεων, όπως εκδηλώνονται σε μερικά διηγήματά του.
Ο Παπαδιαμάντης δεν αγνοεί, βέβαια, τον κοινωνικό χαρακτήρα του προβλήματος - αντίθετα, τον υποδηλώνει στον υπότιτλο του έργου του: «κοινωνικόν μυθιστόρημα»• αυτό όμως το κοινωνικό πρόβλημα το μεταγράφει ως ατομικό (του) ψυχολογικό - και «μεταφυσικό» πρόβλημα. Αντίθετα λοιπόν απ' ό,τι υποθέτει μια «φεμινιστική» παρερμηνεία της «Φόνισσας», ο Παπαδιαμάντης δεν υπερασπίζεται στο έργο του αυτό κανένα «γυναικείο ζήτημα» - ο Παπαδιαμάντης ήταν, αποδεδειγμένα, μισογύνης.
Οπως και στα άλλα «αυτοβιογραφικά» του διηγήματα, έτσι και στη «Φόνισσα» η τεχνική της αφήγησης στηρίζεται στην ψυχολογική διαδικασία της ανάμνησης• στην περίπτωση της Φραγκογιαννούς η τεχνική αυτή ισοδυναμεί με την ψυχαναλυτική τεχνική της (αυτο)ανάλυσης: «Εις εικόνας, εις σκηνάς και εις οράματα της είχεν επανέλθει εις τον νουν όλος ο βίος της, ο ανωφελής και μάταιος και βαρύς».
Και το ευρηματικό τέλος του έργου προσφέρει ένα επιπλέον, το σημαντικότερο ίσως, κλειδί για την αυτοψυχογραφική ταύτιση του κύριου προσώπου με τον συγγραφέα του: Η γραία Χαδούλα, η Φραγκογιαννού, δε συλλαμβάνεται από τους χωροφύλακες, που την καταδιώκουν• πεθαίνει, πνίγεται, κάπου «μεταξύ της θείας και της ανθρωπίνης δικαιοσύνης». Ποιον να καταδίκαζε ο συγγραφέας Παπαδιαμάντης; Τη Φραγκογιαννού, δηλαδή τον εαυτό του; Για εγκλήματα που δεν έκανε;
Μ' όλα τα παραπάνω δεδομένα, θα μπορούσαμε να δεχτούμε τον εύστοχο παραλληλισμό του Παπαδιαμάντη με το Flaubert από το Μ. Χαλβατζάκη (1977): Οπως ο κορυφαίος γάλλος μυθιστοριογράφος του 19ου αιώνα για τη «Madame Bovary» του, έτσι και ο φτωχός έλληνας «συγγενής» του θα μπορούσε να πει για το δημιούργημά του: «Η Φόνισσα είμαι εγώ!»

Ο κ. Γιώργος Βελουδής είναι καθηγητής Νεοελληνικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

Τρίτη 1 Νοεμβρίου 2011

ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ

Οδηγίες για τον τρόπο αξιολόγησης της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας, της Νέας Ελληνικής Γλώσσας και της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας της Α΄τάξης Γενικού Λυκείου για το σχ. έτος 2011-2012


ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ