ΣΥΝΟΧΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

 ΣΥΝΟΧΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ

Μια σειρά από προτάσεις αποτελούν κείμενο, μόνο εφόσον υπάρχει σύνδεση μέσα στις προτάσεις και ανάμεσα σ’ αυτές, όταν δηλαδή η ερμηνεία / κατανόηση ενός στοιχείου της πρότασης εξαρτάται από την ερμηνεία κάποιου άλλου, στο οποίο αναγκαστικά καταφεύγει κανείς για μια αποτελεσματική ανάγνωση του κειμένου. Αντίστοιχα, μια σειρά από παραγράφους αποτελούν ένα ολοκληρωμένο κείμενο με συνοχή και αλληλουχία, εφόσον οι παράγραφοι αυτές συνδέονται εξωτερικά και εσωτερικά με τους παρακάτω τρόπους:

α) με τη χρήση συνδετικών ή διαρθρωτικών λέξεων και εκφράσεων που διασφαλίζουν τη συνοχή του κειμένου. Οι λέξεις-αρμοί( μεταφορά από την οικοδομική τέχνη), όπως τις αποκαλούμε, συνδέουν τις νοηματικές σχέσεις των προτάσεων ή περιόδων του κειμένου

• Ø  αίτιο – αποτέλεσμα: επειδή, διότι, γιατί, έτσι, γι’ αυτό το λόγο,...
• Ø  αντίθεση – εναντίωση: αλλά, όμως, ωστόσο, από την άλλη πλευρά, αντίθετα, αν και, εντούτοις, άλλωστε, παρ’ όλα αυτά,...
• Ø  επεξήγηση: δηλαδή με άλλα λόγια, με όσα είπα προηγουμένως εννοούσα, θα σας το παρουσιάσω με άλλο τρόπο, για να γίνω σαφέστερος,...
• Ø  απαρίθμηση – πρόσθεση επιχειρημάτων: πρώτο...δεύτερο... τέλος, καταρχάς, εκτός απ’ αυτό, επιπλέον, παράλληλα, επιπρόσθετα, επίσης, ας σημειωθεί / προστεθεί ακόμη ότι – δεν πρέπει να λησμονούμε ακόμη ότι...
• Ø  έμφαση: είναι αξιοσημείωτο ότι, αξίζει να σημειωθεί ιδιαίτερα, πρέπει να τονιστεί ότι, θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας, πράγματι, ειδικά, ξεχωριστά, πιο πέρα, περισσότερο,...
• Ø  συμπέρασμα, ανακεφαλαίωση: συγκεφαλαιώνοντας, επιλογικά, συμπερασματικά, επομένως, συνεπώς, λοιπόν,...
• Ø  παράδειγμα: π. χ., λ. χ., για παράδειγμα,...
• Ø  χρονική σχέση: ύστερα, έπειτα, προηγουμένως, εντωμεταξύ, αργότερα, πάντοτε, αμέσως, συγχρόνως,...
• Ø  διάρθρωση του κειμένου: το άρθρο / κείμενό μου χωρίζεται σε τρία μέρη: στο πρώτο...

Στην παρακάτω παράγραφο η σύνδεση των περιόδων διασφαλίζεται κυρίως με διαρθρωτικές λέξεις:

Συνήθως προϋποθέτουμε ότι ένας διανοούμενος πρέπει να είναι ένας άνθρωπος μορφωμένος. Όμως κάθε μορφωμένος δεν είναι και διανοούμενος. Από τον διανοούμενο δεν περιμένει κανείς απλώς να έχει πλούσιες γνώσεις, να είναι καλλιεργημένος ή να κατέχει μια ειδικότητα. Γιατί ο διανοούμενος είναι, όπως δηλώνει και η λέξη, ένας άνθρωπος, που διανοείται και αυτό σημαίνει, ότι είναι ένας άνθρωπος, που δε δέχεται τα πράγματα, όπως του προσφέρονται, αλλά τα περνά μέσ’ από τη δοκιμασία της δικής του διάνοιας – είναι με άλλα λόγια ένα πνεύμα κριτικό όχι μόνο σε ό,τι αφορά τους άλλους αλλά και σ’ ό,τι αφορά τον εαυτό του.

(Κώστα Μιχαηλίδη, Οικείωση και Αλλοτρίωση, Πανελλήνιες 2001 Γ΄ Λυκείου)

β) με  επανάληψη μιας λέξης / φράσης από την προηγούμενη παράγραφο ή περίοδο

γ) με μία ερώτηση

δ) η αντικατάσταση μιας λέξης με την επαναληπτική αντωνυμία αυτός,-ή,-ό

Στο παρακάτω απόσπασμα παραγράφου η σύνδεση της πρώτης και δεύτερης περιόδου επιτυγχάνεται με την παράλειψη της λέξης «διανοούμενος» που ήδη αναφέρθηκε, ενώ της δεύτερης με την τρίτη με την επανάληψη της λέξης «χαθεί».

Η θέση του διανοούμενου μοιάζει κατά πολύ μ’ εκείνη του Σωκράτη. Ξεχωρίζοντας από τους πολλούς δεν είναι ένας επαϊων, δεν είναι ο ειδικός μιας τέχνης, αλλά αυτός, που ανοίγεται προς το όλον κινδυνεύοντας όμως να χαθεί μέσα στην αοριστία. Για να μη χαθεί μέσα στην αοριστία – την ανεύθυνη θεωρητικολογία – ο διανοούμενος σήμερα χρειάζεται πάνω απ’ όλα μιαν υπεύθυνη περισυλλογή.

(Κώστα Μιχαηλίδη, Οικείωση και Αλλοτρίωση, Πανελλήνιες 2001 Γ΄ Λυκείου)

Με τους ίδιους τρόπους, δηλαδή συνοχή και συνεκτικότητα, συνδέονται μεταξύ τους και οι παράγραφοι.

Π. χ.

Σήμερα, όλο και περισσότερες γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν εκτός του σπιτιού, όμως βρίσκονται επιφορτισμένες με αρκετές δουλειές μέσα στο σπίτι και έξω απ’ αυτό. Αυτό συμβαίνει, επειδή η νοοτροπία των ανδρών δεν αλλάζει τόσο γρήγορα όσο γρήγορα μεταβάλλονται οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Οι άνδρες εξακολουθούν να θεωρούν τις οικιακές εργασίες αποκλειστικά γυναικείες, ακόμη κι αν οι γυναίκες τους εργάζονται τις ίδιες ώρες με αυτούς. Έτσι παρατηρείται αυτό το παράδοξο φαινόμενο οι σημερινές γυναίκες να είναι απελευθερωμένες και ταυτόχρονα θύματα εκμετάλλευσης.

Αυτός ο γυναικείος φόρτος εργασιών δεν οφείλεται μόνο στην ανδρική νοοτροπία αλλά και στην ίδια τη γυναικεία φύση, τη μητρότητα....

¯

Η σύνδεση της πρώτης με την δεύτερη παράγραφο γίνεται με συνεκτικότητα, με νοηματική συγγένεια: μια έννοια – κλειδί της πρώτης παραγράφου (ανδρική νοοτροπία) επαναλαμβάνεται στην αρχή της δεύτερης. Επίσης, η φράση «επιφορτισμένες με αρκετές δουλειές» δηλώνεται με συνώνυμο όρο στην αρχή της δεύτερης παραγράφου: «φόρτος εργασιών».

Οι δυο παράγραφοι θα μπορούσαν να συνδεθούν και με τον εξής τρόπο: η περίοδος – κατακλείδα της πρώτης παραγράφου να τοποθετηθεί στην αρχή της επόμενης (συνεκτικότητα).

¯

Σήμερα, όλο και περισσότερες γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν εκτός του σπιτιού, όμως βρίσκονται επιφορτισμένες με αρκετές δουλειές μέσα στο σπίτι και έξω απ’ αυτό. Αυτό συμβαίνει, επειδή η νοοτροπία των ανδρών δεν αλλάζει τόσο γρήγορα όσο γρήγορα μεταβάλλονται οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Οι άνδρες εξακολουθούν να θεωρούν τις οικιακές εργασίες αποκλειστικά γυναικείες, ακόμη κι αν οι γυναίκες τους εργάζονται τις ίδιες ώρες με αυτούς. Έτσι παρατηρείται αυτό το παράδοξο φαινόμενο οι σημερινές γυναίκες να είναι απελευθερωμένες και ταυτόχρονα θύματα εκμετάλλευσης.

Αυτή είναι η νοοτροπία που χαρακτηρίζει σήμερα την πλειονότητα των ανδρών. Βέβαια, δεν ευθύνεται μόνο αυτή για το γυναικείο φόρτο εργασιών αλλά και η ίδια η γυναικεία φύση, η μητρότητα....

Άλλος τρόπος σύνδεσης των δυο παραγράφων με διαρθρωτική λέξη:

¯

Σήμερα, όλο και περισσότερες γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν εκτός του σπιτιού, όμως βρίσκονται επιφορτισμένες με αρκετές δουλειές μέσα στο σπίτι και έξω απ’ αυτό. Αυτό συμβαίνει, επειδή η νοοτροπία των ανδρών δεν αλλάζει τόσο γρήγορα όσο γρήγορα μεταβάλλονται οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Οι άνδρες εξακολουθούν να θεωρούν τις οικιακές εργασίες αποκλειστικά γυναικείες, ακόμη κι αν οι γυναίκες τους εργάζονται τις ίδιες ώρες με αυτούς. Έτσι παρατηρείται αυτό το παράδοξο φαινόμενο οι σημερινές γυναίκες να είναι απελευθερωμένες και ταυτόχρονα θύματα εκμετάλλευσης.

Επιπλέον, στο γυναικείο φόρτο εργασιών συντελεί και η ίδια η γυναικεία φύση, η μητρότητα....