Πέμπτη 26 Απριλίου 2012

Το θεατρικό κείμενο ''πυροδοτεί'' μια παράσταση

 Η εισαγωγή στο θεατρικό κείμενο και την τρίτη θεματική  ενότητα στη νεοελληνική λογοτεχνία της Α΄Λυκείου έγινε με την ανάγνωση του βιβλίου του Νικηφόρου Παπανδρέου, Περί θεάτρου, university studio press, Θεσσαλονίκη,1989 και τις σημειώσεις από  το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου. Αφού αποσαφηνίσαμε τις θεατρικές έννοιες της συμβατικότητας και της αφαίρεσης, τον ανεπανάληπτο και μοναδικό χαρακτήρα της θεατρικής παράστασης και το διαχωρισμό του κειμένου από τη δράση, διαβάσαμε τέσσερααποσπάσματα από θεατρικά έργα που προσφέρονται από το εχειρίδιό μας. Συγκεκριμένα: 1. Κατζούρμπος, 2.Η θυσία του Αβραάμ, 3.Ο Αρχοντοχωριάτης και 4. Ο βασιλιάς Ληρ. Ακολούθως, δρομολογήσαμε, μέσα στις ομάδες, τη δραματοποίηση των παραπάνω έργων, αφού ορίστηκαν οι σκηνοθέτες και έγινε η διανομή των ρόλων.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΜΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ




ΠΗΓΗ: ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ

Σάββατο 21 Απριλίου 2012

Δημοκρατία: Μια ουτοπία του παρελθόντος;



Με αφορμή τη σημερινή επέτειο της κατάλυσης της Δημοκρατίας από τους δικτάτορες και προσανατολιζόμενοι στις πανελλαδικές εξετάσεις, ας προβληματιστούμε πάνω στο θέμα της Δημοκρατίας διαβάζοντας το άρθρο του Αντώνη Λιάκου (σημ. είχα τη μεγάλη τύχη να τον έχω καθηγητή στο τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας Α.Π.Θ. και να παρακολουθήσω τις εμπεριστατωμένες διαλέξεις του σε θέματα νεότερης και σύγχρονης νεοελληνικής ιστορίας)




 Ο τύπος της μεταπολεμικής ευρωπαϊκής δημοκρατίας, που ζήσαμε και στην Ελλάδα μετά το '74, βασίζεται στη σταδιακή πρόσκτηση τριών βαθμίδων δικαιωμάτων του πολίτη. Τα αστικά δικαιώματα, τα οποία είχαν κατοχυρωθεί με τη δημιουργία του σύγχρονου κράτους, τα πολιτικά δικαιώματα, τα οποία προσκτήθηκαν με την καθιέρωση της καθολικής ψηφοφορίας σε άνδρες και γυναίκες, και τα κοινωνικά δικαιώματα, τα οποία οφείλονται στη δημιουργία του κράτους πρόνοιας. Εστω και αν κανένα πολιτικό σύστημα δεν λειτουργεί ιδεοτυπικά, αυτός ο τύπος της μεταπολεμικής ευρωπαϊκής δημοκρατίας ήταν μια μεγάλη κατάκτηση του πολιτισμού, τόσο σε σχέση με τις προηγούμενες φάσεις της ευρωπαϊκής ιστορίας, όσο και σε σύγκριση με την ανελευθερία και τα αυταρχικά καθεστώτα στις τότε κομμουνιστικές χώρες και στον λεγόμενο Τρίτο Κόσμο. Αλλά αυτή η μεταπολεμική ευρωπαϊκή δημοκρατία ήταν δυνατή για τρεις κυρίους λόγους. Ο ένας ήταν ότι βασιζόταν στην οικονομική ανάπτυξη. Ο δεύτερος ήταν ότι επωφελούνταν από σχετικά φτηνή ενέργεια χάρη στην ηγεμονική θέση της Δύσης, έναντι του υπόλοιπου κόσμου. Ο τρίτος ήταν ότι το αντίπαλο δέος του κομμουνισμού εξασφάλιζε έναν συμβιβασμό ανάμεσα στον καπιταλισμό και τη δημοκρατία, ανάμεσα στις αγορές και την πολιτική. Ο καπιταλισμός δηλαδή είχε αποδεχτεί την ηγεμονία της πολιτικής.

 Τι άλλαξε από τότε; Πρώτο, οι αγορές, ως νέος Προμηθέας, αποτίναξαν τα δεσμά του πολιτικού ελέγχου. Σ' αυτό συνέβαλε η κρίση της διευθυνόμενης οικονομίας, και οι περιορισμοί στο χρηματοπιστωτικό σύστημα που είχαν επιβληθεί μετά την προηγούμενη μεγάλη κρίση των αρχών του '30. Στη δεκαετία του '70 και του '80, ο «στασιμοπληθωρισμός» ακύρωσε τις παλιές συνταγές. Η «απελευθέρωση» των αγορών έγινε μια παγκόσμια φιλοσοφία, η οποία απαιτούσε πολύ μεγάλες μεταβολές, όπως την ακύρωση των οικονομικών ελέγχων και των δεσμεύσεων έναντι του κράτους πρόνοιας, αλλά και στην ίδια τη λειτουργία του κράτους ως αυτόνομου θεσμού, ακόμη και την αυτοτέλεια του έθνους κράτους. Την πολιτική αυτή ανέλαβαν να την κωδικοποιήσουν και να την κάνουν νέα οικονομική και πολιτική ορθοδοξία, οι μεγάλοι διεθνείς οργανισμοί όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, αλλά και κομβικές σχολές οικονομικών και πολιτικών σπουδών σε μεγάλα πανεπιστήμια. Με το οριστικό τέλος του κινδύνου εξ Ανατολών και του ψυχρού πολέμου, τελείωσε και ο συμβιβασμός ανάμεσα στις αγορές και τη δημοκρατία.

 Στο νέο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, και με τις νέες ηλεκτρονικές τεχνολογίες ήταν πολύ δύσκολο να επιβιώσει η δημοκρατία, τουλάχιστον με τη μορφή ενός συμμετοχικού συστήματος αποφάσεων. Τα κέντρα των αποφάσεων χάθηκαν από τον ορίζοντα, όχι γιατί περιήλθαν σε σκοτεινές στοές, όπως μερικές φορές συνέβαινε στην προηγούμενη περίοδο, αλλά γιατί κεφάλαια, τεχνογνωσία, πληροφορίες, εταιρικές σχέσεις κλπ. μπορούσαν να κινούνται πλέον χωρίς περιορισμούς σε ένα πλανητικό επίπεδο. Ακόμη και ο πόλεμος δεν είχε πλέον τα χαρακτηριστικά κράτους εναντίον κράτους, αλλά πλανητικών μηχανών πολέμου, εναντίον κρατών ή δυνάμεων μέσα στα κράτη, όπως στην περίπτωση Αφγανιστάν, Ιράκ, πολέμου εναντίον της τρομοκρατίας.

 Στο νέο αυτό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον άλλαξε η ισορροπία δυνάμεων και η Δύση έχασε τον προνομιακό της χαρακτήρα. Οι νέες δυνάμεις που αναδύθηκαν, όπως η Κίνα, η Ινδία, οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, όλες εκείνες που είναι γνωστές με τα αρχικά BRIK και Next Eleven, ανταγωνίζονταν πλέον τη Δύση από θέσεις που εξασφάλιζαν μεγαλύτερη οικονομική απόδοση και αποτελεσματικότητα. Πρόκειται για χώρες χωρίς δημοκρατία, χωρίς κοινωνικά δικαιώματα και κοινωνικό κράτος, με πολύ χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο, αλλά επίσης με νεανικό πληθυσμό έναντι του γερασμένου της Δύσης, χωρίς την αντίστοιχη εξάρτηση από ταμεία συντάξεων και περίθαλψης. Η Δύση διατηρεί ακόμη την πρωτοπορία στην επιστημονική και τεχνολογική καινοτομία, αλλά για να επιβιώσει είναι υποχρεωμένη να αποδεχτεί ένα κοινωνικό dumping, να χαμηλώσει η ίδια το βιοτικό επίπεδο των κοινωνιών της, να τους αφαιρέσει τα δικαιώματά τους. Αυτά δεν γίνονται χωρίς αναίρεση των κανόνων δημοκρατικής λειτουργίας των κοινωνιών. Αυτό βλέπουμε σήμερα, και η κρίση που ζούμε είναι το κατάλληλο εργαλείο. Γιατί για να υπάρξει δημοκρατία σε μια κοινωνία πρέπει να μπορεί να στέκεται η οικονομία στα πόδια της. Σε συνθήκες κρίσης έχουν οι δανειστές τον πρώτο λόγο, όχι οι πολίτες. Γι' αυτό άλλωστε βλέπουμε να στραπατσάρονται οι θεσμοί, με τον τρόπο που τον είδαμε αυτές τις μέρες.

 Μπορούν να έχουν οι πολίτες λόγο; Μπορεί η δημοκρατία να ανακτηθεί; Αυτό είναι το μέγα πρόβλημα της εποχής για τους σκεπτόμενους ψύχραιμα πολίτες. Πώς θα κινητοποιηθούν, με ποια μορφή και ποιο θα είναι το περιεχόμενο της κινητοποίησής τους; Ποιοι πρέπει να είναι οι στόχοι, και σε ποιο λόγο διατυπωμένοι; Πώς η κινητοποίηση των πολιτών μπορεί να γίνει αποτελεσματική; Η δημοκρατία, η συμμετοχική πολιτική, άλλη μια φορά γίνεται ουτοπία.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΙΑΚΟΣ Καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
πηγή: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Παρασκευή 20 Απριλίου 2012

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ:



Γεώργιος Βιζυηνός, Το αμάρτημα της μητρός μου


(απόσπασμα:


Ἐνθυμοῦμαι ἀκόμη ... Καί διηυθύνθην πρός τήν οἰκίαν μας, περίλυπος καί ἀπηλπισμένος.


σ.131-134 του σχολικού βιβλίου).



Β΄. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι ο Βιζυηνός προωθεί την ηθογραφία προς την κατεύθυνση της ψυχογραφίας. Το " Τό ἁμάρτημα τῆς μητρός μου ", μάλιστα, είναι κατεξοχήν ψυχογραφικό διήγημα. Επαληθεύεται ο χαρακτηρισμός αυτός από το πιο πάνω απόσπασμα; Να δώσετε τρία παραδείγματα σχολιάζοντάς τα.

(Μονάδες 15)


2. Βασικά χαρακτηριστικά του αφηγηματικού λόγου στο "Αμάρτημα της μητρός μου" είναι, μεταξύ άλλων, η περιγραφή, οι αναδρομές, η προσήμανση και η αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο. Να επισημάνετε (με ένα παράδειγμα για κάθε περίπτωση) την ύπαρξη αυτών των χαρακτηριστικών στο συγκεκριμένο απόσπασμα και να σχολιάσετε τη λειτουργία τους.

(Μονάδες 20)

3. "Η άρρωστη Αννιώ παραμένει το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, αλλά οι πρωταγωνιστές τώρα είναι άλλοι: η μητέρα και ο αφηγητής γιος της [...]". (Παν. Μουλλάς, "Εισαγωγή" [στο:] Γ. Μ. Βιζυηνός, Νεοελληνικά Διηγήματα, Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" 1998, σ. ρδ΄). Συμφωνείτε με την άποψη αυτή; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

(Μονάδες 20)


4. "[...]- Σου έφερα δύο παιδιά μου στά πόδια σου... χάρισέ μου τό κορίτσι! ... Κανείς δέν μ' εκυνήγει". (σελ 133) Με βάση το πιο πάνω χωρίο, να σχολιάσετε σε ένα κείμενο 120-140 λέξεων την απήχηση των λόγων της μητέρας στο μικρό Γιωργή.

(Μονάδες 25)

5. Να συγκρίνετε τα συναισθήματα που τρέφει ο συγγραφέας για τη μητέρα του στο απόσπασμα που σας δόθηκε και στο πιο κάτω ποίημά του.

(Μονάδες 20)



Στην αγιασμένη της μαννούλας μου αγκαλιά
για ευτυχία εμβήκα, για ζωής χαρά,

κ' εγώ σ' αυτή την πλάσι, καθώς άλλοι

παιδί την έχω αδράξει μ' ελαφρά φτερά,

σε κάθε μόσχο, κάθε ανθό που θάλλει7.

Κι αν ευτυχή κανένας δεν μ' εκάλει,

χαρά το είχα κάνει το βράδυ στη φωλιά

αμέριμνο να γέρνω το κεφάλι

στην αγιασμένη της μαννούλας μου αγκαλιά.

Παλληκαράκι, πλιότερο από μια φορά

η ελπίδα και του πόθου η παραζάλη,

απ' της ζωής μ' εσύραν τα ρηχά νερά

και της ξανθής αγάπης μου τα κάλλη

η ευτυχία, μ' είπαν, θα προβάλη.

Μα, απέθανε η χαριτωμένη κοπελλιά,

και, ναυαγός, ευρήκα παραγιάλι8

στην αγιασμένη της μαννούλας μου αγκαλιά.

Λεβέντης, εξερρίζωνα τα γλυκερά

αισθήματα από την καρδιά που πάλλει

κι' αν ρίπτω της πικρής αλήθειας τη σπορά,

αχ, πότε, πότε ένα καρπό θα βγάλη.

Του βίου μ' εγονάτισεν η πάλη

λαχτάρησα ησυχία μια σταλιά,

μα δεν την έχω πια, να γείρω πάλι

στην αγιασμένη της μαννούλας μου αγκαλιά.

Ω Φύσις, δέσποινά μου και μεγάλη,

δεν έχω πια στον κόσμο αυτό δουλειά.

Η αγάπη σου στον τάφο πια ας με βάλη,

στην αγιασμένη της μαννούλας μου αγκαλιά.

(Τα 'Απαντα του Γεωργίου Βιζυηνού. Πρόλογος Σπύρου Μελά.

[...] [Αθήνα:] Εκδοτικός οίκος "Βίβλος" [1955], σ. 723).


Τρίτη 17 Απριλίου 2012

Οδηγίες προς ναυτιλλομένους στο ''πέλαγος'' του άγνωστου θέματος.


Η επεξεργασία του αδίδακτου αρχαιοελληνικού κειμένου προϋποθέτει την οργάνωση της πορείας που πρέπει να ακολουθήσουμε τόσο πριν όσο και κατά τη διαδικασία της απόδοσής του. Παρακάτω θα διαβάσετε ορισμένες αρχές-προϋποθέσεις που είναι σκόπιμο να έχουμε υπόψη μας, προκειμένου να '' δοκιμάσουμε'' μια όσο το δυνατόν πιο πιστή απόδοση στα νέα ελληνικά. Απέφυγα να χρησιμοποιήσω τον τετριμμένο και συνάμα λανθασμένο όρο μετάφραση, γιατί τα αρχαία ελληνικά δεν είναι μία ξένη γλώσσα, αλλά η ελληνική γλώσσα σε μια παλαιότερη μορφή της.




ΑΠΟΔΟΣΗ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ


  •  εντοπίζω τα ρήματα

  •  δεν ξεχνώ την ισότητα ρήμα=πρόταση

  •  χωρίζω τις προτάσεις,οχι με βάση το κόμμα αλλά με βάση τους υποτακτικούς συνδέσμους(χρονικούς, αιτιολογικούς ,υποθετικους,συμπερασματικους, ενδοιαστικους,αναφορικες αντωνυμιες και αναφορικά επιρρήματα .

  •  βρίσκω υποκείμενο και αντικείμενο στα ρηματαΤο ίδιο κάνω και για τις μετοχές και τα απαρέμφατα της περιόδου. (τα ρήματα μπορεί να έχουν δυο αντικείμενα)

  • οι μετοχές για να μεταφραστούν χρειάζεται να βρούμε πρώτα το είδος τους :

Α.χρονική αφού, όταν


Β.αιτιολογική γιατί


Γ.επιθετική ο οποίος


Δ.τροπική οντας, με…


Υποθετική αν

Στ.κατηγορηματικη να, ότι , που (οι κατηγορηματικές μετοχές εξαρτώνται πάντα από ορισμένες κατηγορίες ρημάτων: γνωστικά, αισθητικά,δείξης, αγγελίας, ελέγχου, κ.α.)


Ζ.τελική για να (σχεδόν πάντα σε χρόνο μέλλοντα)

  •  Τα απαρέμφατα είναι υποκείμενα στα απρόσωπα ρήματα (χρη,δει προσηκει,δοκει) και πολλές φορές αντικείμενα σε άλλα ρήματα (τα απρόσωπα ρήματα παίρνουν πολλές φορές ως υποκείμενο μια ονοματικη προταση)

  •  το κατηγορούμενο δείχνει μια ιδιότητα του υποκειμένου η του αντικειμένου μετά από συνδετικά ρήματα
Ειμι,γιγνομαι, φαινομαι,υπαρχω



  •  τα ουσιαστικά και τα επίθετα σε μια πρόταση συνδέονται πάντα με τα υποκείμενα η τα αντικείμενα και τους δίνουν μόνιμες η προσωρινές ιδιότητες.

  •  μεταφράζω στο πρόχειρο ξεχωριστά την κάθε πρόταση και μετά τις συνδέω

  •  όλες τις λέξεις πρέπει να τις συνδέσω με τα ρήματα ή τα ουσιαστικά

  • Το κείμενο μπορεί να ξεκινάει με μια κύρια πρόταση και αυτή να διακόπτεται από δευτερεύουσες που παρεμβάλλονται και να συνεχίζει(η κύρια) ως το τέλος της περιόδου.

  •  Ποτέ δεν αφήνω κανένα κομμάτι αμετάφραστο.Το συνδέω, αν δεν ξέρω πού πηγαίνει, με την κύρια πρόταση.

  •  Η κύρια πρόταση δεν εισάγεται με κάποιο υποτακτικό σύνδεσμο(συνήθως υπάρχει ο σύνδεσμος γαρ). Έχει πιο πλήρες νόημα από τις δευτερεύουσες.

  •  Οι παρατακτικοί σύνδεσμοι δε συνδέουν μόνο δυο προτάσεις,αλλά μπορεί να συνδέουν δυό ουσιαστικά ή επίθετα ή γενικά άλλους όρους της πρότασης

  • οι ονοματικές προτάσεις(ειδικές ,ενδοιαστικές, πλάγιες ερωτήσεις, αναφορικές) λειτουργούν ως αντικείμενο, υποκείμενο στο ρήμα της πρότασης ή επεξήγηση στο ουδέτερο δεικτικής αντωνυμίας ή και σε κάποιο όνομα της κύριας πρότασης.



Παρασκευή 6 Απριλίου 2012

ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ)

Το δοκίμιο του Ε. Παπανούτσου "Η ψυχολογία των Νεοελλήνων" στο οποίο γίνεται λόγος για τη χρήση του αυτοκινήτου από τους νεοέλληνες σε συνδυασμό με τα θέματα που σχετίζονται με την υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος με οδήγησαν στη σύνταξη του παρακάτω κριτηρίου για το μάθημα της έκθεσης της Γ΄Λυκείου. Δείτε  το σαν ένα 'εναλλακτικό' προτεινόμενο θέμα.



 Σήμερα στον 21ο αιώνα που διανύουμε τα παγκοσμιοποιημένα πλέον προβλήματα της ανάπτυξης των πόλεων και των μεταφορικών μέσων έχουν οδηγήσει σε μία ιδεολογική πάλη ανάμεσα στα συμφέροντα των αυτοκινητοβιομηχανιών και της ανθρώπινης κοινωνίας. Φαίνεται ότι η κυριαρχία του αυτοκινήτου έχει επικρατήσει και η πόλη έχει παραδοθεί στις δικές του ανάγκες.


 Το Ι.Χ αυτοκίνητο έχει κυρίαρχη θέση στην πόλη, στη νοοτροπία μας και την αντίληψη μας για τα πράγματα. Το αυτοκίνητο εξακολουθεί να αποτελεί σύμβολο προσωπικής επιτυχίας. Σε αυτό συμβάλει λιγότερο η λειτουργικότητά του και περισσότερο οι «βομβαρδισμοί» μηνυμάτων από διαφημίσεις, κινηματογραφικές ταινίες, ΜΜΕ, πιστωτικά ιδρύματα, ηλεκτρονικά παιχνίδια, κλπ, για περισσότερα, μεγαλύτερα και γρηγορότερα αυτοκίνητα. Η μεγάλη ιδεολογική επικράτηση είναι ευθυγραμμισμένη με αυτή των κατασκευαστών αυτοκινήτων, των διαφημιστικών εταιρειών και των πετρελαϊκών εταιρειών. Ειδικά τον αιώνα που ζούμε ο ανταγωνισμός για τους φυσικούς πόρους (ορυκτά καύσιμα, χώρος, κλπ) έχει ενταθεί και από τις αναδυόμενες χώρες του τρίτου κόσμου. Είναι φανερό ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να λειτουργούμε και να σχεδιάζουμε το μέλλον με τα ίδια παλιά δεδομένα και με τις γνωστές πρακτικές ανάπτυξης. Εάν θέλουμε να πετύχουμε την διαφοροποίηση των αντιλήψεων αυτών, πρέπει να αντιπαρατεθούμε με τα τεράστια βιομηχανικά και άλλα οικονομικά συμφέροντα. Είναι πια θέμα ιδεολογίας και πολιτικών αποφάσεων. Όπως έχουμε ως παγκόσμια κοινότητα αποδεχθεί ότι το κάπνισμα και άλλες εθιστικές ουσίες είναι βλαβερές, πρέπει να αποδεχτούμε ότι το ιδιωτικό αυτοκίνητο είναι εξίσου βλαβερό για την υγεία μας. Οι στατιστικές δείχνουν ότι σε πολλές πλούσιες χώρες το κάπνισμα είναι η πρώτη αιτία πρόωρου θανάτου και τα τροχαία δυστυχήματα είναι η δεύτερη αιτία. Όπως έχουμε κατορθώσει στην Ευρώπη (με ελάχιστες εξαιρέσεις όπως η Ελλάδα) να εξοστρακιστεί το κάπνισμα από κλειστούς δημόσιους χώρους μπορούμε να εξοστρακίσουμε το αυτοκίνητο από τους ανοιχτούς δημόσιους χώρους των πόλεων μας.

 Το επιχείρημα του κινδύνου για την δημόσια υγεία είναι πραγματικό και έχει αποδειχθεί με στατιστικές και μετρήσεις, όπως ατμοσφαιρικής ρύπανσης, θορύβου, τροχαίων ατυχημάτων, προβλημάτων υγείας σχετιζόμενων με το κυκλοφορικό (βλ. στρες, καρδιακά νοσήματα, εγκεφαλικά), κλπ. Η αλλαγή μπορεί να γίνει μόνο μέσα από την αναμόρφωση της παιδείας και των προτύπων όπως συμβαίνει άλλωστε και με το κάπνισμα. Χρειάζεται να γίνει εκστρατεία για ενημέρωση των πολιτών ως προς τα οφέλη από τις ήπιες μορφές μετακίνησης και να δημιουργηθεί ένας μοχλός πίεσης προς τους θεσμούς και τα πρόσωπα που παίρνουν τις αποφάσεις, να υποχρεωθούν να συγκρουστούν με τα μεγάλα συμφέροντα, υπέρ των πολιτών. Ιδιαίτερα για το αύριο της ελληνικής πόλης, προκειμένου να αποκτήσουν δυνατότητα εφαρμογής οι παραπάνω προτάσεις, θα πρέπει να συζητηθούν και να ερευνηθούν περεταίρω και τα εξής ζητήματα:

1. Η ανεξέλεγκτη επέκταση των πόλεων με την εκτός σχεδίου δόμηση και η επακόλουθη αναγκαστική μετακίνηση με ιδιωτικά αυτοκίνητα.

2. Η επιθετική οδική συμπεριφορά και η εν γένει παιδεία των ελλήνων.

3. Η ανομία και η αναποτελεσματική αστυνόμευση που επικρατεί στην χώρα.

 Σήμερα με την δυσμενή οικονομική κατάσταση των πολιτών είναι κατάλληλη συγκυρία να συγκρουστούν τα υγιή στοιχεία της κοινωνίας μας, όπως για παράδειγμα η επιστημονική κοινότητα και τα κινήματα των πολιτών αλλά και τα κόμματα, εναντίoν των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων και να γίνει η στροφή, εξυπηρετώντας τα συμφέροντα των πολιτών και της υγείας τους, επανακτώντας τις πόλεις από τα αυτοκίνητα.

του Φώτη Στάθη


από τον ημερήσιο τύπο

ΘΕΜΑΤΑ

1. Να αποδώσετε περιληπτικά το νόημα του κειμένου

2. «Το αυτοκίνητο εξακολουθεί να αποτελεί σύμβολο προσωπικής επιτυχίας.» Με θεματική περίοδο την παραπάνω να αναπτύξετε μία παράγραφο με αιτιολόγηση

3. Με ποιους τρόπους αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος του κειμένου;

4. Να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική και το αντίστροφο στις παρακάτω περιόδους του κειμένου:

α. Ειδικά τον αιώνα που ζούμε ο ανταγωνισμός για τους φυσικούς πόρους (ορυκτά καύσιμα, χώρος, κλπ) έχει ενταθεί και από τις αναδυόμενες χώρες του τρίτου κόσμου.

β. Ιδιαίτερα για το αύριο της ελληνικής πόλης, προκειμένου να αποκτήσουν δυνατότητα εφαρμογής οι παραπάνω προτάσεις, θα πρέπει να συζητηθούν και να ερευνηθούν περεταίρω και τα εξής ζητήματα

5. α. Να δώσετε από ένα συνώνυμο για τους υπογραμμισμένους τύπους του κειμένου.

β. αναδυόμενες, πρόωρου, κυκλοφορικό, εκστρατεία, ανεξέλεγκτη: Να χωρίσετε τις σύνθετες λέξεις στα συνθετικά τους και με το δεύτερο συνθετικό της καθεμιάς να δημιουργήσετε μία άλλη λέξη (απλή ή σύνθετη).


6. Να εξετάσετε τον λειτουργικό ρόλο των παρενθέσεων που χρησιμοποιούνται στο κείμενο.

7. Σε ημερίδα που διοργανώνει η δημοτική κοινότητα της περιοχής, όπου ζείτε μόνιμα, αναλαμβάνετε να ετοιμάσετε μία γραπτή εισήγηση με θέμα τη δραστική μείωση της χρήσης του αυτοκινήτου μέσα στην πόλη. Σ’ αυτή την εισήγηση καλείσθε να αναπτύξετε τους λόγους που κάνουν επιβεβλημένο τον περιορισμό της χρήσης του αυτοκινήτου, αλλά και να προτείνετε εφικτές λύσεις τόσο για τις αστικές μετακινήσεις των πολιτών όσο και για την προστασία του αστικού περιβάλλοντος.


ΠΟΛΕΙΣ ΜΕ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ


ΠΟΛΕΙΣ ΧΩΡΙΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ


Κυριακή 1 Απριλίου 2012

Μια διδακτική πρόταση για την αφήγηση


 Η αφήγηση είναι μία επικοινωνιακή πράξη και είτε πρόκειται για τη λογοτεχνική, ιστορική είτε για την αφήγηση που καλύπτει καθημερινές ανάγκες της ζωής το αποτέλεσμα είναι η πράξη της επικοινωνίας και η προϋπόθεσή της η ύπαρξη πομπού και δέκτη. Η ανάγκη να γίνει όσο πιο εύληπτο το κεφάλαιο από τους μαθητές με οδήγησε στην παρουσίαση ενός κατεξοχήν αφηγηματικού κειμένου που πληροί τις αφηγηματικές αρχές. Πρόκειται για ένα αυτοβιογραφικό ενθύμημα του Ντίνου Χριστιανόπουλου που παρουσιάζεται από τον Γιώργο Μουμουζιά στο βιβλίο του '' Το δικό μας 2ο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης". Φυσικά, προηγήθηκε της ανάγνωσης του κειμένου η απαραίτητη θεωρητική θωράκιση με την προβολή ενός ppt σχετικού με την αφήγηση.


 

Ντίνος Χριστιανόπουλος
 Όταν τελείωσα το δημοτικό, η δασκάλα μου δ. Τζανή και ο διευθυντής μας κ. Φιδάνης θέλησαν να με γράψουν στο Πειραματικό, γιατί ήμουν πολύ καλός μαθητής, αλλά ο διευθυντής του Πειραματικού Ξηροτύρης με έδιωξε λέγοντας ότι τα χαρτιά μου ήταν λερωμένα (λεγόμουν Δημητρίου ή Δημητριάδης, και η δικαστική απόφαση δεν είχε βγει ακόμα). Έτσι κατέφυγα στο Β΄ γυμνάσιο, που θεωρούνταν το καλύτερο μετά το Αμερικανικό Κολλέγιο και το Πειραματικό. Εκεί με δέχτηκαν με αγάπη παρακάμπτοντας τα γραφειοκρατικά.

 Όμως οι καιροί ήταν δύσκολοι. Είχαμε γερμανική κατοχή και οι Γερμανοί είχαν επιτάξει το γυμνάσιο. Την πρώτη οκταταξίου την κάναμε πρόσφυγες στην Αγιά-Σοφιά και τη δευτέρα στην μητρόπολη. Το 1941-1942 ήταν η χειρότερη χρονιά. Είχε πέσει μεγάλη πείνα και οι άνθρωποι πέθαιναν στη μέση του δρόμου. Κι εγώ ο ίδιος κινδύνεψα να πεθάνω από πείνα δυο φορές, μια στις αρχές του 1942 και μια στα τέλη. Το πώς σώθηκα είναι άλλη ιστορία. Πάντως, όταν τελειώναμε τα μαθήματα, είχα μαζί μου μια σακούλα (μάλλον ένα πλεχτό δίχτυ) και έτρεχα αμέσως στο Καπάνι μήπως βρω τίποτε που να τρώγεται. Μια φορά, θυμάμαι, βρήκα έξι ρεβύθια, που τα κάναμε καφέ, μια άλλη φορά μισή πατάτα. Μια φορά βρήκα μια καρπουζόφλουδα και όρμησα σαν τρελός. Την έτρωγα και τρέχαν τα ζουμιά από το στόμα μου, οπότε ξαφνικά σηκώνω τα μάτια μου, και τι να δω; Ο καθηγητής μου στεκόταν μπροστά μου και με παρατηρούσε βουρκωμένος. Ήθελα να με κατάπινε η γη, αλλά ο καθηγητής μου με πρόλαβε και μου είπε: «Μη στεναχωριέσαι, παιδί μου, κι εγώ γι’ αυτή τη δουλειά βρίσκομαι εδώ» και μου έδειξε κι αυτός ένα πλεχτό δίχτυ που είχε μαζί του και μάζευε απ’ τα σκουπίδια ό,τι έβρισκε. Ήταν συγκλονιστική και μοναδική εκείνη η στιγμή, αρχίσαμε να κλαίμε και οι δύο.

 Την άλλη χρονιά, αν και ακόμη κατοχή, τα πράγματα ήταν κάπως καλύτερα. Τότε διαδόθηκε στο σχολείο μας κάτι το απίθανο: Ο δεύτερος, και νεώτερος, γυμναστής μας τα είχε με την καθηγήτρια των τεχνικών, που ήταν αρκετά μεγαλύτερή του. Βούιξε όλο το γυμνάσιο, αλλά κανείς δεν έβγαζε τσιμουδιά. Το ήξερε κι ο γυμνασιάρχης, αλλά έκανε πως δεν ήξερε. Ούτε οι μαθητές το συζητούσαν. Το θέμα αντιμετωπίστηκε με διακριτικότητα. Το ειδύλλιο ήταν δυνατό και, το σπουδαιότερο, η καθηγήτρια των τεχνικών έμαθε στο γυμναστή να ζωγραφίζει! Και φαίνεται ότι τα μαθήματα ζωγραφικής πήγαιναν τόσο καλά, που ο γυμναστής έγινε ζωγράφος και άρχισε να εκθέτει τα ερασιτεχνικά του έργα. Πολλές δεκαετίες αργότερα, όταν είχα ανοίξει μια γκαλερί, με επισκέφθηκε ο γυμναστής –που με θυμόταν πολύ καλά- και είδε την έκθεση που φιλοξενούσα, τόλμησε μάλιστα να μου προτείνει να φιλοξενήσω κι αυτόν. Με πολλή ειλικρίνεια του απάντησα ότι ευχαρίστως θα τα έβλεπα και θα το συζητούσαμε, αλλά ο γυμναστής, που ήταν ήδη εγκατεστημένος στην Αθήνα, δεν ξαναφάνηκε.

Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος μαθητής, σκίτσο του Γιάκου
 Το 1947 άρχιζα να ζωγραφίζω και εγώ, και ο νέος μας καθηγητής των τεχνικών, ο γνωστός ζωγράφος Διονύσιος Γιάκος, ήταν πολύ ευχαριστημένος από τις επιδόσεις μου και με πίεζε να δώσω εξετάσεις στη σχολή καλών τεχνών και να γίνω κι εγώ ζωγράφος. Ο Γιάκος πίστευε στην αξία μου και ως ζωγράφου και ως ποιητή, γιατί εν τω μεταξύ είχα αρχίσει να δημοσιεύω ποιήματα σε διάφορα περιοδικά, που ο καθηγητής μας τα παρακολουθούσε. Μια μέρα, λοιπόν, μου πρότεινε να μου κάνει το σκίτσο μου γιατί, όπως μου είπε, «εσύ κάποτε θα γίνεις σπουδαίος, ας υπάρχει και μια ζωγραφιά σου απ’ την εφηβική σου ηλικία». Εγώ ντρεπόμουν, αλλά κατά βάθος το ήθελα. Έτσι κάθισα ένα μεσημέρι μετά το μάθημα και μου έκανε όχι ένα αλλά τρία πολύ ωραία σκίτσα και –τι σύμπτωση!- το καλύτερο δημοσιεύτηκε σ’ ένα περιοδικό μαζί με κάποιο ποίημά μου που είχε βραβευτεί σε ένα ποιητικό διαγωνισμό. (Σαράντα πέντε χρόνια αργότερα, ο Γιάκος, που πλησίαζε τα εκατό, μου έστειλε μήνυμα με μια κοπέλα και μου είπε ότι με θυμόταν με αγάπη και ότι δικαιώθηκε στις προβλέψεις του).

 Τώρα που άνοιξα το κουτάκι των αναμνήσεων, τελειωμό δεν έχουν. Γι’ αυτό θα κλείσω με ένα ακόμη περιστατικό. Το 1948 ο γυμνασιάρχης μας Ηλίας Βαρβατσούλης, ήρθε μια μέρα στην τάξη μας διακόπτοντας το μάθημα του φιλολόγου μας, και μας είπε τα εξής: «Αγαπητά μου παιδιά, έχω σήμερα να σας πω κάτι πολύ συγκινητικό. Όπως ξέρετε ή δεν ξέρετε, ο αγαπητός μας συμμαθητής σας Κωνσταντίνος Δημητρίου ή Δημητριάδης είχε πρόβλημα με τα δύο επίθετα. Οι γονείς του κατέφυγαν στα δικαστήρια, αλλά τα δικαστήρια αργούσαν. Επιτέλους, μόλις προχτές βγήκε η απόφαση και έτσι από σήμερα θα λέγεται πλέον Δημητριάδης και όχι Δημητρίου. Ήταν μια μεγάλη στιγμή για την οικογένειά του και τον ίδιο. Σας παρακαλώ, λοιπόν, από σήμερα να μην τον ξαναφωνάξετε ποτέ Δημητρίου και να μην ξεχνάτε ότι πλέον και για σας και για την πολιτεία το κανονικό του επίθετο είναι Δημητριάδης. Κι εγώ που τον αγαπώ πολύ, του εύχομαι από καρδιάς να προκόψει στις σπουδές του ως Δημητριάδης». Επακολούθησαν δυνατά χειροκροτήματα –μόνο που εγώ δεν του έκανα το χατίρι και πρόκοψα όχι ως Δημητριάδης αλλά ως Χριστιανόπουλος.

_______________________________________________________________

Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος σπούδασε φιλολογία στο Α.Π.Θ. Υπήρξε ιδρυτής και διευθυντής του λογοτεχνικού και καλλιτεχνικού περιοδικού «Διαγώνιος», των «Εκδόσεων Διαγώνιος» και της Μικρής Πινακοθήκης «Διαγώνιος». Έχει εκδώσει πολλά βιβλία με ποιήματα, διηγήματα και μελέτες. Υπήρξε μαθητής του (οκτατάξιου τότε) Β΄ Γυμνασίου Αρρένων Θεσσαλονίκης (1941 – 1949).