Παρασκευή 28 Μαΐου 2021

Μνημεία και εμπορευματοποίηση




Το "εκρηκτικό" θέμα της διάθεσης των μνημείων πολιτισμού σε επιχειρηματικούς κύκλους με κύριο στόχο τη διαφήμισή τους και την επαγωγική αύξηση των κερδών τους έδωσε και πάλι αφορμή για την παραγωγή συζητήσεων και διανοητικών αντιπαραθέσεων. Είτε πρόκειται για τον Calvin Klein είτε για τον οίκο Dior η διελκυστίνδα των απόψεων καλά κρατεί και μάς εμπνέει προβληματισμό και δημιουργική διάθεση για γραφή πρωτότυπων κειμένων. Το παρακάτω άρθρο προσφέρεται ως κριτήριο αξιολόγησης.

ΚΕΙΜΕΝΟ

Τα μνημεία και η καπηλεία τους

 1. Η ίδρυση οργανωμένων νεκροταφείων από την αρχή της Νεολιθικής Εποχής έχει ερμηνευτεί ως ένα είδος τίτλου ιδιοκτησίας του τόπου, όπου ορισμένες κοινωνίες μετά την εγκατάλειψη του πλάνητα βίου και το πέρασμά τους στην παραγωγική διαδικασία επέλεξαν να εγκατασταθούν μόνιμα. Συνέδεσαν δηλαδή τον τόπο αυτό με την ιστορία τους και οι θαμμένοι εκεί πρόγονοι το πιστοποιούσαν. Η έννοια της πατρίδας χάνει την υπόστασή της χωρίς τους τάφους των προγόνων. Γι' αυτό και ο παιάνας που ήχησε πριν από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας καλούσε τους Έλληνες να πολεμήσουν για να ελευθερώσουν, μεταξύ άλλων, και τους τάφους των προγόνων («θήκας τε προγόνων», Αισχύλου Πέρσαι 405).

 2.  Ακόμη σήμερα, λαοί που αποκτούν την ανεξαρτησία τους χρησιμοποιούν κατά κανόνα τα αρχαία μνημεία για να διαμορφώσουν την εθνική τους ταυτότητα. Εξαίρεση δεν αποτέλεσαν οι Ελληνες, αν λάβουμε υπόψη μας την προτροπή του Μακρυγιάννη προς τους συμπολεμιστές σχετικά με τον σεβασμό που πρέπει να δείχνουν προς τα αρχαία: «γι' αυτά πολεμήσαμε». Αν όμως αυτό, ως γενικός κανόνας, μπορεί να θεωρηθεί θεμιτό, σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να δικαιολογήσει την παντοειδή καπηλεία των μνημείων από οπουδήποτε κι αν προέρχεται. Γιατί τα μνημεία, ακίνητα και κινητά, αποτελούν τις πιο χειροπιαστές μαρτυρίες του παρελθόντος, είναι τεκμήρια για την ιστορία της ανθρωπότητας. Αποτελούν, συνεπώς, μέρος της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς και οι λαοί που τυχαίνει να ζουν στον τόπο, όπου αυτά βρίσκονται, δεν είναι παρά προσωρινοί διαχειριστές τους. Τα μνημεία ενσαρκώνουν αξίες που οι διαχειριστές τους ούτε να αγνοούν ούτε να παραβλέπουν επιτρέπεται.

 3.  Ως αδιαμφισβήτητες ιστορικές μαρτυρίες τα μνημεία έχουν επιστημονική αξία, της οποίας η διάσωση πρέπει να είναι το κύριο μέλημα κάθε διαχειριστή τους. Παράλληλα, ως ιστορικά τεκμήρια, έχουν και αξία εκπαιδευτική, εφ' όσον μέσα από αυτά οι άνθρωποι διδάσκονται τη δική τους ιστορία. Οι δύο αυτές αξίες πρέπει να αποτελούν την πυξίδα για οποιαδήποτε επέμβαση στα μνημεία που τις ενσαρκώνουν. Καμιά φορά μπορεί να αναγνωριστεί και αξία καλλιτεχνική ή αισθητική. Η αξία αυτή ενδέχεται να αποδειχτεί σχετική, ανάλογα με τις προτιμήσεις που είναι του συρμού σε κάθε εποχή. Τα μαρμάρινα Κυκλαδικά ειδώλια της 3ης χιλιετίας π.Χ., για παράδειγμα, σχεδόν μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο θεωρούνταν άτεχνα έργα βαρβαρικής τέχνης. Οταν όμως οι τεχνοκρίτες τα αναγνώρισαν ως πρωτοποριακά δημιουργήματα που μπορούσαν να συγκριθούν με τα έργα μοντέρνας τέχνης, έγιναν του συρμού σε τέτοιο βαθμό, ώστε να λεηλατηθούν χιλιάδες πρωτοκυκλαδικοί τάφοι προκειμένου να καλυφθεί η μεγάλη ζήτησή τους στην παγκόσμια αγορά. Τη στιγμή όμως εκείνη διαπράχτηκε το μεγάλο έγκλημα: η βίαιη απόσπαση από τις συνάφειές τους τα απογύμνωσε από την επιστημονική τους αξία. Τα μετέτρεψε σε εμπορεύσιμα αντικείμενα προσδίδοντάς τους μιαν εντελώς διαφορετική αξία, την οικονομική. Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, η τελευταία αυτή αξία είναι η πιο ταπεινή και οδηγεί στην πιο ταπεινωτική μεταχείριση των μνημείων. Και πάντως δεν είναι αυτή, αλλά οι άλλες αξίες που υπαγόρευσαν τη συνταγματική επιταγή για τη χώρα μας ότι τα αρχαία ανήκουν στο Κράτος και αυτό έχει την αποκλειστική ευθύνη για τη φύλαξη, συντήρηση και προστασία τους ως κειμηλίων της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς.

 4.  Είναι όμως αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι τόσο ως πολίτες όσο και, δυστυχώς, ως επίσημη πολιτεία, την πιο ταπεινή αξία, την οικονομική, την αναδεικνύουμε, φανερά ή συγκαλυμμένα, ως πρώτης προτεραιότητας. Γιατί δεν είναι μόνο η λαθραία ανασκαφή αρχαίων και η εμπορία τους που τα ευτελίζει υποβαθμίζοντάς τα σε αντικείμενα οικονομικής συναλλαγής. Τον ίδιο ευτελισμό υφίστανται και με οποιαδήποτε άλλη εκμετάλλευσή τους πέρα από την ανάδειξη των βασικών αξιών τους ως ιστορικών μαρτυριών. Είναι καπηλεία η χρησιμοποίησή τους ως μέσων είτε κοινωνικής προβολής από τυχόν ιδιώτες κατόχους των, είτε ως κεφαλαίου για οικονομική ανάπτυξη είτε ακόμη και για τους λεγόμενους «εθνικούς» σκοπούς.

 5.  Οι πολίτες, για να σέβονται τις αξίες και τα ιδανικά που ενσαρκώνουν τα μνημεία, πρέπει πρωτίστως να τις γνωρίσουν και ο μόνος φορέας που έχει τη δυνατότητα αλλά και την υποχρέωση να τις διδάξει είναι αυτός που έχει και την αποκλειστική ευθύνη για τα μνημεία: το Κράτος. Μέσα από διαπαιδαγώγηση οι πολίτες θα αποκτήσουν συνείδηση των αξιών της κληρονομιάς, που τη διαχείρισή της έχουν κληρονομήσει.

 Ο κ. Χρ. Γ. Ντούμας είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

 Διασκευασμένο άρθρο από την ηλεκτρονική έκδοση http://www.kathimerini.gr/

ΘΕΜΑΤΑ
1. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο σε 100-120 λέξεις

2. πιστοποιούσαν,χειροπιαστές, πρωτοποριακά, συνάφειές, υποβαθμίζοντάς: Να δώσετε από μία συνώνυμη για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις

3. Να εξετάσετε τη δομή της δεύτερης παραγράφου

4. Με ποιους τρόπους αναπτύσσεται η τρίτη παράγραφος του κειμένου;

5. Γι' αυτό, Γιατί , συνεπώς, Παράλληλα,όμως: Τι δηλώνουν οι υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου;

6. Να σχολιάσετε σε μία παράγραφο 100 λέξεων το απόσπασμα του κειμένου:" Είναι καπηλεία η χρησιμοποίησή τους ως μέσων είτε κοινωνικής προβολής από τυχόν ιδιώτες κατόχους των, είτε ως κεφαλαίου για οικονομική ανάπτυξη είτε ακόμη και για τους λεγόμενους «εθνικούς» σκοπούς."

 7. Σ' έναν ιστορικό χώρο της περιοχής σας με καλλιτεχνική και ιστορική αξία προγραμματίζεται μια καλλιτεχνική εκδήλωση από μια γνωστή εμπορική επιχείρηση. Υποθέστε ότι συμμετέχετε στο τοπικό δημοτικό συμβούλιο και αναλαμβάνετε να παρουσιάσετε τη θετική ή αρνητική πρόταση για την παραχώρηση του χώρου, με την ανάλογη υποστηρικτική επιχειρηματολογία. (500-600 λέξεις)



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου