Σάββατο 25 Νοεμβρίου 2017

Η παιδεία του Μακρυγιάννη


Επίκαιρος και πάλι ο λόγος του Σεφέρη, επίκαιρος όσο ποτέ ο Μακρυγιάννης, σε μια εποχή και μια κοινωνία που η δοκησισοφία και η ημιμάθεια έχουν μετατραπεί σε λάβαρα υπεροχής και πιστοποιητικά αξιοσύνης.

Ένας Έλληνας - ο Μακρυγιάννης
[...]
"Τα γράμματα είναι από τις πιο ευγενικές ασκήσεις κι από τους πιο υψηλούς πόθους του ανθρώπου. Η παιδεία είναι ο κυβερνήτης του βίου. Κι επειδή οι αρχές αυτές είναι αληθινές, πρέπει να μην ξεχνούμε πως υπάρχει μια καλή παιδεία -εκείνη που ελευθερώνει και βοηθά τον άνθρωπο να ολοκληρωθεί σύμφωνα με τον εαυτό του και μια κακή παιδεία -εκείνη που διαστρέφει και αποστεγνώνει και είναι μια βιομηχανία που παράγει τους ψευτομορφωμένους και τους νεόπλουτους της μάθησης, που έχουν την ίδια κίβδηλη ευγένεια με τους νεόπλουτους του χρήματος. Αν ο Μακρυγιάννης μάθαινε γράμματα την εποχή εκείνη, πολύ φοβούμαι πως θα έπρεπε να απαρνηθεί τον εαυτό του, γιατί την παιδεία την κρατούσαν στα χέρια τους οι «τροπαιούχοι του άδειου λόγου», καθώς είπε ο ποιητής, που δεν έλειψαν ακόμη. Δεν επαινώ τον Μακρυγιάννη γιατί δεν έμαθε γράμματα, αλλά δοξάζω τον πανάγαθο Θεό που δεν του έδωσε τα μέσα να τα μάθει. Γιατί αν είχε πάει σε δάσκαλο, θα είχαμε ίσως πολλές φορές τον όγκο των Απομνημονευμάτων σε μια γλώσσα, όλο κουδουνίσματα και κορδακισμούς· θα είχαμε ίσως περισσότερες πληροφορίες για τα ιστορικά των χρόνων εκείνων, θα είχαμε ίσως ένα Σούτσο της πεζογραφίας, αλλά αυτή την αστέρευτη πηγή ζωής, που είναι το βιβλίο του Μακρυγιάννη, δε θα την είχαμε. Και θα ήταν μεγάλο κρίμα. Γιατί έτσι όπως μας φανερώνεται ο Μακρυγιάννης, βλέπουμε ολοκάθαρα πως αν και αγράμματος, δεν ήταν διόλου ένας ορεσίβιος ακαλλιέργητος βάρβαρος. Ήταν ακριβώς το εναντίον: ήταν μια από τις πιο μορφωμένες ψυχές του ελληνισμού. Και η μόρφωση, η παιδεία που δηλώνει ο Μακρυγιάννης, δεν είναι κάτι ξέχωρο ή αποσπασματικά δικό του· είναι το κοινό χτήμα, η ψυχική περιουσία μιας φυλής, παραδομένη για αιώνες και χιλιετίες, από γενιά σε γενιά, από ευαισθησία σε ευαισθησία· κατατρεγμένη και πάντα ζωντανή, αγνοημένη και πάντα παρούσα -είναι το κοινό χτήμα της μεγάλης λαϊκής παράδοσης του Γένους. Είναι η υπόσταση, ακριβώς, αυτού του πολιτισμού, αυτής της διαμορφωμένης ενέργειας, που έπλασε τους ανθρώπους και το λαό που αποφάσισε να ζήσει ελεύθερος ή να πεθάνει στα '21."
[...]


Πηγή: Γιώργου Σεφέρη, Δοκιμές, εκδ. Ίκαρος, Αθήναι 1981 (4).


Παρασκευή 17 Νοεμβρίου 2017

Η βία μέσα από τα μάτια των παιδιών

  Τι είναι η βία; Πώς φαίνεται στα μάτια των παιδιών; Πώς αποκωδικοποιείται στο μυαλό τους; Μπορεί να γίνει πηγή έμπνευσης και δημιουργίας; Σχετίζεται η βία με την Τέχνη; Σ' αυτά και σε πολλά άλλα ερωτήματα απαντά η έκθεση καλλιτεχνημάτων των μαθητών του Γυμνασίου Αμμοχωρίου Φλώρινας, με την καθοδήγηση της καθηγήτριας Αθηνάς Βόσδου, που φιλοξενείται στους χώρους του 3ου ΓΕ.Λ. Χορτιάτη (Φίλυρο).



 Το ισόγειο του σχολείου έχει αξιοποιηθεί με τον καλύτερο τρόπο ώστε να μετατραπεί  σε μια αίθουσα Τέχνης. Ένα σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία και σε όσους επιθυμούν να καταλάβουν πώς το παιδικό μυαλό αντιλαμβάνεται το φαινόμενο της βίας. Η έκθεση θα είναι ανοιχτή στο κοινό σήμερα 17/11/2017 μέχρι τις 14:00 και αύριο 18/11/2017 από τις 17:30 μέχρι τις 20:30.












Τρίτη 7 Νοεμβρίου 2017

Η ηθική των νέων (Προτεινόμενο κριτήριο Νεοελληνικής Γλώσσας Γ΄Λυκείου)


Γ΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 

Η ηθική των νέων: δύο όψεις

   Η αξία της ηθικής αρετής είναι διαχρονική και ανεκτίμητη, καθώς αυτή αποτελεί τη βάση υγιούς συνεργασίας, κοινωνικής συνοχής, συλλογικής και ατομικής ευδαιμονίας. Παρόλα αυτά, όσον αφορά την ηθική των νέων, οι γνώμες διίστανται. Άλλοι υποστηρίζουν πως προοδεύουν ηθικά, άλλοι στηριζόμενοι σε φαινόμενα σεξουαλικής ασυδοσίας, επιθετικής συμπεριφοράς, αμφισβήτησης των παραδεδομένων αξιών ή αδιαφορίας, μιλούν για ηθική κατάπτωση. Εδώ, όμως, τίθεται το εξής ερώτημα: Πράγματι, οι νέοι γίνονται όλο και πιο ανήθικοι ή άδικα ορισμένοι τους χαρακτηρίζουν έτσι προκειμένου να δικαιολογήσουν «κακώς κείμενα»;

   Αναμφίβολα, γίνεται λόγος για απρεπή και αγενή συμπεριφορά από πλευράς των νέων με χαρακτηριστικά την ειρωνεία, την αναίδεια, την έλλειψη σεβασμού προς τους μεγαλύτερους, αλλά και απρεπείς χειρονομίες. Παράλληλα, παρατηρούμε νέοι να παραβιάζουν ανθρώπινα δικαιώματα, όπως αυτό της ισότητας μεταξύ των ανθρώπων ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, τη φυλή ή την πολιτική παράταξη. Άλλοτε πάλι σημειώνουν περιστατικά ενδοσχολικής βίας ή γενικότερης παραβατικής συμπεριφοράς. Η επιθετική τους συμπεριφορά μπορεί να διακριθεί σε σωματική και ψυχολογική κι έτσι παρατηρούμε ξυλοδαρμούς ή μειωτικά σχόλια σε βάρος των αδυνάτων νοητικά, κοινωνικά, οικονομικά. Αυτό συμβαίνει επειδή ο νέος-θύτης δεν βλέπει στο πρόσωπο του θύματος τον άνθρωπο, αλλά το διαφορετικό σε επίπεδο φυλής, θρησκευτικού δόγματος ή πολιτικής παράταξης. Αδυνατεί, επομένως, να αποδεχτεί και να σεβαστεί τη διαφορετικότητα.

   Ταυτόχρονα, παρατηρείται απουσία ηθικών φραγμών σε επίπεδο λόγου, με αποτέλεσμα την ανταλλαγή βωμολοχιών στην καθημερινότητά τους, και σε επίπεδο έργων με τη μορφή βανδαλισμών σε σχολεία ή Πανεπιστήμια, σε αθλητικούς ή αρχαιολογικούς χώρους, σε μνημεία πολιτισμού. Αυτό έχει ως συνέπεια την καταστροφή της πολιτισμικής μας κληρονομιάς και των κρατικών υποδομών. Επομένως, με βάση αυτά τα δεδομένα, συμπεραίνεται πως τα φαινόμενα ηθικής αποχαλίνωσης των νέων διαρκώς αυξάνονται.
[…]

   Στον αντίποδα, παρατηρούμε και μια μεγάλη μερίδα νέων να προσπαθεί να κάνει τη διαφορά. Έτσι, κάνει τον εθελοντισμό, σε κοινωφελή, μη κερδοσκοπικά ιδρύματα, τρόπο ζωής ή χρησιμοποιεί τις νέες τεχνολογίες προς όφελος των κοινωνικά αποκλεισμένων ή των ευπαθών ομάδων. Δεν είναι δηλαδή λίγες οι φορές που έχουμε δει νέους να διανέμουν φαγητό σε ανέργους, αναπήρους ή ανθρώπους μεγάλης ηλικίας, να συμμετέχουν σε οργανώσεις κατά της φτώχειας, της βίας, των εξαρτήσεων, αλλά και υπέρ της προστασίας του οικοσυστήματος και των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Ταυτόχρονα, τους βλέπουμε να συνεχίζουν να κάνουν όνειρα για τη μετέπειτα ζωή τους και να είναι όσο το δυνατόν αισιόδοξοι για το μέλλον και ό,τι αυτό τους επιφυλάσσει. Συνεχίζουν να επενδύουν στη γνώση και στη γενικότερη καλλιέργειά τους, να δημιουργούν σχέσεις φιλίας και υγιούς συνεργασίας, να συνάπτουν σχέσεις που συνδράμουν στη συνοχή του όλου. Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και το γεγονός πως το μεγαλύτερο μέρος των συγκεντρώσεων και των πορειών αποτελείται από νεολαία.

   Συνοψίζοντας, δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι υπάρχει μια μερίδα νέων, που διαρκώς αυξάνεται, η οποία επιλέγει συνειδητά και υπεύθυνα έναν διαφορετικό τρόπο ζωής από εκείνον της μάζας. Κι αυτοί είναι οι νέοι που επενδύουν στην προσφορά στο συνάνθρωπο, που επενδύουν στη γνώση, που διαπρέπουν στις επιστήμες, στην τέχνη ή στον αθλητισμό. Είναι οι νέοι που δεν επαναπαύονται και αγωνίζονται διαρκώς για ιδεώδη, όπως είναι η δημοκρατία, που ασκούν κριτική στα κακώς κείμενα και που δεν παρασύρονται από τις ραδιουργίες επιτηδείων ή τις τεχνικές αποπροσανατολισμού. Συνεπώς, θα πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι όσον αφορά την πορεία που αυτοί ακολουθούν και να μην αρκούμαστε στα λεγόμενα όσων προσπαθούν να τους παρουσιάζουν σαν τα «μαύρα πρόβατα» της κοινωνίας. Ας ακολουθήσουμε το δρόμο που αυτοί χαράζουν με τον τρόπο ζωής τους…

Μαριάννας  Πρωτόπαππα, http://blogs.sch.gr/apontes, 19/11/2013

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου σε 120 περίπου λέξεις .

                                                                                                                   Μονάδες 25


Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, σύμφωνα με το κείμενο, τις παρακάτω διαπιστώσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη:

1. Η συντάκτρια δεν αποδέχεται την άποψη της ηθικής κατάπτωσης των νέων.
2. Η ενδοσχολική βία και η γενικότερη παραβατική συμπεριφορά οφείλεται σε έλλειψη ανεκτικότητας.
3. Η απουσία ηθικών φραγμών οδηγεί σε αύξηση των φαινομένων ηθικής αποχαλίνωσης .
4. Οι νέοι δεν ενδιαφέρονται να κάνουν τη διαφορά, συμμετέχοντας σε εθελοντικές οργανώσεις και σε κοινωφελείς δράσεις.
5. Η αισιοδοξία μας  για το μέλλον των νέων οφείλεται στην εγρήγορση και στον διαρκή αγώνα τους για τα ιδεώδη.

                                                                                                                  Μονάδες 10

Β2. Με ποιους τρόπους αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος του κειμένου: « Αναμφίβολα, … και να σεβαστεί τη διαφορετικότητα.»
                                                                                                                   Μονάδες 2

Β3. Ποια αποδεικτικά μέσα μετέρχεται η συντάκτρια στην δεύτερη παράγραφο του κειμένου;
Μονάδες 4


Β4. «Συνοψίζοντας, δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι υπάρχει μια μερίδα νέων, που διαρκώς αυξάνεται, η οποία επιλέγει συνειδητά και υπεύθυνα έναν διαφορετικό τρόπο ζωής από εκείνον της μάζας.» : α) Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική. β) Ποια διαφορά παρατηρείτε στο νόημα μετά τη μετατροπή;
                                                                                                                   Μονάδες 4


Β4.α. Να δικαιολογήσετε τη χρήση των παρακάτω διαρθρωτικών λέξεων:   Αναμφίβολα,  Άλλοτε,  δηλαδή
                                                                                                                    Μονάδες 3


β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση των σημείων στίξης στις φράσεις που ακολουθούν:
α) Πράγματι, οι νέοι γίνονται όλο και πιο ανήθικοι ή άδικα ορισμένοι τους χαρακτηρίζουν έτσι προκειμένου να δικαιολογήσουν «κακώς κείμενα»;  (1η §) : το ερώτημα
β) «μαύρα πρόβατα» (τελευταία §) : τα εισαγωγικά

                                                                                                                     Μονάδες  2


Β5. α. Να δώσετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: ανεκτίμητη,  συνοχής, παρατηρούμε , αυξάνονται, επαναπαύονται

Μονάδες 5

β. Να δώσετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: αξία, υγιούς , παραβιάζουν, αποδεχτεί, συμμετέχουν.
                                                                                                                      Μονάδες 5

Γ.  Στις μέρες μας γίνεται συχνά λόγος για την ηθική αποχαλίνωση των νέων. Στον αντίποδα , είναι πολλοί εκείνοι που πιστεύουν πως η νέα γενιά είναι ανεπίληπτου ήθους και διαφοροποιείται από τη μάζα. Σε μια ομιλία (500-600 λέξεων) που καλείστε να εκφωνήσετε σε εκδήλωση του σχολείου, ενώπιον δασκάλων και συμμαθητών σας:
α) να διατυπώσετε τις απόψεις σας για το ήθος των νέων και
β) να παρουσιάσετε τους τρόπους με τους οποίους το σύγχρονο σχολείο θα ενδυναμώσει την ηθική ανάπτυξη της νέας γενιάς. 
                                                                                                                     Μονάδες  40



Επιμέλεια :  Άννα Μαρία Πανταζή , φιλόλογος
email: annmariapant@gmail.com