Τρίτη 30 Ιανουαρίου 2018

Επιστήμη και πειράματα σε ανθρώπους







Ευχαριστώ πολύ τον κ. Βασίλειο Φανάρα, Δρ. Βιοηθικής και Θεολόγο, για την πολύτιμη αρωγή του στο θέμα και στο γνωστικό υπόβαθρο των παραπομπών του θέματος.

Το παρακάτω Κριτήριο Αξιολόγησης αναφέρεται στη θεματική ενότητα Επιστήμη- Τεχνολογία- Βιοηθική της ύλης της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ΄Λυκείου και, βέβαια, καθίσταται ιδιαίτερα επίκαιρο σήμερα λόγω και της σχετικής ειδησεογραφίας.

ΚΕΙΜΕΝΟ
ΒΙΟΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ
1. Το ζήτηµα είναι σήµερα, διεθνώς, εξαιρετικά καίριο, ιδίως όσον αφορά τις κλινικές µελέτες φαρµάκων. Οι αυξανόμενες ανάγκες προστασίας της υγείας, τις οποίες έχουν προκαλέσει τόσο η εµφάνιση και αναγνώριση νέων ασθενειών όσο και η επανεµφάνιση ασθενειών του παρελθόντος, αλλά και οι µεγάλες πρόοδοι των τελευταίων χρόνων στις βιολογικές επιστήµες, ενθαρρυντικές για την έρευνα σε νέα φάρµακα, αποτελούν παράγοντες που προσελκύουν το έντονο ενδιαφέρον του κοινού, των επιστηµόνων και της φαρµακευτικής βιοµηχανίας. Με τα δεδοµένα αυτά, διαφαίνεται µια γενικότερη τάση να «επιταχυνθούν» οι διαδικασίες δοκιµασίας, έγκρισης και εισαγωγής µιας νέας θεραπείας ή ενός νέου φαρµάκου στην αγορά, ώστε να υπηρετείται αποτελεσµατικότερα η προστασία της υγείας.

 2.Η επιτάχυνση αυτή, ωστόσο, δεν µπορεί να οδηγεί σε «εκπτώσεις» του ελέγχου, εις βάρος της ποιότητας των νέων θεραπειών και φαρµάκων και κυρίως της ασφάλειας των προσώπων που συµµετέχουν στις σχετικές κλινικές µελέτες. Η τελευταία αυτή διάσταση αφορά άµεσα τη βιοηθική.

3.Η προβληµατική των πειραµατισµών σε ανθρώπους για µια σύγχρονη κοινωνία συνδέεται αποκλειστικά µε τις δοκιµές νέων θεραπευτικών µέσων (ιδίως φαρµάκων) που αποσκοπούν στη βελτίωση της προστασίας της υγείας. Άλλου είδους «πειραµατισµοί», που θα µετέτρεπαν ανθρώπινα όντα σε «πειραµατόζωα», για την ικανοποίηση είτε «επιστηµονικών» είτε άλλων κοινωνικών επιδιώξεων, έχουν καταδικασθεί από τον πολιτισµό µας: η νωπή ακόµη εµπειρία των πειραµάτων σε ανθρώπους του ναζιστικού καθεστώτος συνέβαλε καθοριστικά σε αυτό. Ακόµη και υπό το συγκεκριµένο πρίσµα, ωστόσο, οι κλινικές δοκιµές φαρµάκων θέτουν ορισµένα προβλήµατα για τη βιοηθική.

4.Ποιες εγγυήσεις έχουµε ότι µε τη δοκιµή ενός νέου φαρµάκου, ο άνθρωπος δεν µετατρέπεται σε πειραµατόζωο, σε απλό «µέσον» για την εξυπηρέτηση άλλων σκοπών (π.χ. την πρόοδο της επιστήµης), αντίθετα προς τη θεµελιώδη ηθική και νοµική αρχή του σεβασµού της αξίας του; Με ποια κριτήρια επιλέγονται εκείνοι που θα κληθούν να συµµετάσχουν σε µια κλινική δοκιµή, λαµβάνοντας υπ’ όψη τα οφέλη αλλά και τους κινδύνους που τη συνοδεύουν; Αλλά και µε ποια κριτήρια επιλέγονται τα σκευάσµατα που θα δοκιµασθούν σε ανθρώπους, έχοντας υπ’ όψη αφ’ενός την οικονοµική διάσταση της αγοράς του φαρµάκου και αφ’ ετέρου την ελευθερία της επιστηµονικής έρευνας;

5.Η προστασία των προσώπων που συµµετέχουν σε κλινικές µελέτες είτε θεραπευτικών µεθόδων είτε φαρµακευτικών σκευασµάτων, έχει ως αφετηρία την ιδιαίτερη σχέση γιατρού/ασθενούς.

6.Σε κάθε σχέση γιατρού/ασθενούς είναι δεδοµένη η ευάλωτη θέση του δεύτερου. Την αδυναµία αυτή εξισορροπεί η προσωπική του εµπιστοσύνη στον γιατρό και, τελικά, η ιδιαίτερη ευθύνη του τελευταίου απέναντι στον ασθενή, η οποία – εκτός της ηθικής - έχει και νοµική σηµασία.

7. Ωστόσο, ειδικά στην περίπτωση των κλινικών µελετών, υπάρχει ένα πρόσθετο στοιχείο. Ο ασθενής είναι διατεθειµένος να υπαχθεί σε µια κλινική µελέτη, αποδεχόµενος εξ ορισµού κάποια αβεβαιότητα ως προς τις συνέπειες στην υγεία του. Ο γιατρός, από την πλευρά του, έχει πολύ πιο εµπεριστατωµένη επίγνωση αυτής της αβεβαιότητας και - µε δεδοµένη αυτήν ακριβώς την επίγνωση - πρέπει να εγγυηθεί την προστασία θεµελιωδών έννοµων αγαθών του ασθενούς, που µπορεί να κινδυνεύσουν κατά τη διαδικασία της κλινικής µελέτης, ιδίως της υγείας και της ελευθερίας του. Η ιατρική ευθύνη, λοιπόν, επιτείνεται εδώ: ο έλεγχος της «τεχνικής»/επιστηµονικής καταλληλότητας του σκευάσµατος πρέπει να «συµβαδίζει» µε τη «δεοντολογική» καταλληλότητα της συγκεκριµένης µελέτης, που εγγυάται την προστασία όσων δέχθηκαν να συµµετάσχουν σε αυτήν.

8. Η ιατρική και η ερευνητική δεοντολογία έχουν επεξεργασθεί διεξοδικά, ιδίως µετά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο, αρχές, σύµφωνα µε τις οποίες είναι αποδεκτός ο πειραµατισµός στον άνθρωπο γενικά, αλλά και ειδικότερα στο πλαίσιο των κλινικών µελετών φαρµάκων, χωρίς να διακυβεύεται η αξιοπιστία τους.

Διασκευασμένο κείμενο από τον ιστότοπο της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής.

http://www.bioethics.gr/images/pdf/GNOMES/recom_clinical_trials_gr.pdf
http://www.bioethics.gr/images/pdf/GNOMES/SYSTASH_MH_PAREMBATIKES_MELETES_Final_GR.pdf

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Να αποδοθεί περιληπτικά το παραπάνω κείμενο σε 120-140 λέξεις

2. α. Ποια προβλήματα για τη βιοηθική αναδύονται από τα πειράματα σε ανθρώπους;

    β.  Για ποιους λόγους, κατά τη γνώμη σας, έχει αναπτυχθεί η  ερευνητική δεοντολογία των ιατρικών πειραμάτων μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο;

3. Άλλου είδους «πειραµατισµοί», που θα µετέτρεπαν ανθρώπινα όντα σε «πειραµατόζωα», για την ικανοποίηση είτε «επιστηµονικών» είτε άλλων κοινωνικών επιδιώξεων, έχουν καταδικασθεί από τον πολιτισµό µας
Να αναπτύξετε, με θεματική περίοδο την παραπάνω, μια παράγραφο με παραδείγματα.

4. Να σχολιάσετε τη συνοχή των παραγράφων 5-8

5. Να ξαναγραψετε το παρακάτω χωρίο μετατρέποντας την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και την παθητική σε ενεργητική:
Με ποια κριτήρια επιλέγονται εκείνοι που θα κληθούν να συµµετάσχουν σε µια κλινική δοκιµή, λαµβάνοντας υπ’ όψη τα οφέλη αλλά και τους κινδύνους που τη συνοδεύουν; Αλλά και µε ποια κριτήρια επιλέγονται τα σκευάσµατα που θα δοκιµασθούν σε ανθρώπους, έχοντας υπ’ όψη αφενός την οικονοµική διάσταση της αγοράς του φαρµάκου και αφ’ ετέρου την ελευθερία της επιστημονικής έρευνας; 

6. Να δώσετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις.


7. Το πνευματικό κέντρο του δήμου σας οργανώνει εκδήλωση με θέμα: « η ευθύνη του επιστήμονα απέναντι στον άνθρωπο». Αναλαμβάνετε να εκπροσωπήσετε το σχολείο σας με ομιλία. Σ ε αυτή να αναφερθείτε στους κινδύνους που προκύπτουν από την αντιδεοντολογική χρήση των επιστημονικών επιτευγμάτων, καθώς και στις  προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες πρέπει να αξιοποιείται η επιστημονική έρευνα, ώστε να μην καθίσταται επιζήμια για τον άνθρωπο.


Παρασκευή 19 Ιανουαρίου 2018

Πολιτιστικό πρόγραμμα 2017-2018




Από το ιστολόγιο των μαθητών του 3ου ΓΕ.Λ. Χορτιάτη (Φίλυρο)

https://logotechnikespoleis.blogspot.gr/


Εργαστήριο-Σεμινάριο στο Α.Π.Θ.

  Σήμερα επισκεφτήκαμε τη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, για να παρακολουθήσουμε τη διάλεξη της επίκουρης καθηγήτριας της Νεοελληνικής Φιλολογίας, κ. Τασούλας Μαρκομιχελάκη. Ακούσαμε και κατανοήσαμε καινούργιους όρους για το θέμα μας, οι πόλεις στη λογοτεχνία, που είναι και θέμα μαθημάτων που διδάσκει η καθηγήτρια στους φοιτητές της. Οι όροι αυτοί είναι τα κλειδιά που μάς βοηθησαν να ξεκλειδώσουμε το διήγημα του συγγραφέα Γιάννη Ατζακά, Το κάταγμα 

  • Πόλεις πραγματικές ή φανταστικές
  • αλλαγή εποχών
  • παλίμψηστο της πόλης
  • ετεροτοπία (ένας τόπος μέσα σε ένα άλλο τόπο)
  • δυστοπία (άσχημος τόπος)
  • εντοπία (τόπος που έχει μια τελειότητα)
  Απολαύσαμε και συγκινηθήκαμε από τις αφηγήσεις του συγγραφέα. Ένας πλούτος εμπειριών και δυσκολιών γέννησαν ένα τόσο ωραίο και άμεσο κείμενο, όπως είναι Το κάταγμα από τη Συλλογή διηγημάτων Λίγη φλόγα, Πολλή στάχτη.


...Στα μέσα εκείνης της άδοξης δεκαετίας του '50, το να είσαι μαθητής του φημισμένου Ε΄Γυμνασίου Αρρένων Θεσσαλονίκης ήταν αληθινό καύχημα. Η στέγασή του, αμέσως μετά την απελευθέρωση, στην άλλοτε εξοχική έπαυλη Καπαντζή, θρυλική έδρα για εννιά μήνες της Κυβέρνησης Εθνικής Αμύνης του Ελευθερίου Βενιζέλου, η επιβλητική και περίτεχνη όψη του, η ανοιχτή θέα του στον Θερμαϊκό αποτελούσαν ξεχωριστό προνόμιο που, από τον Οκτώβρη του 1955, είχε αναπάντεχα χαριστεί και στον Στέργιο Βλαστάρη. Για το φτωχό ορφανό της Φυτιάς ήταν μια απρόσμενη πολυτέλεια, αλλά συνάμα και μια ευθεία αντίθεση, που για το ψυχοπαίδι της ταπεινής παράγκας σήμαινε σκληρή καθημερινή δοκιμασία...







 Η περιήγησή μας στη ζωή του συγγραφέα αλλά και στους χώρους της Φιλοσοφικής Σχολής μάς γέμισε γνώσεις και συγκινήσεις!





Πέμπτη 11 Ιανουαρίου 2018

Η Παιδεία των Πατέρων

   Τελικά, ποιο ήταν το είδος των σπουδών του Γρηγορίου του Θεολόγου στην Αθήνα; Η συντάκτρια του άρθρου1 βασιζόμενη στον Επιτάφιο λόγο του προς τον Μ. Βασίλειο (παράγραφοι 14-24) δίνει τις βασικές παραμέτρους της εκπαίδευσης των νέων που συνέρρεαν στην Αθήνα τον 4ο  αι.

        Αναλυτικότερα, οι σπουδές εξακτινώνονταν στους τομείς της ρητορικής, της γραμματικής και της φιλοσοφίας και με κάποια υπερβολική διάθεση και στους τομείς της αστρονομίας, γεωμετρίας, αριθμητικής, ιατρικής και μουσικής. Η γραμματική ενίοτε ταυτίζεται με τη σοφιστική η οποία ήταν ανώτερη της ρητορικής αλλά κατώτερη από τη φιλοσοφία. Όσον αφορά στη φιλοσοφία αυτή την εποχή είναι ένας αμφιλεγόμενος όρος, καθώς για την Εκκλησία σχετίζεται με την ασκητική πρακτική, ενώ για τους Έλληνες φιλοσόφους είναι η σπουδή και ερμηνεία των πρώτων αρχών του κόσμου.

   Το προηγούμενο ερώτημα εστιάζεται πλέον στο είδος της φιλοσοφίας που σπούδασαν οι δύο ιεράρχες, αφού η φιλοσοφία στην Ακαδημία αποτελούσε πιστοποιητικό του εθνικού προσανατολισμού των σπουδαστών. Μάλιστα, ο Γρηγόριος υιοθετεί τη διαίρεση της φιλοσοφίας σε κλάδους κατά τον Αριστοτέλη, οπότε εξ ορισμού απορρίπτει τις θρησκευτικές τελετουργίες του νεοπλατωνισμού. Αντίθετα από την υποκριτική συμπεριφορά του Ιουλιανού, ο Γρηγόριος και ο Βασίλειος φανερά και ενσυνείδητα διαχωρίζουν την εθνική θρησκεία, υποστηρίζοντας ότι ακόμη και η μυθολογία είναι παρερμηνεία και διαστρέβλωση της Π. Διαθήκης. Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος τοποθετείται απερίφραστα για τα αγαθά της παιδείας της εποχής του. Η παιδεία, σύμφωνα με τη θέση του, καταξιώνει την ανθρώπινη ύπαρξη, αν στηρίζεται στα εκκλησιαστικά κείμενα και στη θύραθεν γραμματεία.

   Με βάση όσα προηγήθηκαν η συγγραφέας εικάζει ότι οι άγιοι Γρηγόριος και Μ. Βασίλειος παρακολούθησαν γενική φιλοσοφία μέσα από διαλέξεις και αυτοσχέδιους διαγωνισμούς ανάπτυξης θεμάτων και επικεντρώθηκαν ιδιαίτερα στην ερμηνεία έργων του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Τεκμήριο αυτής της άποψης είναι η ιδιαίτερη χρήση του όρου φιλοσοφία ως του ησύχιου βίου των χριστιανών που τους οδηγεί στην προκοπή και βίωση της μεταθανάτιας ζωής. Εξάλλου, και ο Προαιρέσιος, δάσκαλος του Γρηγορίου-Βασιλείου αλλά και του Ιουλιανού χαρακτηρίζεται σοφιστής και ο ίδιος ο Γρηγόριος αυτοαποκαλείται σοφιστής (Επιστολή 189,308 και 176 PG 37, 288). Επίσης μετά το πέρας των σπουδών του εκλέγεται στον σοφιστικό θρόνο και μεταξύ των βιογράφων του χρησιμοποιείται η προσωνυμία του σοφιστή μέχρι την τελική επικράτηση της ονομασίας Θεολόγος.

1. Δ. Λιάλιου, «ο χαρακτήρας των σπουδών του Αγ. Γρηγορίου του Θεολόγου περί τα μέσα του 4ου μ.Χ. αιώνα», σελ. 214-235 στο Γρηγοριανά Α΄, ΦΘΒ 35, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη, 1997  

Η σχηματική παρουσίαση της Παιδείας των Πατέρων