Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2019

Πρόταση διδασκαλίας στη Λογοτεχνία




Η ομάδα εκπαιδευτικών Πρόταση παρουσιάζει στον ΙΑΝΟ Θεσσαλονίκης, Αριστοτέλους 7, την Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου και ώρα 19:00 μ.μ., τη διδακτική πρόταση της φιλολόγου Ελένης Παπαδοπούλου με θέμα: Οι πόλεις στη λογοτεχνία: έμπνευση και δημιουργία.

Η συγκεκριμένη διδακτική πρόταση είναι ένα λογοτεχνικό ταξίδι με αφετηρία τη Θεσσαλονίκη, την αγαπημένη πόλη των μαθητών, με ενδιάμεσους σταθμούς την Καβάλα και τα Ιωάννινα και τελικό προορισμό τη Φλώρινα. Πόλεις πραγματικές που γίνονται πρόσωπα και μιλάνε μέσα από λογοτεχνικά κείμενα, αποκαλύπτουν μικρά και μεγάλα μυστικά και ενεργοποιούν σκέψεις και συναισθήματα μέσα στη διαχρονία. Στο ταξίδι αυτό οι μαθητές έζησαν νοερά σε πόλεις από λέξεις και βιώματα, κατανόησαν τη σπουδαιότητα της απεικόνισης του χώρου στη λογοτεχνία και εμπνεύστηκαν από τους λογοτεχνικούς ήρωες, δημιουργώντας τα δικά τους πρωτότυπα κείμενα που τα μοιράστηκαν με τους διαδικτυακούς αναγνώστες στο ιστολόγιο της ομάδας τους και τα «εξέδωσαν» σε μικροβιβλία, που κυκλοφόρησαν μέσα στο σχολείο τους.

Η Ελένη Παπαδοπούλου, φιλόλογος. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στη Φιλοσοφική σχολή του Α.Π.Θ. και παρακολούθησε μαθήματα του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ίδιου Πανεπιστημίου. Ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές της στο τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής σχολής του Α.Π.Θ., με ειδίκευση στη Βιβλική και Πατερική Γλώσσα. Είναι καθηγήτρια σε Δημόσιο Σχολείο. Γράφει λογοτεχνικά κείμενα, βιβλιοκριτικές και άρθρα σε έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά και είναι συντάκτης του φιλολογικού-εκπαιδευτικού ιστολογίου, eranistria.blogspot.com

Τετάρτη 13 Νοεμβρίου 2019

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ: Προτάσεις τέχνης και πολιτισμού στην εκπαίδευση, 22-24/11/2019


ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Συνοπτικό Πρόγραμμα Συνεδρίου



Παρασκευή,  22- 11 - 2019
17:30 – 18:30  Προσέλευση Συνέδρων – Εγγραφές
18:30 – 19:00 Επίσημη Έναρξη του Συνεδρίου – Χαιρετισμοί
19:00 – 20:30 Κεντρικές Ομιλίες
20.30 – 21.00  Δρώμενα

Σάββατο, 23- 11 - 2019
09:00 – 10:30 Εισηγήσεις, Α΄
10:45 – 12:15Εισηγήσεις, Β΄
12:30 – 14:30 Στρογγυλή Τράπεζα
15:00 – 16:30 Εισηγήσεις, Γ΄
16:45 – 18:15Εισηγήσεις, Δ΄
18:30 – 20:00Εισηγήσεις, Ε΄

Κυριακή, 24- 11 - 2019
09:30 – 11:30 Βιωματικά Εργαστήρια (α΄κύκλος)
12:00 – 14:00 Βιωματικά Εργαστήρια (β΄κύκλος)

Λήξη Συνεδρίου

Σάββατο, 23 Νοεμβρίου 2019

δ΄ κύκλος εισηγήσεων ώρες 16.45-18.15
αίθουσα 2

Τσάμπρα Γεωργία, Κοκκίδου Μαίη
«Ως πότε παλικάρια…» (από τον Ρήγα Βελεστινλή στους Αριστοτέλη Ρήγα & The G-SPOT EXPERIMENT): σημειωτική ανάγνωση και διαθεματική διδακτική πρόταση.

Παπαδοπούλου Ελένη,  Μυλωνά Αλεξάνδρα
Δημιουργικές συναντήσεις και συνεργασίες στην εκπαίδευση με αφορμή ένα διήγημα

Αβδή Άβρα, Μητελούδης Πανταζής, Αλεξίου Γιούλη
Οι τέχνες ως εκπαιδευτικά εργαλεία για τη διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας και της Λογοτεχνίας στο ψηφιακό έργο «Πολύτροπη Γλώσσα

Θεοδωρακόπουλος Δημήτρης
Δημιουργική Γραφή και Φιλαναγνωσία ως μέσα  Διδασκαλίας της Λογοτεχνίας στο Δημοτικό: Μελέτη Περίπτωσης το βιβλίο «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου» της Άλκης  Ζέη

Αγιοπετρίτου Σοφία, Νάτση Ουρανία
Η Δημιουργική γραφή και η συμβολή της σε μαθητές της πρώτης σχολικής ηλικίας με αφόρμηση το βιβλίο της Σοφίας Παράσχου: Ο γάμος του μπαμπά μου




Παρασκευή 8 Νοεμβρίου 2019

Διδακτικό σενάριο για το Ολοκαύτωμα

  



  Το παρακάτω διδακτικό σενάριο της Δρ Σωτηρίας Καλασαρίδου αφορά στην εξέταση  του "κόσμου" των στρατοπέδων συγκέντρωσης και εξόντωσης μέσα από τις αφηγήσεις και αναπαραστάσεις ηρώων που βρίσκονται στην εφηβική ηλικία και μπορεί να εφαρμοστεί στην Γ΄Γυμνασίου και Α΄Λυκείου στα μαθήματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Ιστορίας. Επιπλέον, το παρόν υλικό μπορεί να αξιοποιηθεί από τους διδάσκοντες για την πραγματοποίηση εκδηλώσεων για την Ημέρα Μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος.


Κυριακή 27 Οκτωβρίου 2019

Με την Ανατολή στην πλατεία Ναυαρίνου

   Το διήγημα της Αλεξάνδρας Μυλωνά, Ένα ακόμα φλιτζάνι καφέ, παρακαλώ. Ένα ακόμα, που προέρχεται από τη Συλλογή διηγημάτων της Πώς τα πας με την απώλεια; Οροπέδιο, 2018, σ. 21-27 αξιοποιεί το ομώνυμο τραγούδι του Bob Dylan και εκτός από τις πολλαπλές αναγνώσεις που προσφέρει μπορεί να αξιοποιηθεί με πολλούς δημιουργικούς τρόπους μέσα στην τάξη ως ένα σύγχρονο λογοτεχνικό κείμενο από μια συγγραφέα της Θεσσαλονίκης.


 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΜΥΛΩΝΑ

Ένα ακόμα φλιτζάνι καφέ, παρακαλώ. Ένα ακόμα.

Για τη Βάλια που γερνάμε μακριά και μαζί

(Κατεβαίνει τη Δημητρίου Γούναρη η ψηλή Ανατολή, κόρη με μαύρα, λουστρίνια μαλλιά και μαύρα μάτια που καίνε. Δονούνται συθέμελα τα κτήρια απ’ το καμαρωτό το βάδισμα κι ας φοράει δετά σανδάλια μόνο, αναστατώνεται ο δρόμος από το θρόισμα της μακριάς φούστας με τα καθρεφτάκια, φφρρρστ, φφρρρστ, φφρρρστ, διαλύεται η ομίχλη του πρωινού -τους υδρατμούς απορροφά το μάλλινό της ταγάρι. Στο ξέφωτο της πλατείας Ναυαρίνου η πόλη δείχνει τα σπλάχνα της –σπαράγματα ενός άλλου κόσμου, αρχαίου).


Κατεβαίνει τη Δημητρίου Γούναρη η Ανατολή, γυναίκα ωραία άλλοτε, με παράστημα, μα τώρα κάπως χλωμή, κάπως ξεθωριασμένη –είναι που γκρίζαραν τα μαλλιά κι αδυνάτισαν, που θάμπωσε το βλέμμα, που τρέμει λίγο, ανεπαίσθητα, το περπάτημα, αβέβαιο περπάτημα μες στο ομιχλώδες τοπίο. Λίγο πιο πίσω έν’ αδέσποτο σκυλί, παρέα της –μπορεί και όχι.
Φτάνει στο βιβλιοπωλείο.

(Από δω προμηθευόταν παλιά τα βιβλία της, Μαρξ στην αρχή, Παπαγιώργη αργότερα, Αξελό, Αλτουσέρ, οι συγγραφείς που την έμαθαν ν’ απορεί, να σκέφτεται. Τ’ αγόραζε και πήγαινε στο Καφέ απέναντι, να τα μυρίσει, να τα ξεφυλλίσει, να διαβάσει κάποιο απόσπασμα στα γρήγορα –όπου έπεφτε το μάτι της, ό,τι της τραβούσε την προσοχή– πίνοντας έναν αχνιστό ελληνικό σε φλιτζάνι με χοντρά χείλια και καπνίζοντας, καπνίζοντας, καπνίζοντας –δαχτυλίδια έκανε ο καπνός πάνω απ’ το κεφάλι της, Σαντέ άφιλτρα πρώτα κι αργότερα Δελφοί, σέρτικα τσιγάρα, δυνατά. Τι αξίζει η ζωή χωρίς τις μικρές της απολαύσεις, αναρωτιόταν σιωπηλά και χαμογελούσε.
Το βράδυ στο φοιτητικό της σπίτι θα γινόταν η ιεροτελεστία της κοπής των φύλλων με χαρτοκόπτη-αν χρειαζόταν-για ν’ αρχίσει η μελέτη μετά με υπογραμμίσεις και σημειώσεις στο περιθώριο.  Και με πάθος.
Αγόραζε και ποίηση από ’κει, Αναγνωστάκη και Ασλάνογλου και πεζογραφία όμως Ιωάννου, Κοροβίνη, Σκαμπαρδώνη, έπαιρνε και περιοδικά –το Διαβάζω, το Δέντρο,  τη Λέξη, την Οδό Πανός ανελλιπώς. Πώς χωρούσαν όλα αυτά στο μικρό κατάστημα, μια σταλίτσα ήταν-δεν ήταν το Κεντρί!
Και πώς θυμάται ν’ ακούγεται πάντα γύρω της, μέσα της, να τη συνοδεύει, σκιά ηχητική, μια μουσική, μια φωνή, να δεις ποια ήταν, ποιο τραγούδι, ποιο παράπονο...)

Κολλάει το πρόσωπό της στη βιτρίνα. Μια ποιητική συλλογή του Χριστιανόπουλου, άλλη μια του Νικηφόρου και μια της Αδαλόγλου -απ’ το Σαιξπηρικόν αυτή, Εποχή αφής. Και οι Ασκήσεις μνήμης του Χατζητάτση εδώ βρίσκονται, εκδόσεις Πόλις –τις βλέπει καιρό, θέλει εδώ και καιρό πολύ να τις διαβάσει, πριν από-, να και το Άγριο βελούδο της Κουγιουμτζή απ’ τον Καστανιώτη –οι προτιμήσεις της είναι ξεκάθαρα λογοτεχνικές τώρα πια, στην παραγωγή της Θεσσαλονίκης εστιάζει, μετράει και τον εκδοτικό οίκο βέβαια, ξέρει να βουτά δεινά και να επιλέγει μόνο τα μαργαριτάρια στη θάλασσα των βιβλίων. Πώς θέλει να...
Η Ανατολή όμως, ό,τι κι αν θέλει, δεν έχει πια λεφτά στην τσέπη μετρώντας τα να το μπορέσει. Σκέφτεται να πει μια καλημέρα στον βιβλιοπώλη, τόσα χρόνια γνωρίζονται καλούτσικα, πάντα με το χαμόγελο αυτός, αισθάνεται άβολα όμως να μπει, να μπαίνει πια μέσα στον χώρο του και να μην αγοράζει. Δικό της είναι το πρόβλημα, δική της και η ντροπή που την κάνει να τραβηχτεί πιο πέρα μόλις την κατακλύζει και να καθίσει στο πεζούλι απέναντι -τα πόδια της σχεδόν κρέμονται στον αέρα, μάζεψε το σώμα με τα χρόνια, μάζεψε η άνθρωπος1 .
Δίπλα της κάθονται κι άλλοι, νεαροί οι περισσότεροι, με ξυρισμένα τα κεφάλια και γένια, αντάρτες του γλυκού νερού, σκέφτεται, το βλέπει στα μάτια τους, μόδα είναι γι’ αυτούς όλα, εικόνα, όχι ψυχή. Εκείνη αλλιώς φορούσε τα ινδικά τότε, στις αρχές της δεκαετίας του ογδόντα που είχε περάσει στη Φιλοσοφική, αλλιώς τα μοβ φουλάρια. Μωρέ, και το ταγάρι, διαφορετικά το κρατούσε, ανέμελα. Μπορεί πάλι και να κάνω λάθος, μονολογεί τρομαγμένη την επόμενη στιγμή, πώς κρίνω έτσι τα νέα παιδιά, πώς τ’ απορρίπτω, για να προβάλω εγώ καλύτερη... Σαν τον πατέρα μου έγινα, απόλυτη, αυτό που σιχάθηκα έγινα, τι κρίμα! Μπορεί και να βλέπουν κάτι, να ξέρουν κάτι αυτά τα παιδιά που εγώ δεν, μπορεί- Κι αυτά τα τατουάζ; Πόση απελπισία πια χαραγμένη στο μπράτσο, στο λαιμό; Λες και δεν μπορεί να υπάρξει μόνο του πια, γυμνό και φυσικό το κορμί για ν’ αγαπηθεί, παρά μόνο πειραγμένο, τρύπιο παντού, μπλε από τη μνήμη του πόνου στο δέρμα και όχι του χαδιού, αχάιδευτο, μάνα μου, αχάιδευτο. Μπα, τι έπαθα τώρα; Τι με νοιάζει εμένα; Τι κάθομαι  κι ασχολούμαι, λέει στον εαυτό της και προσπαθεί ν’ αλλάξει ρότα στη σκέψη της.
Όμως δεν τα καταφέρνει. Μια χαραμάδα φως έχει ανοίξει μέσα της και ξεπηδούν, ορμούν τώρα από κει εικόνες, στιγμές, λόγια, θραύσματα ζωής μπροστά της –πώς να σταματήσει αυτόν τον χείμαρρο;

(Νάτος ο Αποστόλης που έρχεται και κάθεται δίπλα της, με το ξανθό του το μαλλί ν’ ανεμίζει και της λέει πάμε να φύγουμε, μια βόλτα με τη μηχανή μέχρι τα Ζαγοροχώρια, ν΄ ανεβούμε στη Δρακόλιμνη, πάμε! Κι αυτή τον φιλά και του λέει πήγαινε εσύ, έχω να διαβάσω εγώ για την εξεταστική, θα σε περιμένω. Νάτος που φεύγει, ωραίος και ξεσηκωμένος για την περιπέτεια που δεν έχει γυρισμό –μετωπική ήταν η σύγκρουση με τη νταλίκα, ακαριαίος ο θάνατος, είπαν, πάνω που ξημέρωνε– έμεινε η υπόσχεσή της στον αέρα…)

 …ήρθε μετά από χρόνια, ο Πέτρος, συνάδελφος αυτός, διορισμένοι στο ίδιο δυσπρόσιτο, ταίριαξαν τα χνώτα τους, είπαν να ενώσουν τους μισθούς, να κάνουν οικογένεια. Δυο παιδιά μεγάλωσαν αυτά τα τριάντα χρόνια, δίδυμα. Πήγαν στο σχολείο, μπήκαν στο Πανεπιστήμιο, βγήκαν, φύγανε για μεταπτυχιακά στην Αυστραλία, σε κάτι συγγενείς πήγαν αλλά πάλι, ερήμωσε το σπίτι.

(Νάτος ο Αποστόλης, γερασμένος αλλά ακόμα γερός, δυνατός, άρχοντας που έρχεται και κάθεται δίπλα της, έλα μαζί μου, της λέει, όχι, δεν πέθανα κι ούτε που πέρασε ο καιρός, νέοι είμαστε ακόμα, τίποτα δεν άλλαξε –τα ίδια βιβλία διαβάζουμε, τα ίδια τραγούδια ακούμε, άκου! Έλα μαζί μου σ’ ένα ταξίδι ίσαμε τον ουρανό! Όμως την ώρα που της μιλά το πρόσωπό του αρχίζει να διαλύεται, να λιώνει, να εξαφανίζεται. Κάνει να τον πιάσει, να τον κρατήσει, τίποτα. Αέρας).
             Κι ο αέρας φέρνει ένα τραγούδι. Το παλικάρι πιο πέρα γρατσουνά την κιθάρα του και μουρμουρίζει. Και τι δεν της θυμίζει αυτό το κομμάτι. One more cup of coffee for the road, one more cup of coffee fore I go2…
Σιγοτραγουδά κι η Ανατολή μαζί του στη δύση της πίνοντας έναν καφέ ελληνικό στο χέρι, σε χάρτινο ποτηράκι πια –αυτό σηκώνει η εποχή, χάρτινη κι αυτή, ψεύτικη, αυτό αντέχει η τσέπη της. Mια άλλη φορά θα καθίσει στο Baraka στο βάθος, ίσως.


Ύστερα φεύγει για το σπίτι –δεν μπορεί να μένει πολύ ώρα μόνος του ο Πέτρος, θυμάται τα δικά του κι αυτός, απραγματοποίητα όνειρα κι επιθυμίες, βαραίνει κι απ’ τους απλήρωτους λογαριασμούς, χαλιέται και κλαίει με λυγμούς, σα μωρό.
Τ’ αρχαία σπλάχνα εξακολουθούν να σωπαίνουν. Τι να πουν;


 1. Αναφορά στο ποίημα της Ζωής Καρέλλη, H Άνθρωπος (Αντιθέσεις, 1957)

  2. Αναφορά στο τραγούδι του Bob Dylan, One more cup of coffee (Desire, 1976)



Τετάρτη 18 Σεπτεμβρίου 2019

Διήγημα: Πρόσωπο με προσωπείο


άλλη μια <<δοκιμή νάρκης του άλγους εν Φαντασία και Λόγω>>



αναδημοσίευση από το περιοδικό fractalFractal

Διήγημα: «Πρόσωπο με προσωπείο»


Γράφει η Ελένη Παπαδοπούλου // *


Έσβησαν τα φώτα και ήρθε η ώρα να αποχωρήσει από τη σκηνή. Στέκεται όρθια, οι θεατές τής γύρισαν την πλάτη και μιλώντας χαμηλόφωνα αναζητούν την έξοδο από το υπερώο του θεάτρου. Εκείνη φλέγεται από την έξαψη του ρόλου της, που, κατά γενική ομολογία, ενσάρκωσε με αξιοθαύμαστη επιτυχία. Και τώρα πρέπει να πάρει τον δρόμο για το καταφύγιό της, το σπίτι της, εκεί, στις παρυφές του περιαστικού δάσους, όπου έκανε άπειρες πρόβες για να είναι άψογη στην πρεμιέρα.
Η θεατρική της παιδεία ήταν βαθιά, ήξερε και να μακιγιάρεται με μεγάλη δεξιοτεχνία. Τα ψιμύθια και οι μάσκες ήταν η αγαπημένη της σκευή και τα φορούσε σε κάθε περίσταση. Παρίστανε τη στοργική σύζυγο, την αυστηρή μητέρα, την άψογη νοικοκυρά, την πειθαρχημένη επιστήμονα, την ευσυνείδητη εργαζόμενη, την επιστήθια φίλη, την εχέμυθη ακροάτρια των εξομολογήσεων όσων ήθελαν να αποφορτίσουν τον πόνο τους, την… Πάντα φορούσε ένα πλατύ χαμόγελο και με απαράμιλλη αβρότητα μιλούσε αργά, καθαρά και με μια επιτηδευμένη προφορά, τονίζοντας ιδιαίτερα τα σύμφωνα των λέξεων. Ήταν η αγαπημένη όλων, σαγήνευε τα πλήθη με τη λάμψη που εξέπεμπε και τα κυρίευε με την υπερβολική της καλοσύνη.
Ήταν η εξαίρεση στον κανόνα των γυναικών του κύκλου της. Όποιος τύχαινε και δεν καταλάβαινε από την αρχή την υποκριτική της συμπεριφορά, την ερωτευόταν, την λάτρευε. Μαγευόταν από ό,τι εκτυφλωτικά διαφορετικό ανέδυε. Εκείνη, μόλις το αντιλαμβανόταν, άλλαζε, γινόταν απόμακρη, σκληρή, σου γύριζε την πλάτη και με μια ασύμμετρη έπαρση σε περιφρονούσε. Σε είχε κατακτήσει, είχε καταγάγει μεγάλη νίκη επί του πάθους σου και πλέον σε αντιμετώπιζε σαν ένα λάφυρο ευτελούς αξίας. Είχε κερδίσει την επιβεβαίωση, την αποδοχή της από τους άλλους, τα κολακευτικά σχόλια, την εισδοχή της σε μια ομήγυρη κοινών ενδιαφερόντων. Είχε απολαύσει το χειροκρότημα και την αποθέωση.
Τώρα, ήσουν γι’ αυτήν ένα άθυρμα που γύμναζε τα χέρια της σε στιγμές αμηχανίας και άγχους. Κι εσύ, ο θεατής, αποσβολωμένος, κοιτούσες μέσα στα μάτια της κι αναρωτιόσουν αν ήσουν ο πρόξενος της μεταστροφής της, αν την είχες προσβάλει ή την ενόχλησες με κάποια απρέπεια. Τίποτε από τα παραπάνω, όμως, δεν είχε συμβεί, απλώς είχε τελειώσει η παράσταση που έδινε, οι κουίντες έκλειναν αργόσυρτα μπροστά σου και εκείνη ξαναγυρνούσε στα παρασκήνια και στην καθημερινότητά της, εκεί που διαπλεκόταν το θέατρο με τη ζωή.
Έτσι ζούσε συνεχώς η ηθοποιός, ισορροπούσε με μαεστρία πάνω στο τεντωμένο σκοινί που ένωνε τη θεατρική παράσταση με τα περιστατικά του βίου της. Και αποσπούσε το χειροκρότημα και την επιβράβευση. Οι θεατές της, άλλοι ικανοποιούνταν, οι πιο αμύητοι, και άλλοι αισθάνονταν προδομένοι, αλωμένοι από την ύπουλη επίθεσή της. Οι τελευταίοι ήταν οι πιο διαβασμένοι και είχαν θεατρικές γνώσεις, πολλαπλά βιώματα και, κυρίως, όσοι είχαν παγιδευτεί στη σαγήνη της και στα θέλγητρα του επιτυχημένου ρόλου που υποδυόταν. Τα θύματα  της γοητείας της, φυσικής και θεατρικής, βίωναν πιο έντονα την απόρριψή της, μπορούσαν να φτάσουν στα όρια της κατάθλιψης και της τελικής συντριβής. Οι πιο ισχυροί χαρακτήρες, μετά από πολύ κόπο στην ενδοσκόπηση, την ξεπερνούσαν∙ οι πιο αδύναμοι στοιχειώνονταν για μια ζωή από την ύπαρξή της.
Η ηθοποιός μετά από κάθε παράσταση επέστρεφε σπίτι της για να συνδέσει τα κομμάτια της ύπαρξής της. Ο εαυτός της είχε κατακερματισθεί από την προσπάθεια και το πρόσωπό της στον καθρέφτη έμοιαζε να αποτελείται από πολύ μικρά κομμάτια γυαλιού που είχε σπάσει από αιφνίδιο χτύπημα∙ η υποκριτική της ικανότητα την διέλυε, την έκανε να οικτίρει τον εαυτό της σε έναν εσωτερικό μονόλογο και να ζητά απεγνωσμένα μια φρούδα ελπίδα διαφυγής. Ωστόσο, ποιο πρόσωπο μπόρεσε ποτέ να αποδράσει από το θέατρο και τη ζωή χωρίς να αλλάξει προσωπείο;

* Η Ελένη Παπαδοπούλου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στη Φιλοσοφική σχολή του Α.Π.Θ. και παρακολούθησε μαθήματα του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ίδιου Πανεπιστημίου. Ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές της στο τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής σχολής του Α.Π.Θ., με ειδίκευση στη Βιβλική και Πατερική Γλώσσα. Έχει διδάξει στην ιδιωτική εκπαίδευση και σήμερα είναι καθηγήτρια σε Δημόσιο Γενικό Λύκειο. Γράφει λογοτεχνικά κείμενα, βιβλιοκριτικές και άρθρα σε έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά και είναι συντάκτης του φιλολογικού-εκπαιδευτικού ιστολογίου, eranistria.blogspot.com


Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου 2019

Μαραθώνιος Ανάγνωσης



ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 
ΤΗΣ ΠΡΩΗΝ ΣΧΟΛΗΣ ΤΕΧΝΩΝ & ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΧΑΜΙΔΙΕ ΙΣΛΑΧΑΝΕ 
Ελένης Ζωγράφου 3, Θεσσαλονίκη

www.ppxi.gr
Ώρες ελεύθερης προσέλευσης: 10.00 – 18.00

Μαραθώνιος Ανάγνωσης


Σας καλούμε να γιορτάσουμε φέτος τις Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς, που είναι αφιερωμένες στον ελεύθερο μας χρόνο, διαβάζοντας δυνατά! Σας καλούμε σε έναν μαραθώνιο ανάγνωσης του έργου του θεσσαλονικιού συγγραφέα Αντώνη Σουρούνη.

Το Μπαστούνι, ένα παραμύθι για μικρούς και μεγάλους, για τους μαθητές των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού και των πρώτων του Γυμνασίου.
Μονοπάτι στη θάλασσα, ένα απολαυστικό βιωματικό μυθιστόρημα για τα παιδικά χρόνια του συγγραφέα στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης τη δεκαετία του ’50.

Ο μαραθώνιος ανάγνωσης αποτελεί την πρώτη εκδήλωση-προπομπό για την επερχόμενη έκθεση-αφιέρωμα στο συγγραφέα. Ελάτε να γνωρίσετε ή να θυμηθείτε το έργο του διαβάζοντας και να προετοιμαστείτε για τις επικείμενες εκδηλώσεις μας!

Για τα σχολεία, απαραίτητες οι κρατήσεις: 2310.206.910, 2310.213.800
E-mail: ynmtekm@culture.gr, info.ppxi@gmail.com

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΝΕΩΤΕΡΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ & ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ


Σάββατο 7 Σεπτεμβρίου 2019

Το Σχολείο Εργασίας

Η έναρξη της νέας σχολικής σχολικής χρονιάς γίνεται αφορμή για προβληματισμό και μελέτη.

Καλή σχολική χρονιά!


Η Παιδαγωγική Μέθοδος του Μίλτου Κουντουρά

     Η περίπτωση του Διδασκαλείου Θηλέων  Θεσσαλονίκης που διηύθυνε από το 1927 – 1930 ο Μίλτος Κουντουράς αποτελεί ένα πολύ καλό παράδειγμα «Σχολείου Εργασίας» και φανερώνει τη «διάχυση» των ιδεών της «Νέας Αγωγής» με το «Σχολείο Εργασίας» στην Ελλάδα. Οι μαρτυρίες και η δραστηριότητα των μαθητριών του φανερώνουν ότι η συμμετοχή τους στη Μαθησιακή Κοινότητα του Διδασκαλείου Θεσσαλονίκης άλλαξε τη συμπεριφορά τους και τη στάση τους απέναντι στη ζωή και τα αποτελέσματα της σχολικής αυτής εμπειρίας είχαν μεγάλη χρονική διάρκεια αφού καθόρισαν στη συνέχεια προσωπικές και επαγγελματικές τους επιλογές.
(Ζαφειρίδης, Φ., Ζιώγου-Καραστεργίου, Ρ., Χαρίτου-Φατούρου, Μ., 1995)

     Σύμφωνα με τα κείμενα του Μίλτου Κουντουρά και με τις περιγραφές που έχουν δώσει οι μαθήτριες του Διδασκαλείου, το σχολείο λειτουργούσε ως σχολείο Ομαδικής Εργασίας.
     « Με τιποτένια μέσα, δίχως κτίριο, δίχως βιβλία, δίχως υποστήριξη, με πόλεμο, έπλασα το Σχολειό της ομάδας, που είχε εντελώς πρωτότυπο χαρακτήρα», γράφει ο Μ. Κουντουράς.
     Στο Διδασκαλείο ο Μίλτος Κουντουράς, χωρίς αλλαγή του επίσημου αναλυτικού προγράμματος, το οποίο εφαρμόζονταν κατά την πρωινή λειτουργία του σχολείου, άλλαξε το γνωστό σύστημα παθητικής εργασίας των τάξεων με την εισαγωγή των Ομάδων Εργασίας. Οι Ομάδες Εργασίας των τάξεων επεξεργάζονταν τα θέματα, που τους είχαν ανατεθεί, κατά τη λειτουργία των ελεύθερων απογευμάτων του σχολείου.

Ομάδες Εργασίας τάξεων

   Κάθε τάξη χωριζόταν σε ομάδες. Κάθε ομάδα είχε 5-6 μέλη, Τα μέλη της ομάδας εξέλεγαν μεταξύ τους την αρχηγό που είχε αρμοδιότητες: να ορίζει την ώρα και την ημερομηνία για τη συνεργασία των μελών και να αναθέτει σε κάθε μαθήτρια να προετοιμάσει τμήμα της εργασίας που όριζε ο καθηγητής. Κατά τις συνεδριάσεις της ομάδας, ύστερα από συζήτηση, έπαιρναν αποφάσεις για τον τρόπο εργασίας, τα βοηθήματα (πέραν του εγχειριδίου) που θα χρησιμοποιούσαν και όριζαν την εισηγήτρια του θέματος.

   Η ομάδα στην τάξη. Η αρχηγός της ομάδας  συντόνιζε τη συζήτηση, Μετά την παρουσίαση του θέματος από την εισηγήτρια επακολουθούσε συζήτηση της τάξης. Στις απορίες απαντούσαν και οι άλλες μαθήτριες της ομάδας που είχε εργαστεί. Σε περίπτωση αδιεξόδου ο καθηγητής που παρακολουθούσε παρενέβαινε, συμπλήρωνε, διευκρίνιζε, έκανε κι εκείνος ερωτήσεις στα παιδιά της ομάδας. Στο τέλος έβγαιναν τα συμπεράσματα με τη συμμετοχή όλων των μαθητριών της τάξης.

      Με την αλλαγή του τρόπου εργασίας των τάξεων άλλαξαν και οι σχέσεις μεταξύ των μελών της μαθητικής κοινότητας, Αυτόματα δημιουργήθηκαν κανονισμοί τάξης και πειθαρχίας και όπως καταθέτουν οι ίδιες οι μαθήτριες: «Η αυτενέργεια που αναπτύξαμε δημιούργησε την αίσθηση της αυτοπεποίθησης και της υπευθυνότητας. Αισθανόμαστε χαρά για την εργασία και αγάπη για τη μάθηση και για το σχολείο που μας πρόσφερε χαρά πνευματική και ψυχική. ΄Επαψε να υπάρχει μεταξύ μας βαθμοθηρικός ανταγωνισμός, να  υπάρχουν εγωισμοί και μικροφιλοδοξίες. Βασίλεψε πνεύμα συνεργασίας». (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ΠΤΔΕ, 1991)

     Πέρα από τις συνέπειες που η οργάνωση σε ομάδες είχε για την προσωπικότητα των μαθητριών και τη λειτουργία του σχολείου, έντονη φάνηκε η επίδρασή τους και σε άλλους τομείς όπως για παράδειγμα στη διαρρύθμιση και στην αισθητική των σχολικών αιθουσών. Όπως περιγράφουν οι ίδιες οι μαθήτριες: « Η έδρα πια ήταν περιττή, την αντικατέστησε ένα απλό τραπέζι και, για να ευκολύνεται η συζήτηση, αλλάξαμε θέση και στα θρανία : σχημάτιζαν ένα Π. Θέλαμε η τάξη μας να είναι πρώτα καθαρή, να έχει στα παράθυρα γλάστρες και στους τοίχους κρεμάσαμε αντίγραφα πινάκων ζωγραφικής…». 

     Αξιολογώντας τα αποτελέσματα της προσπάθειας ο ίδιος ο Κουντουράς γράφει: «Μαθήματα τάξεων χωρίς Δάσκαλο. Η ομάδα οδήγησε στις αυτοδιδασκόμενες τάξεις. Αυτό έγινε μονάχο και χωρίς να το καταλάβει κανείς. ΄Ηταν φυσική συνέπεια. Η σοβαρότητα εργασίας της ομάδας να οδηγήσει στη σοβαρότητα εργασίας της τάξης (έπειτα της Συγκέντρωσης και γενικά της Κοινότητας)». (Τιμητική Εκδοση Μαθητριών Μ. Κουντουρά, Αθήνα, 1976) 

Και ο Παιδαγωγός Κουντουράς συμπληρώνει: «Η δράση των Ομάδων Εργασίας τάξεων ήταν διπλή: α) εργασία γύρω στα μαθήματα, β) μόρφωση των μελών ιδίως ηθική. Σιγά – σιγά ξετυλίχτηκαν σε μικρές φανατικές συντροφιές που πρόσεχαν όχι μόνο τα μέλη να μην παρεκτρέπονται αλλά επαγρυπνούσαν με πάθος σ’ όλη την τάξη και σ’ όλο το Σχολειό».

Ομάδες ειδικοτήτων

     Όπως γράφει ο Μ.Κουντουράς. και οι ομάδες ειδικοτήτων ήταν σχεδίασμα και σκέψη της πρώτης του χρονιάς στο Διδασκαλείο. Επιδίωξή του ήταν παράλληλα με την τυπική και συνηθισμένη σχολική εργασία να οργανώσει και μερικές ομάδες στις οποίες θα έπαιρναν μέρος μαθήτριες όμοιων κλίσεων, προερχόμενες από όλο το σχολείο ανεξάρτητα από την ηλικία και την τάξη στην οποία φοιτούσαν. Οι λόγοι που τον οδήγησαν στην οργάνωση των ομάδων αυτών ήταν οι εξής :
α) Επιστημονικοί, ψυχολογικοί και κοινωνιολογικοί.
β) Η αρχή της κατάτμησης και ειδίκευσης των εργασιών σύμφωνα κάθε φορά με τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις των παιδιών.
« Η κατάτμηση αυτή και η ελευθερία με την οποία θα γινόταν, θα έδιναν κίνηση και ζωηρότητα στη ζωή του Σχολειού και θα έκαναν το Σχολειό κέντρο μιας σοβαρής εργασίας θεληματικής και αβίαστης».
γ) Η παλιά του επιθυμία να μάθουν οι μελλοντικές δασκάλες παράλληλα με το επάγγελμά τους και κάποιο άλλο βιοποριστικό επάγγελμα, αν ήταν δυνατό χειροτεχνικό, που θα τους ήταν χρήσιμο και στη δουλειά και στη ζωή τους  «… θα τις έβγαζε από το δασκάλικο περιθώριο και το δασκάλικο σχολαστικισμό…» και θα ήταν γι’ αυτές «ένας δεσμός με την κοινωνική ζωή που τόσο περιφρονεί κι αποξενώνει το δάσκαλο. Θα τους ήταν ένα στοιχείο μορφωτικό, σύμφωνα με το βαθύτερο νόημα της εργασίας – της κοινωνικής και ανθρωπιστικής εργασίας – που δίναμε εμείς στο Διδασκαλείο». (Μίλτος Κουντουράς, 1985), (Καράμηνας Ι., 2005)

     Οργανώθηκαν ομάδες ειδικοτήτων γύρω στα εξής μαθήματα: Ορχήστρα, Χορωδία, Απαγγελία, Αθλητισμός, Δακτυλογραφία, Στενογραφία, Πολύγραφος, Φωτογραφία, Υφαντική, Καλαθοπλεκτική, Πηλοπλαστική, Ξυλουργική, Διακοσμητική, Κοπτική – Ραπτική, Ραπτομηχανή, Μαγειρική.
Με τις ομάδες ειδικοτήτων, που λειτουργούσαν κατά τις απογευματινές ώρες, ο Μ.Κουντουράς επεχείρησε να εξατομικεύσει τη διδασκαλία. Με σεβασμό στην ιδιαιτερότητα κάθε παιδιού προσπάθησε να απελευθερώσει τις μαθήτριές του και να τις ενθαρρύνει να εκδηλώσουν και να καλλιεργήσουν τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά τους, με στόχο να αναπτύξει η κάθε μαθήτρια την ιδιαίτερη προσωπικότητά της.

Επιτροπές

     Για τις επιτροπές του σχολείου ο Μ.Κουντουράς γράφει: « Και οι επιτροπές έγιναν σιγά – σιγά, αναλόγως των αναγκών που παρουσιάζονταν (π.χ. επιτροπή βιβλιοθήκης, καθαριότητας, χημικού εργαστηρίου, υποτροφιών, εορτών κτλ.).΄Ηταν κάτι διαφορετικό από τις ομάδες τάξεων και κάτι διαφορετικό από τις ομάδες ειδικοτήτων. Οι επιτροπές διοικούσαν».

Οι Συγκεντρώσεις της Πέμπτης

     Μια από τις σημαντικότερες δραστηριότητες στο Διδασκαλείο Θηλέων ήταν οι συγκεντρώσεις της Πέμπτης, οι οποίες γίνονταν στη μεγάλη αίθουσα του σχολείου. Εκεί συγκεντρώνονταν όλες οι τάξεις, και οι αρχηγοί των ομάδων εργασίας τάξεων και ομάδων ειδικοτήτων ανακοίνωναν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τους κατά την εβδομάδα που πέρασε. Σύμφωνα με τη μαρτυρία μιας μαθήτριας για το κλίμα και τα αποτελέσματα των συναντήσεων αυτών: «Καθηγητές και μαθήτριες σε δημοκρατική ατμόσφαιρα συζητούσαμε θέματα τρόπου λειτουργίας του σχολείου. Παίρναμε αποφάσεις για την καθημερινή πράξη, βγάζαμε τα συμπεράσματά μας για τη βελτίωση των προβλημάτων που παρουσιάζονταν και για την ορθότητα των αποφάσεών μας. ΄Ετσι νοιώθαμε συνυπεύθυνες για την καλή λειτουργία του σχολείου μας. Οι καθηγητές και ο Διευθυντής είχαν όλο το σεβασμό μας». (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ΠΤΔΕ, 1991)

Για τις Συγκεντρώσεις της Πέμπτης ο Μίλτος Κουντουράς γράφει:
 « ΄Εβαλα τη Συγκέντρωση την Πέμπτη, στο μέσο της εβδομάδας, γιατί την ήθελα ως κέντρο και κορύφωμα της όλης εργασίας του Σχολειού. Καθετί μάθημα ή ζωή του Σχολειού, ήθελα σ’ αυτή να τείνει και να εκδηλώνει τους καρπούς του, και απ’ αυτή να προέρχεται η παρόρμηση για νέες έρευνες και λύσεις, κατιδίαν, προβλημάτων. ΄Ηθελα οι Συγκεντρώσεις αυτές να γίνουν η δόξα και η αποθέωση της όλης μας εργασίας. Σ΄ αυτή θα πρωσοποποιόταν το πνεύμα του Σχολειού και η θέληση μιας ενιαίας κατεύθυνσης.
     [Οι Συγκεντρώσεις της Πέμπτης] είναι από τα παιδαγωγικότερα, λυσιτελέστερα και ωραιότερα πράγματα που εισήγαγε το Διδασκαλείο Θηλέων Θεσσαλονίκης. (…) Γίνονται μια φορά την εβδομάδα, το απόγευμα της Πέμπτης, και διαρκούν 1.30-2 ώρες. Οφείλουν να παρευρίσκονται όλοι (μαθήτριες και καθηγητές) ανεξαιρέτως. (…)Είναι το κέντρο της ζωής του Διδασκαλείου και η ιερότερη στιγμή του. Το Διδασκαλείο γίνεται ένα ομοούσιο σώμα με μια βούληση και με ενιαία ιδανικά.(…)  [ [Η Συγκέντρωση] έχει δικό της σύστημα και δικό της χαρακτήρα και δε θυμίζει καμιά άλλη ξένη σχολική οργάνωση.(…) Η διεύθυνση δίνει σ΄αυτές (τις Συγκεντρώσεις) την ψυχή και  την ενότητα. Γι’ αυτό προεδρεύονται πάντα από το Διευθυντή.(…)
     Στη Συγκέντρωση συνοψίζεται η όλη ζωή μιας εβδομάδας. Για την ώρα κάθε Συγκέντρωση ακολουθεί τον εξής τρόπο εργασίας:
     α) Ανακοινώσεις: Γίνονται ανακοινώσεις από τη διεύθυνση, τους καθηγητές και τα παιδιά. Ανακοινώνεται από τις Επιτροπές η κίνησή τους: βιβλιοθήκη, καθαριότητα, αλληλογραφία με σχολειά, εορτές κτλ. Ανακοινώσεις για την καλλιτεχνική και πνευματική κίνηση της Θεσσαλονίκης, βιβλιογραφική κίνηση, και διαβάζονται κομμάτια επίκαιρα από εφημερίδες.
     β) Κανονισμοί και Διατάξεις: Κάθε νέος κανονισμός του Σχολειού διατυπώνεται σε άρθρα από την αρμόδια επιτροπή και διαβάζεται και συζητιέται, συμπληρώνεται ή απορρίπτεται.
     γ) Ομιλίες: Επακολουθεί μια ομιλία από ένα παιδί. Αυτό είναι το κύριο θέμα της Συγκέντρωσης. Επακολουθεί συζήτηση. Συχνά γίνονται κριτικές για τις εορτές μας ή ό,τι ανάλογο. Συζητιούνται επίκαιρα ζητήματα: σεισμοί, πλημμύρες κτλ. Γίνονται εκθέσεις έργων χειροτεχνίας και η μια τάξη κρίνει την άλλη κ’ επακολουθεί έπειτα τελική συζήτηση και κρίση. Επίσης δίνονται σε δελτία ερωτήματα από παιδιά, που συζητιούνται και λύονται από τη Συγκέντρωση. Συχνά επίσης ακούγονται στο αρμόνιο μουσικά κομμάτια, ή ακούγεται το γραμμόφωνο. Γίνονται απαγγελίες και εξετάζονται, συστηματικά, λογοτεχνικά, παιδαγωγικά κτλ. θέματα. Εννοείται [ότι] λαμβάνεται πρόνοια να εισάγονται θέματα ανάλογα για το μέσο όρο της μορφώσεως και αναπτύξεως των παιδιών, επειδή στις Συγκεντρώσεις παρευρίσκονται παιδιά από 13-20 ετών.
     Οι Συγκεντρώσεις είναι οι πιο αγαπημένες ώρες των παιδιών!»(Κουντουράς Μ., 1985)

Τιμωρίες και αμοιβές

     Στο Σχολείο της Ομάδας, όπως ήταν το Διδασκαλείο, η αμοιβή ή η τιμωρία έπαιρναν ένα ξεχωριστό νόημα γιατί το παιδί κινούνταν μέσα στο πλαίσιο μιας ομαδικής ζωής. Κάθε μαθήτρια ήταν υπεύθυνη αλλά και υπόλογη για κάθε εργασία της μέσα στο σχολείο, αφού αποτελούσε μέλος ενός οργανικού συνόλου (της ομάδας, της τάξης, της Συγκέντρωσης). Αυτό το οργανικό σύνολο ενέκρινε ή απέρριπτε με τη γνώμη του, που βάραινε, κάθε αποτέλεσμα εργασίας. Σ’ ένα αυτοδιοικούμενο σχολείο, όπως έτεινε να γίνει το Διδασκαλείο, οι αμοιβές ή οι τιμωρίες ήταν στενά δεμένες με τη ζωή του σχολείου. Οι μαθήτριες του Κουντουρά καταθέτουν: «Τα παιδιά είχαν αναπτύξει πολύ την κρίση τους, έκριναν δίκαια, όταν ήθελαν μεταξύ τους ν’ αναδείξουν παιδιά της τάξης τους, που συγκέντρωναν αντίληψη, κρίση, θέληση για την πραγματοποίηση μιας εργασίας. Η ωραία εργασία αντικαθιστούσε μιαν αμοιβή ή ένα βαθμό. Η τάξη ικανοποιούσε τη μαθήτρια με την εκτίμηση, το θαυμασμό, το σεβασμό της. Η αμεροληψία των παιδιών έφτανε στα όρια της πιο αυστηρής δικαιοσύνης. ΄Αλλες φορές στιγμάτιζαν παιδιά που έφταιγαν, με την παρατήρηση ή την απομάκρυνση από κάθε εκδήλωση της τάξης, σα φυσική συνέπεια των πράξεών τους. Αυτό αποτελούσε για τα παιδιά τη μεγαλύτερη τιμωρία που μπορούσε να γίνει ».
   
Για τις τιμωρίες και τις αμοιβές ο Μ.Κουντουράς γράφει:
«Στο Διδασκαλείο είχε καταργηθεί κάθε είδος τιμωρίας. Δε φταίει ποτέ το παιδί…Φταίνε τις πιο πολλές φορές οι δάσκαλοι που, παρασυρμένοι από τα νεύρα τους, τιμωρούν… Φταίνε οι δάσκαλοι που δεν αλλάζουν τον τρόπο της δουλειάς τους, τον τρόπο της ζωής μέσα στην τάξη, μέσα στο Σχολειό. Η αλλαγή του περιβάλλοντος του παιδιού και η αλλαγή μεθόδου εργασίας και τρόπου ζωής, αυτά μειώνουν την ανάγκη της τιμωρίας.
Τιμωρεί η παιδική κοινωνία. Ευθύνες στη Συγκέντρωση.
Συχνά αναπτύσσαμε την ψυχαναλυτική άποψη της τιμωρίας. Αγαναχτούσα με τους δασκάλους που τιμωρούσαν».
«Οι αμοιβές πρέπει να έχουν τη μορφή επαίνου, να φιλοτιμούν, αλλά με άλλον τρόπο: Μνημόνευση, με την παρουσίαση στη συγκέντρωση όλου του σχολείου, αλλά και τότε όχι πολυτονισμένα σαν κάτι πολύ σπουδαίο. Υποχρέωση και καθήκον είναι μόνο η εργασία.
Οι αμοιβές που επιτρέπονται είναι όσες δε λέγονται από πρωτύτερα. Ένα γέλιο συμπαθητικό, μια χειρονομία, ένα νεύμα του δασκάλου, γεμίζουν το παιδί ευτυχία και χαρά»
Και καταλήγει: « Βαθμοί ως τιμωρίες και αμοιβές. Θα μείνουν κατανάγκη εφόσον δεν αλλάξει η μέθοδος εργασίας, ώστε από ενδιαφέρον το παιδί να ορμά σε βουλητικές ενέργειες. ΄Ομως εφόσον το πρόγραμμα είναι ερβαρτιανό, και οι συνέπειές του -τιμωρίες, αμοιβές, βαθμοί- θα παραμένουν! ».
(Τιμητική ΄Εκδοση Μαθητριών Μ.Κουντουρά, 1976),  (Κουντουράς Μ., 1985)
    
     Το Σχολείο Εργασίας που οργάνωσε ο Μ.Κουντουράς σύμφωνα με τις αρχές της «Νέας Αγωγής» αποδείχθηκε στα τρία χρόνια που λειτούργησε ιδιαίτερα αποτελεσματικό για την προσωπική εξέλιξη, την κοινωνική ένταξη και την επαγγελματική αποτελεσματικότητα των μαθητριών, όπως μαρτυρούσαν οι ίδιες.

Τετάρτη 21 Αυγούστου 2019

Ένα αγόρι γελάει και κλαίει του Αντώνη Σουρούνη: με έντονο παραμυθητικό στοιχείο (βιβλιοκριτική)



αναδημοσίευση από το ηλεκτρονικό περιοδικό Fractal



Με έντονο παραμυθητικό στοιχείο


Γράφει η Ελένη Κ. Παπαδοπούλου // *


Layout 1
Αντώνης Σουρούνης, «Ένα αγόρι γελάει και κλαίει», Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, 2019

Στην παρούσα συλλογή 10+1 ιστοριών, σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό του ίδιου του συγγραφέα, παρελαύνουν μαζί με τον αφηγητή καθημερινοί άνθρωποι που αγωνίζονται για την επιβίωσή τους. Ο Σουρούνης σαν ένας αλλοτινός παραμυθάς και σαν σύγχρονος ψυχολόγος και κοινωνιολόγος προσπαθεί να φωτίσει έναν κόσμο πλασμένο από το υλικό των ονείρων και ταυτόχρονα να συναντήσει τον εαυτό του και να τον γνωρίσει.
Ξεκινώντας από την εποχή της ανεμελιάς, της αλητείας αλλά και της αγνότητας της γειτονιάς ομολογεί ότι το «τώρα» πρόδωσε το «τότε» και η σύγχρονη ζωή έχει αλλάξει ριζικά και αμετάκλητα. Ανάμεσα στους ήρωες από την προσωπογραφία των ανθρώπων της γειτονιάς ξεπροβάλλει ο «κεφαλάκιας», ο αλαφροΐσκιωτος. Περιγράφοντάς τον, κάνει συχνές αποστροφές προς τον αναγνώστη, τονίζοντας περισσότερο το παραμυθικό στοιχείο των αφηγήσεών του και συγχρόνως προβάλλει τον άνθρωπο που κουβαλά μόνος του τον σταυρό της ζωής του, τον μοναχικό αγωνιστή της ζωής και της ζήσης, που γίνεται, όμως, αποδέκτης της απέχθειας του μικρόκοσμου αλλά και η αφορμή για να αναδυθούν οι προκαταλήψεις, οι προλήψεις και ο ευσεβισμός όσων ζούσαν μέσα στην υποκρισία και τον καθωσπρεπισμό.
Και η ξενιτιά αποτελεί κυρίαρχο θέμα των αφηγήσεών του. Εξάλλου και ο ίδιος έζησε πολλά χρόνια περιπλανώμενος και ανέστιος, αλλά η εστία του ήταν πάντα η γειτονιά του, το Κουλέ Καφέ, η παλιά συνοικία της Θεσσαλονίκης. Η ξενιτιά σαν δράκος αρπάζει τους νέους και αφαιμάσσει μια περιοχή που έσφυζε από ζωή και αντηχούσε από τα παιχνίδια των παιδιών. Η εικόνα της εγκατάλειψης και της σιωπής κυριαρχεί στο Κουλέ Καφέ και καλύπτει την εικόνα της φτώχειας και της πείνας, που αποτέλεσαν τις αιτίες του μαζικού ξενιτεμού.
Από την άλλη πλευρά, ο συγγραφέας, που ταυτίζεται με τον αφηγητή, με ματιά ανθρωπολόγου ανατέμνει στα ήθη και έθιμα του στενού κοινωνικού περίγυρου, όπως αυτά μπολιάστηκαν από τους πρόσφυγες με την ιδιαίτερη πολιτισμική προίκα που έφεραν από τις πατρίδες τους. Η προσφυγιά, ως βίαιη μετακίνηση πληθυσμών για πολιτικούς και διπλωματικούς λόγους συνεξετάζεται με την ξενιτιά, ως αποτέλεσμα της αδυναμίας επιβίωσης σε μια πόλη με έντονα οικονομικά προβλήματα. Παράλληλα, ερμηνεύει με κοινωνιολογική επίφαση τη δύναμη και τη συμπαράσταση που προσφέρει η παραδοσιακή οικογένεια στις πρώτες αποτυχίες των παιδιών, όταν τα τελευταία επιδιώκουν τον απογαλακτισμό τους από τη γονεϊκή προστασία.
Σε όλες τις ιστορίες του ο Σουρούνης προβληματίζεται ιδιαίτερα για την απώλεια της ομορφιάς της ζωής μπροστά στον φόβο της επιβίωσης. Διαπιστώνει ότι τα χώματα και οι άνθρωποι γερνούν ,αναμένοντας την πραγματοποίηση ενός ονείρου. Ένα τέτοιο όνειρο είναι και η ερωτική εξομολόγηση σε κάποια αγαπημένη του καλοκαιριού. Εξύμνηση μιας αγάπης μονόπλευρης, εξιδανικευμένης, μια αποτίμηση ενός ανεκπλήρωτου έρωτα. Το κείμενο αυτό μοιάζει με επιστολή που ανέσυρε ο συγγραφέας από μια στοίβα επιστολικών κειμένων κρυμμένων στο συρτάρι του κομοδίνου του. Η επιστολή αυτή δεν βρήκε ποτέ την παραλήπτριά της, έγινε όμως ένα γραπτό του ονείρου.
Όπως ήδη έγινε αντιληπτό, ο τόπος και ο χώρος στις ιστορίες του Σουρούνη λειτουργούν σαν μια κοινή μοίρα που ενώνει τους ανθρώπους. Το καφενείο, η ταβέρνα, η γειτονιά, η εκκλησία μαζί με τις φάμπρικες της Γερμανίας κατευθύνουν τον συγγραφέα  να ολοκληρώσει το ταξίδι της αυτοσυνειδησίας του και αφού κάνει έναν απολογισμό της προηγούμενης ζωής του να την αποχαιρετήσει οριστικά με την πεποίθηση ότι η ευτυχία βρίσκεται στο κυνήγι της κι όχι στην κατάκτησή της. Μια ψυχολογική προσέγγιση που αποκρυσταλλώνεται μέσα από την παρατήρηση και το βίωμα.


Αντώνης Σουρούνης

Η ειρωνεία και το αδιόρατο χιούμορ διαπερνούν τις ιστορίες του. Από την πείνα των φοιτητών και την κωμικοτραγική ικανοποίησή της στο γιορτινό τραπέζι του Πανεπιστημίου μέχρι τον διάλογο που πλάθει με τον εαυτό του, το alter ego του, που τον παρώθησε στην περιπέτεια της συγγραφής, οι φράσεις αυτοσαρκασμού και ειρωνείας ενισχύουν την αυτοαναφορικότητα του συγγραφέα.
Στην τελευταία ιστορία του καταθέτει τα περιστατικά που προηγήθηκαν και όσα ακολούθησαν μετά την πρώτη εκδοτική απόπειρα της παρούσας συλλογής. Με αφοπλιστική ειλικρίνεια δηλώνει ότι έγραφε για τον ίδιο, για να εξοικονομήσει την ύπαρξή του. Έτσι, προσπερνάει την πρώτη αποτυχία του να εναρμονισθεί με τον ορίζοντα προσδοκιών των αναγνωστών του. Ωστόσο, τα επόμενα έργα του αλλά και η επανέκδοση της ανά χείρας συλλογής διέψευσαν τον συγγραφέα, καθώς τόσο τα θέματα που πραγματεύεται όσο και ο τρόπος με τον οποίο τα εκθέτει σαγηνεύουν τον αναγνώστη και τον ωθούν να ανακαλύψει πολλά κοινά στοιχεία με τη ζωή του συγγραφέα. Ας ομολογήσουμε ότι η νοσταλγική αναπόληση του παρελθόντος και τα χαμένα όνειρα της ζωής συνιστούν θεματικές ενότητες της ατομικής ενδοσκόπησης κάθε ανθρώπου.
Ελένη Κ. Παπαδοπούλου, ΜΑ κλασική φιλόλογος- εκπαιδευτικός Δ.Ε.

Τρίτη 7 Μαΐου 2019

Προτεινόμενο θέμα Νεοελληνικής Γλώσσας Πανελλαδικών Εξετάσεων (Ιστορική μνήμη και λήθη)



ΚΕΙΜΕΝΟ

1.   Είμαστε άνθρωποι του καθήκοντος,  που τροχοδρομούν μηχανικά στις ράγες της καθημερινής ρουτίνας.  Προσπερνάμε βιαστικά όσα μας περιστοιχίζουν,  με βλέμματα αποχαυνωμένα και φωνές ασθμαίνουσες. Άνθρωποι εθισμένοι, σε ένα παιχνίδι ανελέητου κυνηγητού με τον χρόνο. Ο Γκαίτε είπε: «Το ουράνιο τόξο που διαρκεί πάνω από 15 λεπτά, δεν το προσέχει πια κανείς».

 2.  Τελικά, αν ο χρόνος είναι αυτός που σβήνει τις αναμνήσεις, ο ερχομός της λήθης επισπεύδεται από την πλήξη. Γράφει ο Σεφέρης: «Όταν σβήνεις ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνεις και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον». Το παρελθόν δεν είναι απλά και μόνο μια δεξαμενή συντελεσθέντων γεγονότων, αλλά το στοιχείο που διαμορφώνει το παρόν και προσδιορίζει το μέλλον. Μια κοινωνία που οι άνθρωποι της  απαλλάχτηκαν  από το παρελθόν, είναι μια κοινωνία στερημένη από συλλογική μνήμη, με ανθρώπους  χωρίς ταυτότητα. Εμβληματική είναι η φράση του Τζωρτζ Όργουελ: «Όποιος ελέγχει το παρελθόν, ελέγχει το μέλλον. Όποιος ελέγχει το παρόν, ελέγχει το παρελθόν».

 3.  Συνεπώς, η μνήμη είναι αυτή που καθορίζει τη μοίρα μας.  Το παρελθόν απασχολούσε τους ανθρώπους από την αρχαιότητα. Στην ελληνική μυθολογία, η  Μνημοσύνη, θεά της μνήμης, ήταν συνάμα και θεά της σοφίας, μητέρα των Μουσών που γεννήθηκαν από την ένωσή της με τον Δία.

4.Η ατομική μας μνήμη δομήθηκε μέσα από προσωπικά βιώματα. Η λειτουργία του εγκεφάλου τροποποιείται ανάλογα με τις εμπειρίες μας. Η μάθηση αφορά το πως οι εμπειρίες προκαλούν αλλαγές στον εγκέφαλο και η μνήμη στο πως αυτές οι αλλαγές αποθηκεύονται για να επανενεργοποιηθούν, όταν το απαιτήσουν οι συνθήκες. Σ’  αυτές τις ικανότητες αναφέρεται η συσσώρευση της γνώσης.

 5.  Ο εγκέφαλος είναι μια αρχειοθήκη χρηστική, διδακτική και καθοδηγητική. Με το πέρασμα των χρόνων, οι λαμπερές αναμνήσεις μετατρέπονται σε σκιές, που τελικά τις καταπίνει το σκοτάδι. Η προσωπική θύμηση, συχνά αναμοχλεύεται με τη συλλογική μνήμη που η αξία της είναι ανεκτίμητη. Η συλλογική – κοινωνική μνήμη είναι η διαδικασία που διατηρεί τη βιωμένη εμπειρία των ανθρώπων μέσα στην κοινωνία τους. Σπαράγματα προσωπικών αναμνήσεων και καταγραμμένων  μαρτυριών συνθέτουν την ιστορική μνήμη, η οποία εκφράζει τη συνεχή παρουσία του παρελθόντος στο παρόν.

 6. Οι άνθρωποι και οι κοινωνίες τους δεν έχουν απλώς ένα παρελθόν, αλλά κουβαλάνε τη δική τους ιστορία. Η αμνησία ενός ανθρώπου είναι διαταραχή ολέθρια. Αλήθεια, πόσο θλιβερό είναι το γεγονός, ένας πατέρας με άνοια να μην αναγνωρίζει  τα παιδιά του; Άλλο τόσο τραγική είναι για τον λαό η  απώλεια της ιστορικής μνήμης. Κι αυτό γιατί, ένας λαός που ξεχνά χάνει την ταυτότητα του.

7.  Μια κοινωνία που είναι αποκομμένη από την ιστορία της, παύει να έχει μέλλον. Η  ιστορική μνήμη ως καθημερινή έγνοια θωρακίζει τις συνειδήσεις και αποτρέπει την επανάληψη τραυματικών βιωμάτων του παρελθόντος.  Η επέλαση του φασισμού, τα ολοκαυτώματα των λαών, οι επεκτατικοί πόλεμοι, η προσφυγιά, ο εμφύλιος σπαραγμός, είναι μερικά  από τα «μελανά» γεγονότα της ιστορίας τα οποία πρέπει να μας παραδειγματίζουν.

 8.  Ο Θουκυδίδης,  μέγας ιστορικός της αρχαιότητας γράφει: «Η ιστορία είναι φιλοσοφία μέσω παραδειγμάτων». Ο αγώνας της «μνήμης» ενάντια στη «λήθη»,  είναι μια αδιάκοπη μάχη για την επικράτηση του πολιτισμού απέναντι στη βαρβαρότητα. Είναι  ασπίδα προστασίας απέναντι σε  συμπεριφορές που θίγουν και τραυματίζουν την έννοια της  Ελευθερίας και της Δημοκρατίας. Σημειώνει ο αρχαίος τραγικός ποιητής, Ευριπίδης: «Όλβιος όστις ιστορίης έσχεν μάθησιν»  (Δηλαδή, είναι τυχερός  εκείνος που διδάχτηκε  ιστορία).

  9. Η γνώση της ιστορίας συμβάλλει καθοριστικά στο να αποφεύγονται τα λάθη του παρελθόντος, σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο. Πράγματι, θα ήταν ολέθριες οι συνέπειες αν από το ημερολόγιο της ζωής μας διαγραφούν οι ωραιότερες σελίδες των αναμνήσεων. Αυτό ειπώθηκε και με τα σοφά λόγια του Τζορτζ Σανταγιάνα: «Όποιος δεν θυμάται το παρελθόν του, είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει».

 Βασίλης Πανάγος
κείμενο από το διαδίκτυο

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου  (100-120 λέξεις)

Β1. Με βάση το περιεχόμενο του κειμένου να σημειώσετε σε κάθε πρόταση Σ(ωστό) ή Λ(άθος)

  1. Η γνώση της Ιστορίας ενός λαού συμβάλλει στη γνώση της ταυτότητάς του
  2. Τον άνθρωπο πάντα τον απασχολούσε το μέλλον του
  3. Η συσσώρευση της γνώσης είναι αποτέλεσμα συναισθηματικών διεργασιών
  4. Η ιστορική λήθη επισυμβαίνει σε ανθρώπους που έχουν γνώση της συλλογικής μνήμης
  5. Η συλλογική μνήμη εμπεριέχει την ατομική θύμηση
Β2. Να βρείτε τα δομικά μέρη της 5ης παραγράφου του κειμένου

Β3. Να βρείτε 2 τρόπους και 2 μέσα πειθούς

Β4. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η 7η παράγραφος;

Β5. Να βρείτε 5 λέξεις ή φράσεις από την ποιητική λειτουργία της γλώσσας

Β6. Να βρείτε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου

Γ.  Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στο ιστολόγιο του σχολείου σας, να παρουσιάσετε τη σημασία της ιστοριογνωσίας για τον άνθρωπο και την κοινωνία και να προτείνετε το υποδειγματικό για εσάς σχολικό εγχειρίδιο ιστορίας που θα καταστήσει ελκυστικό το μάθημα. (500-600 λέξεις)

δημιουργία κριτηρίου: Ελένη Παπαδοπούλου, φιλόλογος




Με αφορμή τη Γενοκτονία των Ποντίων και όχι μόνο...



Κυριακή 14 Απριλίου 2019

Αδίδακτο κείμενο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας (Πλάτωνα Ζ΄Επιστολή, (326 b-d)


Χειρόγραφο με την Ζ΄Επιστολή
 ΘΕΜΑ: Πλάτωνα Ζ΄Επιστολή, (326 b-d)


Στην Ζ΄Επιστολή ο Πλάτωνας κάνει ένα διεξοδικό απολογισμό για τα τρία ταξίδια του στη Σικελία και αναφέρεται στις ελπίδες και τις απογοητεύσεις που συνδέονται με αυτά. Ξεκινάει με αναφορές στη νεανική του ηλικία και στις πολιτικές ζυμώσεις αυτής της περιόδου. Η τυραννία των τριάκοντα τον γέμισε, στην αρχή, με ελπίδες και καθώς ήταν εύπιστος εξαιτίας της νεότητας πίστεψε στις επαγγελίες τους για εγκαθίδρυση του δικαίου. Αηδίασε, όμως, όταν οι τύραννοι προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν τον Σωκράτη σαν όργανο της τρομοκρατίας τους, και σταμάτησε κάθε συνεργασία μαζί τους. Η θανατική καταδίκη του δασκάλου του, Σωκράτη, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, έδωσε το τελειωτικό χτύπημα στον Πλάτωνα. Η σκέψη του στρέφεται στη φιλοσοφία, τη μόνη ελπίδα για ένα καινούργιο μοντέλο ανθρώπινης κοινωνίας, που θα στηρίζεται σ' αυτή, με τους κυβερνήτες μύστες της φιλοσοφίας. Η Ζ΄Επιστολή είναι η απάντηση στους οπαδούς του τυράννου των Συρακουσών Δίωνα, οι οποίοι μετά τον θάνατό του ζήτησαν συμβουλές από τον Πλάτωνα

   
ΚΕΙΜΕΝΟ

   κακῶν οὖν οὐ λήξειν τὰ ἀνθρώπινα γένη, πρὶν ἂν ἢ τὸ τῶν φιλοσοφούντων ὀρθῶς γε καὶ ἀληθῶς γένος εἰς ἀρχὰς ἔλθῃ τὰς πολιτικὰς ἢ τὸ τῶν δυναστευόντων ἐν ταῖς πόλεσιν ἔκ τινος μοίρας θείας ὄντως φιλοσοφήσῃ. 
     Ταύτην δὴ τὴν διάνοιαν ἔχων εἰς ᾿Ιταλίαν τε καὶ Σικελίαν  ἦλθον, ὅτε πρῶτον ἀφικόμην. ἐλθόντα δέ με ὁ ταύτῃ λεγόμενος αὖ βίος εὐδαίμων, ᾿Ιταλιωτικῶν τε καὶ Συρακουσίων τραπεζῶν πλήρης, οὐδαμῇ οὐδαμῶς ἤρεσεν, δίς τε τῆς ἡμέρας ἐμπιμπλάμενον ζῆν καὶ μηδέποτε κοιμώμενον μόνον νύκτωρ, καὶ ὅσα τούτῳ ἐπιτηδεύματα συνέπεται τῷ βίῳ• ἐκ γὰρ τούτων τῶν ἐθῶν οὔτ' ἂν φρόνιμος οὐδείς ποτε γενέσθαι τῶν ὑπὸ τὸν οὐρανὸν ἀνθρώπων ἐκ νέου ἐπιτηδεύων δύναιτο—οὐχ οὕτως θαυμαστῇ φύσει κραθήσεται—σώφρων δὲ οὐδ' ἂν μελλήσαι ποτὲ γενέσθαι, καὶ δὴ καὶ περὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς ὁ αὐτὸς λόγος ἂν εἴη, πόλις τε οὐδεμία ἂν ἠρεμήσαι κατὰ νόμους οὐδ' οὑστινασοῦν ἀνδρῶν οἰομένων ἀναλίσκειν μὲν δεῖν πάντα εἰς ὑπερβολάς, ἀργῶν δὲ εἰς ἅπαντα ἡγουμένων αὖ δεῖν γίγνεσθαι πλὴν ἐς εὐωχίας καὶ πότους.

 Epistulae [Dub.], ed. J. Burnet, Platonis opera, vol. 5. Oxford: Clarendon Press, 1907 (repr. 1967): St III.309a-363e. (Cod: 17,213: Epist.) 

Λεξιλογική εξομάλυνση
ἀρχαί: οι εξουσίες
ἐμπίμπλημι: γεμίζω, χορταίνω κάποιον
οὐδαμῇ: πουθενά, με κανέναν τρόπο
πότος: το κρασοπότι, η κρασοκατάνυξη

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ

Γραμματική
  1. λήξειν, ἀφικόμηνἔλθῃ, κραθήσεται, οἰομένων: Να γίνει χρονική και εγκλιτική αντικατάσταση των  ρηματικών τύπων
  2. βίος εὐδαίμων, τραπεζῶν, τῶν ἐθῶν, οὑστινασοῦν: Να κλιθούν τα πτωτικά
  3. ὀρθῶς ,ἀληθῶς, εὐδαίμων, φρόνιμος, σώφρων: Να γίνει παραθετική αντικατάσταση των τύπων
Συντακτικό
  1. τῶν φιλοσοφούντων, ἔχων, ζῆν, νύκτωρ, σώφρων : Να αναγνωριστούν συντακτικά οι παραπάνω τύποι
  2. ἐκ γὰρ τούτων τῶν ἐθῶν οὔτ' ἂν φρόνιμος οὐδείς ποτε γενέσθαι τῶν ὑπὸ τὸν οὐρανὸν ἀνθρώπων ἐκ νέου ἐπιτηδεύων δύναιτο : Να βρεθεί ο λανθάνων υποθετικός λόγος και να μετατραπεί στα είδη του προσδοκωμένου και της αόριστης επανάληψης στο παρελθόν
  3. τῶν δυναστευόντων, ἡγουμένων : Να αναλυθούν οι μετοχές σε δευτερεύουσες προτάσεις


Απόδοση στα Νέα Ελληνικά
   οι γενεές των ανθρώπων δεν θα πάψουν να υποφέρουν, παρά όταν, ή εκείνοι που σωστά και γνήσια φιλοσοφούν, πάρουν στα χέρια τους την πολιτική εξουσία, ή οι πολιτικοί ηγέτες, από μια θεία βουλή, φιλοσοφήσουν αληθινά. Έχοντας, λοιπόν,αυτή την πίστη ήρθα στην Ιταλία και τη Σικελία, όταν ταξίδεψα εκεί για πρώτη φορά. Όταν, όμως, έφτασα, η ζωή που λεγόταν εκεί ευτυχισμένη, γεμάτη με ιταλιώτικα και συρακόσια τραπεζώματα από καμιά άποψη καθόλου δεν άρεσε σε μένα, να ζει δηλαδή κανείς γεμίζοντας το στομάχι δυο φορές τη μέρα και να μην κοιμάται ποτέ μόνος του τη νύχτα, και ακολουθώντας όσες συνήθειες συνοδεύουν τη ζωή αυτή, γιατί από τέτοια ήθη δεν θα μπορούσε κανείς από τους ανθρώπους που βρίσκονται κάτω από τον ουρανό να γίνει ποτέ λογικός, εάν έχει αυτή τη διαγωγή από νεαρή ηλικία- ούτε θα γίνει με τόσο αξιοθαύμαστη κράση- και δεν πρόκειται να γίνει ποτέ συνετός, και βέβαια η ίδια λογική άποψη μπορεί να ευσταθεί και για την υπόλοιπη αρετή, και καμιά πόλη δεν μπορεί να ηρεμήσει σύμφωνα με τους οποιουσδήποτε νόμους, αν οι άντρες νομίζουν ότι πρέπει να ξοδεύουν τα πάντα σε υπερβολικές καταχρήσεις και εάν, από την άλλη μεριά, έχουν τη γνώμη ότι πρέπει να είναι αργοί σε όλα εκτός από τα γλέντια και τα κρασοπότια.


Απαντήσεις στις ασκήσεις του Συντακτικού


  1. τῶν φιλοσοφούντων: επιθετική μετοχή ως γενική κτητική, με το αρθρο τό μπροστά γίνεται επιθετικός προσδιορισμός / ἔχων: τροπική μετοχή / ζῆν: τελικό απαρέμφατο, επεξήγηση στο βίος εὐδαίμων / νύκτωρ: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου / σώφρων:  κατηγορούμενο στο οὐδείς μέσω του γενέσθαι.
  2. ει  ἐπιτηδεύοι...ἂν δύναιτο: Απλή σκέψη του λέγοντος/ ἂν επιτηδεύῃ...δυνήσεται / ει  ἐπιτηδεύοι...ἐδύνατο
  3. ἐκείνων οι ἐδυνάστευον/ει ἡγοῖντο...ἂν ἠρεμήσαι

Επιμέλεια: Ελένη Κ. Παπαδοπούλου, φιλόλογος




Πλάτων




Σάββατο 30 Μαρτίου 2019

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ: Για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα.

Για αφόρμηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί βίντεο για την εκστρατεία επιστροφής των γλυπτών του Παρθενώνα από το βρετανικό μουσείο στον φυσικό τους χώρο, το σύγχρονο μουσείο της Ακρόπολης



ΚΕΙΜΕΝΟ


Περί… Επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα

 Η Ελλάδα, τόπος μοναδικής λάμψης Πολιτισμού, έχει υποστεί λεηλασία θησαυρών που γεμίζουν τόσο κρατικά όσο και ιδιωτικά μουσεία του κόσμου. Η αρπαγή των Γλυπτών του Παρθενώνα –όπως έχω γράψει και σε προηγούμενο άρθρο μου- και ο ξενιτεμός αριστουργημάτων της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής είναι κορυφαίες πράξεις ορφάνιας της περιουσίας του Ελληνικού Πολιτισμού και του Ελληνικού Λαού.

 Η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα είναι ένα δίκαιο αίτημα όχι μόνον όλων των Ελλήνων αλλά ένα αίτημα που υπερβαίνει τα εθνικά μας σύνορα και έχει παγκόσμια διάσταση. Το αίτημα αυτό καθίσταται οικουμενικό λόγω της μοναδικότητας του Παρθενώνα ως παγκόσμιου μνημείου. Το αίτημα της επιστροφής των Μαρμάρων δεν τίθεται μόνο από την Ελληνική Κυβέρνηση στο όνομα του Ελληνικού Έθνους ή της Ελληνικής Ιστορίας, τίθεται στο όνομα της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και με τη φωνή του ίδιου του ακρωτηριασμένου μνημείου που αξιώνει την επιστροφή των Μαρμάρων του.

 Υπό τον τίτλο «Επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα», η Ελλάδα εννοεί την επιστροφή των γλυπτών διακοσμήσεων και των άλλων στοιχείων του Μνημείου του Παρθενώνα (όπως σπόνδυλοι κιόνων, κιονόκρανα κλπ.), που αφαίρεσε και μετέφερε στο Λονδίνο ο Λόρδος Έλγιν. Η πλήρης περιγραφή των στοιχείων αυτών έχει υποβληθεί στην Unesco και είναι γνωστή στη σχετική διεθνή βιβλιογραφία. Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα δεν είναι αυτοτελή. Είναι αναπόσπαστα εκ γενετής στοιχεία του μνημείου του Παρθενώνα, του μείζονος και συμβολικού μνημείου του δυτικού πολιτισμού. Ορισμένα δε από τα στοιχεία αυτά είναι αναγκαία όχι μόνο για την αισθητική αλλά και για τη στατική επάρκεια του Μνημείου όπως δείχνουν οι εργασίες αναστήλωσης.

 Ήλπιζα ότι η ίδρυση του Μουσείου της Ακρόπολης θα αποτελούσε εξαιρετικό κίνητρο για την οριστική επίλυση της μακροχρόνιας εκκρεμότητας. Η Ελλάδα έχοντας δημιουργήσει πλέον τις προϋποθέσεις για την ασφαλή προβολή τους, δικαιούται να υποδεχθεί τα δημιουργήματα του Πολιτισμού της γιατί εκτός των άλλων της ανήκουν. Όμως τις ελπίδες μου έχει διαψεύσει η άκρως προκλητική αναφορά του πρωθυπουργού της Βρετανίας , σε προγενέστερη επίσκεψη στην Ινδία για τα Γλυπτά, η οποία δείχνει ότι δεν υπάρχει καν η διάθεση ή η σκέψη επιστροφής τους. «Σίγουρα δεν πιστεύω στον επιστροφισμό (χρησιμοποίησε τη λέξη returnism). Δεν πιστεύω πως είναι κάτι λογικό» διεμήνυσε.

 Την άρνηση αυτή ενίσχυσαν αφενός μεν η τοποθέτηση του Ισπανού καθηγητή Φερνάντες-Αρμέστο, ο οποίος επέκρινε το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης για την αρχιτεκτονική του και το χαρακτήρισε «μουσείο-καθρέφτη» αντί για «μουσείο-παράθυρο», εξηγώντας ότι περιορίζεται στην παρουσίαση του ελληνικού πολιτισμού, σε αντίθεση με τον κοσμοπολιτισμό του λονδρέζικου μουσείου, αφετέρου η επιχειρηματολογία του Χαντ ότι τα γλυπτά δεν μπορούν να ενωθούν πραγματικά αφού μεγάλα κομμάτια έχουν καταστραφεί και χαθεί προ πολλού. Από κοινού δε τόνισαν ότι το «όψιμο» ελληνικό αίτημα ωθείται από εθνικιστικά αισθήματα. «Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μοίρασμα των πολιτιστικών στοιχείων των λαών, χρειαζόμαστε διεθνισμό και όχι εθνικισμό», ανέφερε ο προαναφερόμενος Βρετανός σε ντιμπέιτ για να καταλήξει ότι η μεταβίβαση της κυριότητας των Γλυπτών του Παρθενώνα είναι καθ’ όλα νόμιμη και το ελληνικό κράτος δεν αμφισβήτησε ποτέ την κυριότητα του Βρετανικού Μουσείου αλλά και ότι οι Έλληνες αν ήταν πραγματικοί Ευρωπαίοι θα έπρεπε να χαίρονται και να νιώθουν «υπερηφάνεια» που τα Γλυπτά βρίσκονται και δείχνουν πολύ καλύτερα στο Βρετανικό Μουσείο.

 Έρχονται στιγμές που, όπως αναφέρει η Οριάννα Φαλάτσι, το να παραμείνω σιωπηλή αποτελεί μέγα σφάλμα, το να μιλήσω αποτελεί υποχρέωσή μου. Υποχρέωση που μου την υπαγορεύει όπως και σε κάθε Έλληνα και Ελληνίδα, η θλίψη στην θέα των άδειων θέσεων που συχνά φέρουν επιγραφή «...το υπόλοιπο τμήμα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο».

 Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα είναι η υπερηφάνειά μας. Είναι η ταυτότητά μας. Είναι οι δημιουργίες που μας συνδέουν με τις έννοιες της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Δεν αποτελούν απλά απομεινάρια του παρελθόντος αλλά αναβίωση των ιδεών που πρεσβεύουν. Αποτελούν τον θεμέλιο λίθο της ιστορίας μας, τη βάση πάνω στην οποία οικοδομήθηκε η νεότερη ιστορία μας, μαζί με τους κόπους, τις ελπίδες, τους φόβους, τις αγωνίες που χρωμάτισαν με διάφορους τρόπους τη ζωή μας. Επομένως τα Μάρμαρα του Παρθενώνα πρέπει να βρίσκονται στο σωστό ιστορικό και πολιτισμικό περιβάλλον και για την αποκατάσταση των «οργανικών στοιχείων» των ζωτικών μερών, τα οποία την «δεδομένη χρονική στιγμή στερούνται συνοχής, έχουν έλλειψη ομοιογένειας και της ιστορικότητας του μουσείου στο οποίο ανήκουν» και η επανένωσή τους θα επέτρεπε σε όλους τους επισκέπτες να εκτιμήσουν καλύτερα το σύνολό τους.

 Εν κατακλείδι, αναφέρω τα λόγια του Καβάφη «Είναι αναξιοπρεπές δι' εν μέγα έθνος το να επωφελήται από ημιαληθείας και ημιδικαιώματα. Η τιμιότης είναι η καλυτέρα πολιτική, και τιμιότης εις την περίπτωσιν των Ελγινείων Μαρμάρων σημαίνει απόδοσιν. Εάν πρόκειται περί του δευτέρου, είναι λυπηρόν ότι δεν ενεθυμήθει το απόφθεγμα του μεγάλου Γάλλου συγγραφέως “Οστις τρέχει πίσω από το πνεύμα αρπάζει την μωρίαν”».

http://www.patris.gr/articles/245927?PHPSESSID=#.VVWWc_ntmko

* Η Ελένη Στυλιανού Τσαντηράκη είναι Μεταπτυχιακός Κοινωνικών Επιστημών, Διοίκηση Πολιτιστικών Μονάδων και Ιδρυμάτων, Πρόεδρος του Κέντρου Προστασίας του Παιδιού Ηρακλείου

ΘΕΜΑΤΑ

1. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο σε 80-100 λέξεις

2. Ποιους τρόπους πειθούς και ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιεί η συντάκτης του κειμένου;

3. Με ποιους τρόπους αναπτύσσεται η τρίτη παράγραφος του κειμένου : Υπό τον τίτλο «Επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα»… όπως δείχνουν οι εργασίες αναστήλωσης.

4. Να δώσετε μία συνώνυμη για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου: αίτημα, αναπόσπαστα, προκλητική, ωθείται, ομοιογένειας

5. Να αναγνωριστεί το είδος της σύνταξης του χωρίου: Την άρνηση αυτή ενίσχυσαν αφενός μεν η τοποθέτηση του Ισπανού καθηγητή Φερνάντες-Αρμέστο, ο οποίος επέκρινε το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης για την αρχιτεκτονική του και το χαρακτήρισε «μουσείο-καθρέφτη» αντί για «μουσείο-παράθυρο», εξηγώντας ότι περιορίζεται στην παρουσίαση του ελληνικού πολιτισμού,και να μετατραπεί στο αντίστροφο.

6. Ως εκπρόσωπος του Δεκαπενταμελούς Συμβουλίου του σχολείου σας αναλαμβάνετε να συντάξετε μια επιστολή που θα απευθύνεται στον διευθυντή του μουσείου του Λονδίνου, καταθέτοντας πειστική επιχειρηματολογία για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα .



Τετάρτη 27 Μαρτίου 2019

Ο ποδηλάτης του ουρανού (αναδημοσίευση)



Αναδημοσίευση από το περιοδικό fractal 
https://www.fractalart.gr/o-podilatis-toy-oyranoy/


Ποίηση: «Ο ποδηλάτης του ουρανού»


Της Ελένης Κ. Παπαδοπούλου // *



Ήταν όμορφο το λαμπερό ποδήλατό σου
Οι ρόδες του στραφτάλιζαν στον ήλιο του μεσημεριού
Εσύ, υπερήφανος αναβάτης, κόμπαζες
με επιδέξιες ορθοπεταλιές
ήσουν οδηγός και κυρίαρχος του οχήματος
και της νιότης σου
διέσχιζες με ίλιγγο τις αρτηρίες και ένιωθες
ελεύθερος, ελαφρύς, άυλος, νικητής του ανέμου.
Μα, ο άνεμος σε φθόνησε και σε έριξε κάτω
σε συνέτριψε… «Ενθάδε κείται το παιδί».
Τότε, η ψυχή σου φτερούγισε και βγήκε από το σώμα
ανυψώθηκες στον ουρανό μαζί με το όμορφο και λαμπερό ποδήλατο.
Τώρα, στα ουράνια λιβάδια των αγγέλων, μάς κοιτάζεις
με αγέρωχο βλέμμα και γαλήνια αταραξία,
ψελλίζοντας: «ο άνθρωπος είναι το όνειρο μιας σκιάς».


* Η Ελένη Παπαδοπούλου, εκπαιδευτικός Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, είναι απόφοιτος του Τμήματος Φιλολογίας Α.Π.Θ., με ειδίκευση Κλασικών Σπουδών, και κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Eιδίκευσης της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ., του τομέα Αρχαίων Ελληνικών της Χριστιανικής Γραμματείας . Είναι συντάκτης του φιλολογικού-εκπαιδευτικού ιστολογίου eranistria.blogspot.com.

Τετάρτη 20 Μαρτίου 2019

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΙΑ ΤΑ «ΡΙΑΛΙΤΙ»




ΚΕΙΜΕΝΟ

«ΡΙΑΛΙΤΙ ΣΟΟΥ» ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

1. Οι τεχνολογικές εξελίξεις στον χώρο της επικοινωνίας δεν μας χάρισαν μόνον αγαθά αλλά και μια πλειάδα φαινομένων που αγγίζουν συχνά το παράλογο: από την απαγόρευση προβολής προϊόντων, όπως ο καπνός ως την προσφορά υπηρεσιών... προς ασέλγειαν μέσω δικτύων διεθνών που αγρεύουν ενδιαφερομένους σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη μας. 

2. Ανάμεσα στα φαινόμενα αυτά εντάσσεται και η βίαιη αντίδραση θεατών της τηλεόρασης εναντίον των λεγομένων «ριάλιτι σόου» στα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια. Είναι γεγονός ότι οι εκπομπές αυτές έχουν σημειώσει μια άνευ προηγουμένου επιτυχία και μιαν «ακροαματικότητα» συμμετρικά ανάλογη (αλίμονο...) προς το γαργαλιστικό και συχνά χυδαίο περιεχόμενό τους. Αλλά τι συμπέρασμα μπορεί να εξαχθεί από την τόσο μεγάλη επιτυχία και την τόσο μεγάλη κατακραυγή;

3. Όταν, προ ετών, ένας εκδότης έγινε στόχος παραπόνων φίλων του για κάποια τολμηρή στήλη της εφημερίδας, τους ρώτησε αν την παρακολουθούν τακτικά. «Και βέβαια», είπαν με οργή οι παραπονούμενοι. «Ε, λοιπόν, γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν την καταργώ», απήντησε ειρωνικά ο εκδότης. Τα τηλεοπτικά κανάλια ζουν από τη διαφήμιση και οι διαφημιζόμενοι απαιτούν από τα κανάλια θεαματικότητα. Αν οι χυδαίες εκπομπές διασφαλίζουν ευρύ κοινό, αυτό σημαίνει αυξημένα έσοδα. Η εξίσωση είναι σαφής.

4.Αυτό δεν σημαίνει ασφαλώς πως όλα τα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια ή ότι όλες οι εκπομπές με «ριάλιτι σόου» ενδίδουν στη βάναυση ρυπαρότητα. Θεωρητικά μάλιστα τα «ριάλιτι σόου» εμφανίζουν ως στόχο τους την ηθική ανάπλαση. Προβάλλοντας, δηλαδή, κοινωνικά συμβάντα και συμπεριφορές ατόμων, υποτίθεται ότι καυτηριάζουν τις ανηθικότητες που επιδεικνύουν. Αυτές όμως είναι σοφιστείες που δεν πείθουν κανέναν, γι' αυτό και ακούγονται ολοένα και συχνότερα οι προτροπές για «λογοκρισία» των εκπομπών αυτών.

5.Πού είναι όμως οι νόμοι; Και γιατί δεν επεμβαίνουν οι εισαγγελείς αν πράγματι θίγεται το δημόσιο αίσθημα και προσβάλλονται τα ήθη; Διότι εκ των δύο το ένα: είτε πράγματι τα «ριάλιτι σόου» εμπίπτουν στον χώρο της αισχρής εκμετάλλευσης του δημοσίου αισθήματος, οπότε πρέπει η Δικαιοσύνη να επέμβει· είτε αποτελούν μια φέτα της κοινωνικής μας ζωής, την οποία μπορεί καθένας να παρακολουθήσει ελεύθερα, ως απλή μαρτυρία των συγχρόνων ηθών.

6.Εκείνο πάντως που δεν είναι λογικό είναι το να ζητεί κανείς την επιβολή μιας προληπτικής λογοκρισίας. Αν η Δικαιοσύνη επέμβει μια φορά με αυστηρότητα, είναι βέβαιον ότι το αδίκημα δεν θα επαναληφθεί εύκολα. Αν λοιπόν υφίσταται αδίκημα προσβολής των ηθών και η Δικαιοσύνη το ανέχεται αγογγύστως, τότε τα ανακλαστικά της πολιτείας μας δεν λειτουργούν σωστά! Περισσότερο από τον παρεκτρεπόμενο παραγωγό των εκπομπών, περισσότερο από τους αναρίθμητους θεατές, υπεύθυνη για την τήρηση των νόμων και για την προστασία του κοινού είναι η Δικαιοσύνη ενός τόπου.
από τον ημερήσιο τύπο

ΘΕΜΑΤΑ

Α
. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο σε 80-100 λέξεις

Β1. Αφού διαβάσετε προσεκτικά το κείμενο που σας δόθηκε, να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν ως σωστές ή λανθασμένες, τοποθετώντας την ένδειξη Σ ή Λ

1. Εκείνο πάντως που είναι λογικό είναι το να ζητεί κανείς την επιβολή μιας προληπτικής λογοκρισίας.
2. τα «ριάλιτι σόου» εμφανίζουν ως στόχο τους την ηθική ανάπλαση.
3. Οι τεχνολογικές εξελίξεις στον χώρο της επικοινωνίας δεν μας χάρισαν μόνον αγαθά αλλά και μια πλειάδα φαινομένων
4. όλα τα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια ή όλες οι εκπομπές με «ριάλιτι σόου» ενδίδουν στη βάναυση ρυπαρότητα.
5. υπεύθυνη για την τήρηση των νόμων και για την προστασία του κοινού είναι η Δικαιοσύνη ενός τόπου.

Β2. Να βρείτε και να χαρακτηρίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις της έκτης παραγράφου

Β3. Να εξετάσετε τη συνοχή του κειμένου

Β4. Ποια είναι τα δομικά μέρη της τέταρτης παραγράφου και με ποιον τρόπο/μέθοδο αναπτύσσεται;

Β5. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: αγρεύουν, γαργαλιστικό, ρυπαρότητα, καυτηριάζουν, αγογγύστως, σοφιστείες.

Γ. Να συντάξετε μία επιστολή για την ηλεκτρονική έκδοση μιας εφημερίδας, στην οποία θα διατυπώνετε τη γνώμη σας για αυτό το είδος των τηλεοπτικών εκπομπών και πώς μπορούν οι νέοι να αντισταθούν στις (αρνητικές) συνέπειες τέτοιων εκπομπών. (500-600 λέξεις)

Έρευνα-επιμέλεια κριτηρίου Ελένη Παπαδοπούλου, φιλόλογος

Τετάρτη 13 Μαρτίου 2019

Λογοτεχνικό εργαστήριο ΙΙ : Ανάγνωση - Έκφραση - Γραφή, πάνω σε ένα διήγημα



ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ : Ανάγνωσης - Έκφρασης - Γραφής, πάνω σε ένα διήγημα της Αλεξάνδρας Μυλωνά. Στο 1ο ΓΕ.Λ. Συκεών σε συνδιδασκαλία δύο τμημάτων και τριών φιλολόγων, του Πανταζή Μητελούδη, της Ελένης Παπαδοπούλου και της Αλεξάνδρας Μυλωνά.




ομαδοσυνεργατική εργασία




αναγνώσεις

επεξεργασία φύλλων εργασίας
δραματοποίηση
παρουσίαση εργασιών
Αναστοχασμός