ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ (μελέτη αυτοτελούς λογοτεχνικού έργου)

 

Το σενάριο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ, ΤΕΥΧΟΣ 187-188 (σ. 194-207)

Ταυτότητα σεναρίου: Μελέτη αυτοτελούς λογοτεχνικού έργου 

Λογοτεχνικό είδος: Νουβέλα 

Η Τιμή και το Χρήμα

Συγγραφέας: Κωνσταντίνος Θεοτόκης

Τίτλος Σεναρίου: «της αγάπης αίματα» 

Δημιουργός: Ελένη Κ. Παπαδοπούλου

Γνωστικό αντικείμενο: Ν.Ε. Λογοτεχνία

Τάξη: Β΄ Λυκείου 

Θεματική περιοχή: Αγάπη και Έρωτας (Νέο Π.Σ.)

Εκτιμώμενη χρονική διάρκεια: 12 ώρες (10 δ.ώ. + 2 ώρες θεατρικό εργαστήριο)

Προαπαιτούμενες γνώσεις: Γνώσεις επεξεργαστή κειμένου (word), λογισμικού παρουσίασης διαφανειών (power point) , δημιουργίας podcast

Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: Ιστορία, Πληροφορική, Λαογραφία, Θέατρο 

Υλικοτεχνική υποδομή: βιντεοπροβολέας με ηχεία, tablets, κινητά και ακουστικά, φυλλομετρητής, επεξεργαστής κειμένου, φύλλα εργασίας, e-class , podcasts

Υποστηρικτικό υλικό: Ανέμη, Youtube (ταινία), Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου- Πλατφόρμα ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ ( https://biblionet.gr/ ), Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα (Ψηφίδες: Η πόλη στη λογοτεχνία), Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Πολύτροπη Γλώσσα, spotify 

Συμβατότητα και συσχέτιση με Αναλυτικό Πρόγραμμα: Η διδασκαλία εκτενούς αυτοτελούς λογοτεχνικού έργου στην Β΄τάξη Λυκείου είναι συμβατή με το νέο Π.Σ. για την καλλιέργεια της δημιουργικής κριτικής σκέψης των μαθητών/-τριών και για λόγους αισθητικής απόλαυσης. Στο συγκεκριμένο έργο καλύπτεται η περιοχή διερώτησης γύρω από το ζήτημα «Τι είναι έρωτας και τι πραγματική αγάπη; Ποιες συμπεριφορές ή πράξεις δείχνουν ότι υπάρχει ή δεν υπάρχει πραγματική αγάπη σε μία ερωτική σχέση; Σε ποιες αξίες θέλω να στηρίζεται η ερωτική μου σχέση;». 

Είδος διδακτικής πρακτικής: Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, δημιουργική γραφή 

Περιγραφή: Το συγκεκριμένο σενάριο διδασκαλίας υλοποιείται προκειμένου η σχολική τάξη να λειτουργήσει ως λέσχη ανάγνωσης και να γνωρίσει ένα μέρος της παλαιότερης ελληνικής λογοτεχνικής παραγωγής. Μέσω της αναγνωστικής απόλαυσης αλλά και της ερμηνευτικής προσέγγισης οι μαθητές/-τριες καλούνται να προβληματιστούν για καίρια ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης (έρωτας, αγάπη) και να τοποθετηθούν σε ερωτήματα όπως «Τι είναι έρωτας και τι πραγματική αγάπη;». Αναμένεται η ανάγνωση να λειτουργήσει όχι μόνο ως αισθητική απόλαυση, ερμηνευτική διαδικασία αλλά και ως πρόκληση στην ηθική της ανάγνωσης με την επαναφορά των συναισθημάτων και τη θυμική ανταπόκριση των αναγνωστών/-τριών, καθώς η λογοτεχνία διαθέτει και ηθική διάσταση, εφόσον μας επιτρέπει να συμπάσχουμε με τους άλλους λόγω της ιδιαίτερης χρήσης της γλώσσας, η οποία απευθύνεται και στο νοητικό και στο θυμικό στοιχείο του ανθρώπου. Η μεικτή διδακτική στρατηγική (διαλογική, διερευνητική, ομοδοσυνεργατική, ανακαλυπτική), που επιλέγεται, αναμένεται να συμβάλει στη διαμόρφωση όχι μόνο μιας σχολικής αναγνωστικής κοινότητας αλλά και μιας κοινότητας ευαίσθητων πολιτών. 

Σκοποθεσία: Σκοπός του σεναρίου είναι η συγκρότηση υποστηρικτικού και ευέλικτου περιβάλλοντος μάθησης, με έμφαση στις διαδικασίες συνεργασίας προκειμένου οι μαθητές/-τριες να αναστραφούν με τα λογοτεχνικά κείμενα ως πολιτισμικά δημιουργήματα που προωθούν τον στοχασμό και τις βιωματικές εμπειρίες, ώστε να βελτιώσουν/εμπλουτίσουν τις αναγνωστικές και ερμηνευτικές τους στάσεις και δεξιότητες και να αποτυπώσουν σκέψεις, συναισθήματα και ανάγκες μέσα σε δικά τους πρωτότυπα κείμενα.

 Γενικοί στόχοι σεναρίου: 

- Να εξελιχθεί η σχολική τάξη σε λέσχη ανάγνωσης

- Να απολαύσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες τη λογοτεχνική ανάγνωση 

- Να ανιχνεύσουν τη σχέση του λογοτεχνικού κειμένου με την κοινωνία της εποχής του, τις ηθικές αναζητήσεις και το ψυχολογικό υπόβαθρο των δρώντων προσώπων 

 Ειδικοί στόχοι σεναρίου 

- Να κατανοήσουν οι μαθητές/-τριες τα είδη του πεζού λόγου αναγνωρίζοντας το είδος της νουβέλας αντιδιαστέλλοντάς το από τη μικρή φόρμα και το μυθιστόρημα 

- Να ερμηνεύσουν τις επιλογές του συγγραφέα (χαρακτήρες, πλοκή, εκφραστικά μέσα) και να αξιολογούν τη λειτουργία τους 

- Να ενταχθούν σε ομάδες συνεργαζόμενοι/-ες για την ερμηνεία του κειμένου, επικοινωνώντας προφορικά μεταξύ τους και διατυπώνοντας γραπτώς τα αποτελέσματα της συνεργασίας τους 

- Να γνωρίσουν τη λειτουργία μιας Λέσχης Ανάγνωσης ώστε να αποκτήσουν το κίνητρο να ενταχθούν στο μέλλον είτε σε μια πραγματική Λέσχη Ανάγνωσης. 

- Να αξιοποιήσουν διαδικτυακά εργαλεία (ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ) και διαδικτυακά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα (Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα, Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο, Πόλεις και Λογοτεχνία) 

 Προσδοκώμενα αποτελέσματα: 

- Να καλλιεργηθούν τα αναγνωστικά αισθητικά κριτήρια των μαθητών/-τριών και η λογοτεχνική ανάγνωση να τους προκαλέσει συγκίνηση 

- Να διερωτηθούν για τον τρόπο με τον οποίο ο συγγραφέας μορφοποίησε και εξέφρασε τον κόσμο του 

- Να καλλιεργήσουν το γλωσσικό τους αίσθημα και να αποκτήσουν επίγνωση των δυνατοτήτων τους στον γραπτό και προφορικό λόγο 

- Να αισθανθούν την ανάγκη να προσφεύγουν στα λογοτεχνικά κείμενα πέραν της σχολικής τάξης με βάση τις δικές τους αναγνωστικές προτιμήσεις 

- Να εξελιχθούν σε σκεπτόμενους αναγνώστες/-τριες, κοινωνικά εγγράμματους/-ες που μετέχουν στον κοινωνικό βίο με συνείδηση ευθύνης και σεβασμό στα δικαιώματα και στα έργα του ανθρώπου 

- Να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση στην έκφραση προσωπικών ερμηνειών της λογοτεχνίας 

Διδακτική μεθοδοδολογία: Στο παρόν σενάριο επιλέγεται η αναγνωστική ερμηνευτική, ως μέρος της θεωρίας της πρόσληψης. Πρωταρχικός στόχος είναι να καλλιεργηθεί ο διάλογος μεταξύ των μαθητών με τους τρόπους αναγνώρισης της πραγματικότητας που προτείνει το κείμενο ώστε να εκπαιδευθούν ως αναγνώστες. Στο πλαίσιο αυτό επιχειρείται ομαδοσυνεργατική προσέγγιση της αναγνωστικής εμπειρίας. Επίσης, προωθείται η ανακαλυπτική μάθηση καθώς οι μαθητές/-τριες ασκούνται στην επιλογή και στον έλεγχο του διαδικτυακού υλικού και συνεργάζονται αλληλεπιδρώντας για τη δημιουργία εργασιών. Οι γνώσεις οικοδομούνται με την αλληλεπίδραση των μελών της αναγνωστικής κοινότητας της τάξης. Κατά τη διαδικασία σύνθεσης των εργασιών τους οι μαθητές/-τριες αξιοποιούν προσωπικά αισθητικά κριτήρια και αναζητούν πιθανές ερμηνείες του κειμένου. Οι μαθητές/-τριες, ερευνούν, παράγουν λόγο, βρίσκονται στο επίκεντρο της μαθησιακής διαδικασίας ενώ ο/η εκπαιδευτικός λειτουργεί εμψυχωτικά, δημιουργώντας κλίμα εμπιστοσύνης και σεβασμού μεταξύ των μελών της σχολικής τάξης. Σε ελάχιστες περιπτώσεις, όπως η επεξήγηση του πεζογραφικού είδους της νουβέλας, η μεθοδολογία που επιλέγεται είναι αυτή του κατευθυνόμενου διαλόγου. Επίσης, στην παρουσίαση των εργασιών ο/η εκπαιδευτικός παρεμβαίνει με διευκρινιστικές ερωτήσεις προς την ομάδα και ερωτήματα προς συζήτηση προς το ακροατήριο. 

Διδακτικές στρατηγικές : Προκειμένου να επιτευχθούν οι προαναφερθέντες στόχοι επιλέγεται μεικτή διδακτική στρατηγική εποικοδομιστικής και κοινωνικοπολιτισμικής προσέγγισης μέσω συνεργατικών δραστηριοτήτων. Οι μαθητές- αναγνώστες / μαθήτριες/αναγνώστριες αλληλεπιδρούν με το κείμενο για να «χτίσουν» νόημα. 

Οργάνωση διδασκαλίας 

 Στάδιο 1 (Δίωρο συνεχόμενο) : Προαναγνωστικό

1η ώρα 

- Η ολομέλεια κρατά τα βιβλία που έχουν φέρει από τη βιβλιοθήκη του σπιτιού τους ή έχουν δανειστεί αντίτυπα από δανειστικές βιβλιοθήκες Για όσους/όσες δεν έχουν καταφέρει να βρουν το βιβλίο μπορούν να ανατρέξουν στην έκδοση του 1921 από την Ανέμη, που υπάρχει αναρτημένη στην e-class. Επίσης, διαβάζουν και την εισαγωγή από το σχολικό εγχειρίδιο καθώς και τη βιογραφία του Θεοτόκη και τις εκδόσεις των βιβλίων του από τη ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ. Οι μαθητές/-τριες τα ξεφυλλίζουν και κάποιοι/-ες αναλαμβάνουν να διαβάσουν το οπισθόφυλλο (5΄). Ακολουθεί ελεύθερος διάλογος για τις πρώτες εντυπώσεις (τίτλος, εικόνα εξωφύλλου, κείμενο οπισθόφυλλου, εισαγωγικά αποσπάσματα από το σχολικό βιβλίο) (15-20΄) ώστε να γίνει διερεύνηση των προσδοκιών που δημιουργούνται και αναζήτηση συνάφειας με τα  βιώματά τους (10΄) 

- Γνωριμία, μέσω καθοδηγούμενου διαλόγου, με το λογοτεχνικό είδος της νουβέλας συγκριτικά με εκείνο του μυθιστορήματος και του διηγήματος, με βάση την παρατηρητικότητα των μαθητών/-τριών και στις αναγνωστικές εμπειρίες τους. (10΄). Ο/ Η εκπαιδευτικός ενημερώνει την τάξη για την ανάρτηση στην eclass σχετικής με το έργο δικτυογραφίας την οποία μπορούν να συμβουλευθούν. 

2η ώρα 

-  Γίνεται διαμοιρασμός Ημερολογίου Ανάγνωσης

-ο/η εκπαιδευτικός διαβάζει το εισαγωγικό σημείωμα- επιστολή του συγγραφέα στην κ. Δενδρινού 

- Κατευθυνόμενος διάλογος σχετικά με το πληροφοριακό υλικό που δόθηκε μέσω του εισαγωγικού σημειώματος και του οπισθόφυλλου του βιβλίου, ώστε να εντοπισθεί πιθανή αλλαγή στον  αρχικό ορίζοντα προσδοκιών τους (30΄ περίπου ) 

 

Στάδιο 2: Ανάγνωση (η πρώτη γνωριμία)  ( Δίωρο συνεχόμενο) 

- Ανάγνωση, με τρόπο θεατρικό, στην τάξη των πρώτων σελίδων (40΄). 

- Συζήτηση για το πληροφοριακό υλικό που δίδεται (χώρος, χρόνος, πρόσωπα), την ατμόσφαιρα, τους ήρωες και τις σχέσεις τους, τις αφηγηματικές τεχνικές. (15΄) 

- Ερωτήσεις σχετικά με το τι πιστεύουν οι μαθητές/-τριες ότι θα επακολουθήσει. (15΄) 

- Οι μαθητές συμπληρώνουν το ημερολόγιο ανάγνωσης (15΄)

 

Στάδιο 3 (Δίωρο συνεχόμενο): Αναγνωστικό

1η δ.ώ. 

- Ανάγνωση επεισοδίου podcast, από το Kosmobook, από την ενότητα που σταματήσαμε από την ανάγνωση του βιβλίου. (35΄) 

- Οι μαθητές/-τριες εκφράζουν τις, μέχρι στιγμής, εντυπώσεις τους για τους ήρωες, το σκηνικό και την πλοκή, διερευνούν τα κίνητρα των πράξεων ενώ η τάξη αναλαμβάνει να διαβάσει εντός προκαθορισμένου, από τον /τη διδάσκοντα/-ουσα, σαφούς χρονικού ορίου ολόκληρο το έργο,  είτε από τα βιβλία που έχουν ανά χείρας είτε από το αρχείο της Ανέμης που είναι αναρτημένο στην e-class, είτε να ακούσουν το σχετικό podcast, ώστε να εργαστούν κατόπιν ομαδοσυνεργατικά με βάση τα ενδιαφέροντά τους. (15΄). 

2η δ.ώ. 

Χωρισμός της τάξης σε ομάδες με συγκεκριμένη υπόδηση ειδικού ρόλου, ώστε το κείμενο να τύχει κριτικής ανάγνωσης προκειμένου κατά τη διάρκειά της να διερευνηθούν συγκεκριμένες πτυχές του κειμένου (20΄). Ο/Η εκπαιδευτικός εμψυχώνει, θέτει ερωτήματα και ενθαρρύνει προς την αναζήτηση του υλικού ( π.χ. έμφαση σε ποιοτικά κριτήρια αναζήτησης στοιχείων στο διαδίκτυο) και τα συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα ολοκλήρωσης των ενεργειών.

 Στάδιο 4 (Δίωρο συνεχόμενο ): Μεταναγνωστικό 

Χρήση των tablets του σχολείου για χρήση των ομάδων της τάξης

 - Συνολική παρουσίαση των εργασιών που έχουν προηγούμενα αναρτηθεί στην eclass (η σχολική τάξη τα έχει ήδη διαβάσει ασύγχρονα) και στην ολομέλεια της τάξης (15΄). Διαμοιρασμός των φύλλων εργασίας ανά ομάδα και ανάγνωσή τους (5΄). Οι εργασίες θα δοθούν ανά ομάδα. Οι ομάδες εργάζονται με τη βοήθεια των tablets (επεξεργαστής κειμένου, μηχανές αναζήτησης), ετοιμάζουν το υλικό τους (25΄) και το παρουσιάζουν στην τάξη (25΄). Ακολουθεί σύντομος διάλογος με βάση τις απορίες ή τα σχόλια των μαθητών/-τριών (5΄) και συμπλήρωση των φύλλων αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης (περίπου 10΄) 

Κοινό θέμα όλων των ομάδων η διερώτηση αν ήταν σωστή η τελική επιλογή της Ρήνης να αφήσει τον Αντρέα και να φύγει μακριά του. 

 -Ομάδα «Ψυχολόγοι»: 

Η ομάδα αναλαμβάνει τη διερεύνηση ενδοοικογενειακών σχέσεων, κινήτρων, συναισθηματικών μεταπτώσεων πρωταγωνιστών αλλά και δευτεραγωνιστών. Ποια τα νέα ηθικά διλήμματα που προκύπτουν με την εξέλιξη της πλοκής; Ποια η στάση των προσώπων; Υπάρχει αλλαγή και γιατί; Η τελική εργασία θα γραφεί σε word και θα ανέβει στην e-class σε καθορισμένο χρόνο. 

- Ομάδα «Δημοσιογράφοι»: 

Η ομάδα αναλαμβάνει να κάνει επιλογή στοιχείων της πλοκής που θα μπορούσαν να αποτελέσουν υλικό για δημοσιογραφικό κείμενο («ρεπορτάζ») και συγγραφή των σχετικών κειμένων (ενημερωτικά άρθρα από τους μαθητές και τις μαθήτριες της ομάδας) που θα ανέβουν στον τοίχο της eclass σε συγκεκριμένο χρονικό όριο. 

- Ομάδα «Γλωσσολόγοι»: 

Έρευνα για το γλωσσικό ιδίωμα των κατοίκων της Κέρκυρας και δημιουργία ενός λεξιλογίου με ιδιωματικές λέξεις αλλά και παροιμιώδεις φράσεις και τη σημασία τους, αντλημένες από το σύνολο του έργου. Δημιουργία λογισμικού παρουσίασης ppt που θα αναρτηθεί στην eclass του μαθήματος. 

https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/studies/dialects/thema_b_5_2/index.html

- Ομάδα «Ιστορικοί» 

Μελέτη των ιστορικών γεγονότων που παρουσιάζονται στη νουβέλα και εξέταση των επιδράσεών τους στην εσωτερική πολιτική του νεοελληνικού κράτους και στη ζωή των ανθρώπων των αστικών κέντρων και της υπαίθρου.

http://www.ime.gr/chronos/13/gr/domestic_policy/index.html

-Ομάδα «Λαογράφοι» 

Η ομάδα αναλαμβάνει να διερευνήσει μέσα στη νουβέλα ήθη και έθιμα των κατοίκων της περιοχής Μαντουκίου της Κέρκυρας και να τα συσχετίσει με τα σημερινά, καταγράφοντας επιβιώσεις, μετασχηματισμούς ή και υποχωρήσεις.

https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/urban/index.htm

Στάδιο 5 (Δίωρο συνεχόμενο)

Στην τάξη, χρήση του διαδραστικού πίνακα. 

-Παρακολούθηση αποσπασμάτων από την ταινία της Τόνιας Μαρκετάκη, «Η τιμή της αγάπης» (40΄) 

-ανταλλαγή απόψεων για τη σύγκριση ανάμεσα στο βιβλίο και την κινηματογραφική του απόδοση (10΄) και στη συνέχεια σύνταξη μιας ευσύνοπτης κριτικής της ταινίας, από κάθε ομάδα χωριστά, και ανάρτησή της στην e-class (Εργασίες)  (35΄).

Στάδιο 6 (Δίωρο συνεχόμενο): Θεατρικό εργαστήριο

Στα οργανωμένα εργαστήρια, με διάφορες θεατρικές τεχνικές,   δημιουργούνται  οι προσδοκώμενες ευνοϊκές συνθήκες, για να βιώσουν οι μαθητές καταστάσεις, υποδυόμενοι ρόλους, να διερευνήσουν σχετικά προβλήματα και να παραγάγουν λόγο βιωματικό, προφορικό και γραπτό. Στα εργαστήρια οι μαθητές, δουλεύοντας σε ομάδες,  δημιουργούν μέσω της θεατρικής τέχνης,  ένα φανταστικό κόσμο μέσα στον οποίο από τη μια ασκούνται στον επικοινωνιακό λόγο, καθώς καλούνται να προσαρμόσουν τον λόγο τους ανάλογα με την επικοινωνιακή περίσταση, ενώ από την άλλη παράγουν στοχαστικό λόγο εκφράζοντας  ελεύθερα σκέψεις και συναισθήματα. Μετά την ολοκλήρωση του εργαστηρίου, οι μαθητές προχωρούν στον αναστοχασμό γράφοντας  ποικίλα κείμενα που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με το θέμα που επεξεργάστηκαν στο εργαστήριο. Το συγκεκριμένο εργαστήριο έχει σχεδιαστεί με τη συνεργασία της φιλολόγου και θεατροπαιδαγωγού Άβρας Αυδή με τη μέθοδο του Εκπαιδευτικού Δράματος (Drama in Education), ενώ παράλληλα αξιοποιούνται στοιχεία και τεχνικές από το Θέατρο του Καταπιεσμένου του Αουγκούστο Μποάλ, όπως το Θέατρο των Εικόνων και το Θέατρο της Αγοράς. Φροντίσαμε να υπάρχει ποικιλία, όσον αφορά τη δυσκολία οργάνωσης και εμψύχωσης των ομάδων. Στο παρών θεατρικό εργαστήριο γίνεται μια επέκταση της ζωής και της σχέσης του Αντρέα και της Ρήνης στο σήμερα και μία προσομοίωση στη ζωή και στη σχέση των σύγχρονων ηρώων, του Πέτρου και της Ζωής. Στο τέλος, διανέμεται φύλλο εργασίας με ομαδικές και ατομικές εργασίες δημιουργικής γραφής. Οι ομάδες δημιουργούν τα κείμενά τους, επιστολές και σελίδες ημερολογίου, που αφορούν στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων και στον σχολιασμό αξιών που διέπουν την ερωτική σχέση. Δίνεται ως ατομική εργασία στο σπίτι η δημιουργία μικροδιηγήματος (έως 400 λέξεις) με θέμα τη μελλοντική ζωή των ηρώων, μετά τις αξιακές επιλογές τους.

Πιθανές επεκτάσεις-προσαρμογές του σεναρίου 

Τα 4 στάδια παραμένουν ως έχουν και υλοποιούνται μέσω των δυνατοτήτων της χρήσης της eclass (δημιουργία «ομάδων χρηστών», δημιουργία «εργασιών», χρήση «πολυμέσων», προσθήκης κατηγοριών «συζητήσεων») . Το 5ο στάδιο του θεατρικού εργαστηρίου μπορεί να αντικατασταθεί με την παρακολούθηση της ομώνυμης θεατρικής παράστασης του 2ου Λυκείου Ν. Ιωνίας

 https://www.youtube.com/watch?v=EXq2EJ6bscg

Αξιολόγηση 

Η αξιολόγηση πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια όλων των σταδίων της διδασκαλίας τόσο ατομικά όσο και ομαδικά και ολοκληρώνεται με την παράδοση των φύλλων εργασίας και των φύλλων αυτό/ετεροαξιολόγησης. 

Κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών/-τριών είναι: 

- Επικοινωνιακές δεξιότητες γραπτού και προφορικού λόγου (5) 

- Πληρότητα, δημιουργικότητα, φαντασία απαντήσεων (5) 

- Συνεργατικότητα, προθυμία, κριτική συμμετοχή στην παρουσίαση των άλλων (5) 

- Δημιουργική αξιοποίηση δυνατοτήτων ηλεκτρονικού περιβάλλοντος (5) 

Ο/Η εκπαιδευτικός αυτοαξιολογείται πριν/κατά μετά την υλοποίηση του σεναρίου σχετικά με την επίτευξη των στόχων, την αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων που επέλεξε, τη διαχείριση του χρόνου, την ενθάρρυνση/διασφάλιση της συμμετοχής και της συνεργασίας όλων των μαθητών/-τριών, τη δημιουργία συνθηκών διαφοροποίησης σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες κάθε μαθητή/-τριας καθώς και τη διακριτική αλλά και ουσιαστική καθοδήγηση της μαθητικής κοινότητας.

 Ο/Η εκπαιδευτικός ετεροαξιολογείται από άλλο/η εκπαιδευτικό που μπορεί να παρακολουθήσει τα στάδια υλοποίησης του σεναρίου.

Βιβλιογραφία- Δικτυογραφία 

Αποστολίδου, Β. (2012). Η λογοτεχνία στα νέα περιβάλλοντα των ΤΠΕ. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. 

Ιακωβίδου Σ. (2020).Inter-esse Θέματα και ερμηνευτικές προσεγγίσεις στη Νεοελληνική Λογοτεχνία. Αθήνα: Gutenberg 

Κιοσσές, Σ., Χατζημαυρουδή, Ε. (2020). Η Λογοτεχνία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ερμηνευτική, κριτική και δημιουργική προσέγγιση των λογοτεχνικών κειμένων. Αθήνα: Κριτική 

Ματσαγγούρας, Η. (1998). Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. Αθήνα: Γρηγόρης 

Νικολαϊδου, Σ. (επιμ). (2016). Η δημιουργική γραφή στο σχολείο. Αθήνα: Μεταίχμιο 

Φρυδάκη, Ευ. (2002). Η θεωρία της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας . Αθήνα: Κριτική

Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών Ανέμη  

Το podcast στην εκπαίδευση στο Onassis Education https://classroom.onassis.org/course/view.php?id=134

Πολύτροπη Γλώσσα (Κ.Ε.Γ.) , Θεατρικό εργαστήριο  

Παράρτημα 

Δικτυογραφία (στην eclass για χρήση των μαθητών/-τριών)

Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών Ανέμη  

Podcast Kosmobook https://open.spotify.com/episode/6CLo2zKBggJusjHy9Wos5G?si=lAfT8c6TRU2P6jTiSY83PA&utm_source=native-share-menu

 Κερκυραϊκό γλωσσικό ιδίωμα: https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/studies/dialects/thema_b_5_2/index.html

Ψηφίδες, οι πόλεις στη λογοτεχνία, Κέρκυρα: https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/urban/browse.html?urb=17

Ιστορικά γεγονότα της περιόδου 1897-1922: http://www.ime.gr/chronos/13/gr/domestic_policy/index.html

Η τιμή της αγάπης (αποσπάσματα της ταινίας)

Θεατρική παράσταση 2ου ΓΕ.Λ. Ν. Ιωνίας:

https://www.youtube.com/watch?v=EXq2EJ6bscg

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ (Στάδια 1-2)

Αφού διαβάσετε το εισαγωγικό σημείωμα-επιστολή του Θεοτόκη, το οπισθόφυλλο του βιβλίου και το εισαγωγικό σημείωμα του σχολικού εγχειριδίου, να συμπληρώσετε τον πίνακα με λέξεις-κλειδιά που θα αξιοποιήσετε κατά τη διάρκεια της ανάγνωσής σας. Να συμβουλεύεστε αυτό το ημερολόγιο κατά την εκπόνηση των εργασιών σας.

ΤΟΠΟΣ ΔΡΑΣΗΣ

ΧΡΟΝΟΣ

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΙΤΛΟΣ

ΠΡΟΣΩΠΑ ΑΞΙΕΣ ΑΓΑΠΗ

ΕΡΩΤΑΣ

ΣΥΜΦΕΡΟΝ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ

ΕΝΤΑΞΗ ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΙΚΟ ΕΙΔΟΣ

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ   ΤΕΧΝΙΚΕΣ

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Στάδιο 4)

Ομάδα Ψυχολόγοι

1. Αφού διαβάσετε τη νουβέλα, να εστιάσετε στα τρία αποσπάσματα και να συζητήσετε με την ομάδα σας τα κίνητρα της συμπεριφοράς των προσώπων της νουβέλας και στη συνέχεια να δημιουργήσετε έναν πίνακα (στον επεξεργαστή κειμένου) με τα πρόσωπα, τη συμπεριφορά τους και τα κίνητρά τους.

2. Να εντοπίσετε στα διαλογικά μέρη του έργου τα συναισθήματα της Ρήνης για τον Αντρέα στην αρχή της γνωριμίας τους και στο τέλος.

3. Άξιζε, τελικά, η απόφαση της Ρήνης να θυσιάσει την αγάπη της; Να τεκμηριώσετε προφορικά την απάντησή σας και να την ανακοινώσετε στην ολομέλεια.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Στάδιο 4)

Ομάδα Δημοσιογράφοι

1. Στη νουβέλα συμβαίνουν διάφορα περιστατικά σε δημόσιους χώρους. Να κάνετε ένα ρεπορτάζ για κάποιο από αυτά τα περιστατικά και στη συνέχεια να γράψετε ένα άρθρο (100-120 λέξεις) για την ηλεκτρονική εφημερίδα που εργάζεστε. Η ηλεκτρονική εφημερίδα είναι ο Τοίχος της e-class.

2. Υποθέστε ότι συναντάτε τον Αντρέα στην αγορά της Κέρκυρας και του παίρνετε συνέντευξη. Να καταγράψετε τον υποτιθέμενο διάλογο και στη συνέχεια να δημιουργήσετε ένα επεισόδιο podcast στην εφαρμογή Anchor. Να ανεβάσετε το podcast στο spotify, ώστε να είναι προσβάσιμο στην ολομέλεια.

3. Άξιζε, τελικά, η απόφαση της Ρήνης να θυσιάσει την αγάπη της; Να τεκμηριώσετε προφορικά την απάντησή σας και να την ανακοινώσετε στην ολομέλεια.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Στάδιο 4)

Ομάδα Γλωσσολόγοι

1. Αφού μελετήσετε στην Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας το σχετικό άρθρο με τα χαρακτηριστικά του Επτανησιακού ιδιώματος  https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/studies/dialects/thema_b_5_2/index.html  να καταγράψετε λέξεις και παροιμιώδεις φράσεις από το σύνολο του έργου και να δημιουργήσετε ένα λεξιλόγιο.

2. Να δημιουργήσετε μία παρουσίαση (ppt) με χαρακτηριστικές Κερκυραϊκές λέξεις και φράσεις με τις σημασίες τους. Να εντάξετε μέσα στις διαφάνειες και φωτογραφικό υλικό από την Κέρκυρα.

3. Άξιζε, τελικά, η απόφαση της Ρήνης να θυσιάσει την αγάπη της; Να τεκμηριώσετε προφορικά την απάντησή σας και να την ανακοινώσετε στην ολομέλεια.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Στάδιο 4)

Ομάδα Ιστορικοί

1. Επισκεφτείτε το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού στην ενότητα Εσωτερική Πολιτική της περιόδου 1897-1922 http://www.ime.gr/chronos/13/gr/domestic_policy/index.html. Να δημιουργήσετε μία χρονογραμμή με τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα της περιόδου.

2. Με αξιοποίηση των στοιχείων τόσο από τη νουβέλα όσο και από την ιστοσελίδα του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού να εξετάσετε τις επιδράσεις των ιστορικών γεγονότων της περιόδου στη ζωή των ανθρώπων, ειδικά της υπαίθρου. Το κείμενό σας να είναι ιστορική αφήγηση μέχρι 150 λέξεις.

3. Άξιζε, τελικά, η απόφαση της Ρήνης να θυσιάσει την αγάπη της; Να τεκμηριώσετε προφορικά την απάντησή σας και να την ανακοινώσετε στην ολομέλεια.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Στάδιο 4)

Ομάδα Λαογράφοι

1. Έχοντας αντλήσει πληροφορίες από την καθημερινή ζωή στην Κέρκυρα μετά την περιήγησή σας στις Ψηφίδες (οι πόλεις στη λογοτεχνία) https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/urban/browse.html?urb=17.Να αναζητήσετε μέσα στη νουβέλα συνήθειες, πεποιθήσεις και αξίες των κατοίκων του Μαντουκίου. Να παρουσιάσετε προφορικά στην ολομέλεια τα πορίσματά σας. Βρίσκετε ομοιότητες με τις σημερινές;

2. Να περιγράψετε τη δομή της οικογένειας του Τρίνκουλου και της Επιστήμης και να σχολιάσετε τα πρότυπα των δύο γονέων (έως 150 λέξεις)

3. Άξιζε, τελικά, η απόφαση της Ρήνης να θυσιάσει την αγάπη της; Να τεκμηριώσετε προφορικά την απάντησή σας και να την ανακοινώσετε στην ολομέλεια.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Στάδιο 6)

(Θεατρικό εργαστήριο)

Ο Πέτρος και η Ζωή είναι ένα σύγχρονο ζευγάρι. Ο Πέτρος έχει φύγει από το πατρικό του, δεν εργάζεται και είναι ερωτευμένος με τη Ζωή. Η Ζωή ζει με τους γονείς της, που δεν εγκρίνουν τη σχέση της με τον Πέτρο. Ο Πέτρος της προτείνει να φύγει από το σπίτι της και να πάνε να συγκατοικήσουν σε ένα άλλο σπίτι.

Α. Ομαδικές εργασίες

• Σύνταξη επιστολής (Ο Πέτρος μέσω μιας επιστολής προσπαθεί να πείσει τη Ζωή να φύγει μαζί του)

Να λάβετε υπόψη σας τις παρακάτω ερωτήσεις:

- Σε τι αποσκοπεί ο Πέτρος με το γράμμα;

- Ποια μέσα χρησιμοποιεί για να πείσει τη Ζωή;

- Τι είδους άνθρωπος είναι;

• Σύνταξη σελίδας ημερολόγιο (Η Ζωή γράφει μια σελίδα στο ημερολόγιό της αφού έχει λάβει κι έχει διαβάσει την επιστολή του Πέτρου)

Να λάβετε υπόψη σας τις παρακάτω ερωτήσεις:

- Ποια είναι τα συναισθήματα και οι σκέψεις της Ζωής;

- Ποιοι είναι οι δισταγμοί της;

- Ποιο είναι το δίλημμά της;

Β. Ατομική εργασία (στο σπίτι)

Να δημιουργήσετε ένα μικροδιήγημα έως 400 λέξεις

Να λάβετε υπόψη σας τις παρακάτω ερωτήσεις:

- Τι απέγιναν η Ζωή και ο Πέτρος μετά από δέκα χρόνια;

- Ποιες επιλογές έκαναν στη ζωή τους;

- Ποιες αξίες καθόρισαν αυτές τις επιλογές;

 

ΦΥΛΛΟ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΟΜΑΔΑ:

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:

1. Ποια πιστεύετε ότι είναι τα σημεία της εργασίας της ομάδας σας που βοήθησαν τη σχολική τάξη να ενταχθεί καλύτερα στην ατμόσφαιρα του κειμένου;

2. Ποια πιστεύετε ότι ήταν τα σημεία της ομαδικής εργασίας σας που χρειάζονταν περισσότερη επεξεργασία και τι θα αλλάζατε;

3. Πώς θα αξιολογούσατε τη δική σας συμμετοχή στην ομάδα σας;

ΦΥΛΛΟ ΕΤΕΡΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΟΜΑΔΑ:

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:

1. Ποια ομάδα εργασίας πιστεύετε ότι ξεχώρισε για το υλικό που παρουσίασε και ποια θεωρείτε ότι ήταν τα δυνατά σημεία της παρουσίασής της;

2. Ποια ομάδα, κατά την άποψή σας, είχε την πιο «αδύναμη» παρουσίαση και τι θα τη συμβουλεύατε να αλλάξει;

3. Τι θα προτείνατε να λάβουν υπόψη τους όλες οι ομάδες σε επόμενη εργασία τους, ώστε να βελτιωθεί ακόμη πιο πολύ το τελικό αποτέλεσμα;

 

 Καλή επιτυχία!

 

 

 

 

 

 

Δίψα για σπουδές (Project για τη Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία)

 

Project για τη Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία Γ΄Λυκείου

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

«Δίψα για σπουδές»

1ο ΚΕΙΜΕΝΟ.  Το χρυσό βραχιόλι, A.K. (γεν. 1997),  Σοφία Νικολαΐδου

2ο ΚΕΙΜΕΝΟ. Το χρυσό βραχιόλι, Ε.Π. (γεν. 1962, μιλάει για την κόρη    της Χ.Π., γεν. 1999), Σοφία Νικολαΐδου

3ο ΚΕΙΜΕΝΟ. Το χρυσό βραχιόλι, Μ.Μ. (γεν. 1968), Σοφία Νικολαΐδου

4ο ΚΕΙΜΕΝΟ. «Αξίζει να σπουδάσω τελικά;» Νίκος Μπόβολος 

5ο ΚΕΙΜΕΝΟ. Ο ΣΤΟΟΥΝΕΡ, JOHN WILLIAMS,(Μετάφραση Αθηνά Δημητριάδου)

6ο ΚΕΙΜΕΝΟ. Επαγγελματικός προσανατολισμός του Λουκιανού Κηλαηδόνη, Άλμπουμ: Ψυχραιμία παιδιά! 1979

7ο ΚΕΙΜΕΝΟ. Η εκπληκτική ιστορία του Οδυσσέα Τσενάι

8ο ΚΕΙΜΕΝΟ. Εγκώμιο στη μάθηση, Bertolt Brecht

ΣΟΦΙΑ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ

Το χρυσό βραχιόλι

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ένα βιβλίο ντοκουμέντο: αληθινοί άνθρωποι αφηγούνται τις ιστορίες τους και ζωντανεύουν μια χώρα και μια εποχή. Αυτοί οι άνθρωποι ήταν οι πρώτοι στην οικογένειά τους που πήραν πτυχίο, το «χρυσό βραχιόλι», και άλλαξαν ζωή. Το οικογενειακό απωθημένο που διαμόρφωσε μια ολόκληρη χώρα. Ένα πτυχίο για το παιδί. Η Σοφία Νικολαΐδου παίρνει συνεντεύξεις και μας παρουσιάζει με τα δικά τους λόγια αυτούς που έφυγαν από το χωριό και ήρθαν στην πόλη. Αυτούς που γεννήθηκαν στη φτώχεια από γονείς που ήξεραν λίγα ή ελάχιστα γράμματα. Αυτούς που διάβασαν, πέρασαν στο πανεπιστήμιο, απέκτησαν αξιοσέβαστο επάγγελμα και άνετη ζωή. Αγροτόπαιδα που έγιναν γιατροί, εργατόπαιδα που σπούδασαν δικηγόροι. Κορίτσια που πάλεψαν για το αυτονόητο: μια δουλειά και το δικό τους πορτοφόλι. Ελεύθεροι επιχειρηματίες και δημόσιοι υπάλληλοι, απόφοιτοι του δημόσιου σχολείου ή υπότροφοι των μεγάλων ιδιωτικών. Παιδιά που σπούδασαν στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό.

1ο ΚΕΙΜΕΝΟ 

A.K. (γεν. 1997) 

Πάντα περιποιημένος και χαμογελαστός. Στα μαθήματα σημειώνει τις νέες λέξεις, για να πλουτίσει το λεξιλόγιό του. Βραχύσωμος και ευκίνητος, έχει μεγάλα σχέδια για τον εαυτό του.

Η πάπια με τα παπάκια της.

Η μαμά κουβαλούσε τις τσάντες μας στο Δημοτικό. Όταν έβρεχε, επειδή οι δρόμοι ήταν χάλια, θυμάμαι ότι η μαμά προχωρούσε μπροστά κι εμείς από πίσω. Πώς πηγαίνουν οι πάπιες με τα παπάκια τους; Κουβαλούσε τις τσάντες μας, τη μία στον έναν ώμο και την άλλη στον άλλο. Μας έλεγε, θα πατάτε όπου πατάω εγώ, γιατί είχε λακκούβες με νερά.

Βασικά είχα κάτι σαν σύνδρομο. Δεν ήθελα να μου κάνουν παρατήρηση. Ντρεπόμουν να μου πει ο καθηγητής, γιατί δεν διάβασες ή γιατί δεν το ξέρεις αυτό. Και προσπαθούσα παραπάνω απ' ό,τι μπορούσα. Ήξερα ότι η Πάτρα είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη. Μέχρι να πάω στο Γυμνάσιο, την έβλεπα σαν μεγάλη. Όταν ξεκίνησα να βγαίνω στο Λύκειο, μου φάνηκε μικρή. Πηγαίναμε στα ίδια μαγαζιά, βλέπαμε τους ίδιους ανθρώπους. Άρχισε να με κουράζει.

Έδινα παραπάνω από το εκατό τοις εκατό.

Δεν ξέρω αν είναι θέμα αυτοπεποίθησης, ήμουν focus από

την αρχή, έδινα παραπάνω από το εκατό τοις εκατό στη Σχολή. Εμείς είχαμε τη γιαγιά σπίτι με Αλτσχάιμερ, η σύνταξη της ήταν τα λεφτά που μου έστελναν για να σπουδάσω. Μου είχαν πει οι γονείς μου, μέχρι πέντε χρόνια μπορούμε να σε στηρίξουμε. Ό,τι και να συμβεί, θα στριμωχτούμε λίγο παραπάνω.

Είχα στόχο από την αρχή να τελειώσω στην ώρα μου. Δεν αισθανόμουν καλά να νιώθω ότι οι γονείς μου στερούντα. για να βρίσκομαι εγώ κάπου αλλού. Φέτος, μετά τον θάνατο της γιαγιάς, σκέφτηκα να διακόψω τις σπουδές. Δεν ήξερα σε τι φάση ήμασταν οικονομικά. Στάθηκα όμως τυχερός, ήταν η περίοδος της πρακτικής άσκησης. Πήρα κάποια χρήματα και μπόρεσα να το ισοσκελίσω.

Να βγω προς τα έξω, να φανώ.

Ο αδελφός μου πήγε στο Όσλο. Δική του πρωτοβουλία. Επειδή είναι λίγο γκρινιάρης (γελάει), είχαμε βάλει στοίχημα οι τρεις μας. Οι γονείς έλεγαν, θα κάτσει έναν χρόνο και θα γυρίσει. Εγώ έλεγα, από πείσμα και μόνο, θα καθίσει παραπάνω. Τώρα κοντεύει τα δυο χρόνια εκεί. Δουλεύει σε εστιατόριο, πηγαίνει ταξίδια. Οι γονείς μου χαίρονται, γιατί πιστεύουν ότι τα ταξίδια χαρίζουν γνώσεις. Τους γονείς και τον αδελφό μου τους αναφέρω στις ευχαριστίες μου στην πτυχιακή (γελάει). Οι γονείς μου στερήθηκαν πάρα πολλά για να μπορέσω εγώ να έρθω εδώ. Και δεν το λέω μόνο από οικονομική άποψη. Το λέω και από την άποψη ότι κλείστηκαν μέσα για να προσέχουν τη γιαγιά.

Θέλω να πετύχω. Αυτή είναι η δύναμή μου. Θέλω να κάνω πράγματα που να ξεχωρίσουν. Θέλω να διακριθώ. Θέλω να βγω προς τα έξω, να φανώ.

Τώρα, μπορεί να ακουστεί κάπως... Θεωρώ ότι το προσπαθώ περισσότερο από το ενενήντα τοις εκατό της γενιάς μου. Έχω, πιστεύω, μια προσωπικότητα που μου δίνει τα φόντα να ξεχωρίσω (γελάει).

Αν είχα παιδί και μου έλεγε ότι δεν θέλει να σπουδάσει, θα πάθαινα σοκ... Θα ήθελα τα παιδιά μου να μάθουν να εκφράζονται σωστά, να μην τους υποτιμούν. Εγώ διορθώνω όταν μιλάνε οι άλλοι. Όταν ακούω στις μία, λέω κατευθείαν, στη μία. Ή λένε ο στιλός, λέω αμέσως, το στιλό. Το κάνω καλόκαρδα, δεν θέλω να υποτιμήσω κανέναν.

Δεν ξέρω, μπορεί να ακουστεί λίγο κλισέ. Εγώ πιστεύω πάρα πολύ στην αγάπη. Πιστεύω ότι είναι κινητήρια δύναμη. Μπορεί να σου δώσει ώθηση να κάνεις τα πάντα. 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1. Πού οφείλεται, κατά την άποψή σας, η μεγάλη λατρεία του Α.Κ. για τις σπουδές;

2. Αν είχα παιδί και μου έλεγε ότι δεν θέλει να σπουδάσει, θα πάθαινα σοκ... Θα ήθελα τα παιδιά μου να μάθουν να εκφράζονται σωστά, να μην τους υποτιμούν. Να συντάξετε ένα φανταστικό διάλογο ανάμεσα στον Α.Κ. και τον γιο του που του ανακοινώνει ότι δεν θέλει να σπουδάσει.

3. Το βιβλίο της Σοφίας Νικολαΐδου κινείται ανάμεσα στο ντοκουμέντο, τη μαρτυρία, την αφηγηματική δημοσιογραφία και την προφορική ιστορία, σύμφωνα και με τη δική της ομολογία (σελ. 357). Μπορείτε να εντοπίσετε στοιχεία των παραπάνω αφηγηματικών ειδών;

4. Δημιουργήστε ένα ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις  ανάλογες με αυτές στις οποίες απάντησε ο Α.Κ. Στη συνέχεια, μπορείτε να τις υποβάλλετε σε ένα/μια καθηγητή/τριά σας και να μεταγράψετε τις απαντήσεις του/της σε  συνεχές κείμενο.

2ο ΚΕΙΜΕΝΟ 

Ε.Π. (γεν. 1962, μιλάει για την κόρη της Χ.Π., γεν. 1999) 

Η Ε. από  την από την πρώτη μέρα που ήρθε στην Ελλάδα καθάριζε σπίτια. Έκανε λαμπίκο τον αποχυμωτή με την οδοντογλυφίδα, γυάλιζε με την μπατονέτα 10 πλυντήριο. Δούλευε γρήγορα, δεν ρωτούσε ποτέ, ήξερε τι να κάνει. Έχει δύο , λέει, σου σταμάτησε, γιατί σακατεύτηκε. Τώρα φροντίζει μικρά παιδιά, τέρμα χλωρίνες και τα σφουγγαρόπανα. Έχει μία κόρη. Την έπαιρνε μαζί της στο Πανόραμα να τη βοηθάει. Το παιδί τελείωνε ό,τι του είχε πει η μαμά, μετά καθόταν σε μία γωνία και άνοιγε το βιβλίο να διαβάσει. Θέλει να μου πει για την κόρη της. 

Στην Ουκρανία το δικό μου το σπίτι ήταν σαν τα δικά τους και καλύτερο. Είχα έναν κήπο εγώ, με δέντρα, με τριανταφυλλιές. Με μεγάλα ξύλινα παράθυρα. Όλη την ημέρα να το καθαρίζεις, δεν τελείωνε. Ανοιχτό το αφήσαμε και φύγαμε, ούτε που το κλειδώσαμε. 

Πονάει η μέση μου, έχω και αίμα καμιά φορά, πολύ αίμα, είναι που καθαρίζω καλά, στα γόνατα με το πανί, δεν τις μπορώ τις τσαπατσουλιές εγώ, γι' αυτό κουράζομαι. 

Από τη μέρα που αρρώστησα, έπαιρνα το παιδί μαζί, να με βοηθάει. Από την Τρίτη Γυμνασίου τρέχαμε εδώ, τρέχαμε εκεί, τίποτα δεν έλεγε το πουλάκι μου. Ύστερα άρχισα τη δουλειά με τα μωρά, τη λεύτερωσα. 

Τις πήρα όλες τηλέφωνο. Μία μία με τη σειρά. Η Χριστίνα πέρασε στην Ιατρική Αθηνών, έτσι τις είπα. Σε όλες τις κυρίες από το Πανόραμα που τους καθάριζα τα σπίτια. Να το γράψεις (κουνάει το δάχτυλο της στο τραπέζι) πως η δικιά μου τα διάβασε όλα μόνη της. Ούτε φροντιστήριο ούτε τίποτα. Όλα τα έκανε μονάχη της. 

Ιατρική Αθηνών πέρασε. Στην πιο καλή σχολή. Το παιδί μου θα πάει στην Αθήνα και θα σπουδάσει στην πρώτη Σχολή. Δεν έχει πιο ψηλά, γι' αυτό τη διάλεξε. 

Σοφία Νικολαΐδου, Το χρυσό βραχιόλι, Μεταίχμιο 2019, σελ. 40-41 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1. α) Πώς ήταν η ζωή της Ε. στην Ουκρανία και πώς είναι σήμερα στην Ελλάδα; 

    β) Πού οφείλονται, κατά τη γνώμη σας, οι διαφορές; 

2..Ποιες συνθήκες της ζωής της καθόρισαν την επιλογή της Χριστίνας για σπουδές; Εσείς, με ποια κριτήρια, θα επιλέγατε σήμερα τις μελλοντικές σας σπουδές; 

3.Να ηχογραφήσετε με το κινητό σας μία προφορική αφήγηση που θα σχετίζεται με τις  σπουδές ή την επιλογή επαγγέλματος ενός προσώπου από το οικογενειακό ή φιλικό σας περιβάλλον και στη συνέχεια να παρουσιάσετε την απομαγνητοφωνημένη αφήγηση σε ένα κείμενο. (200-250 λέξεις) 

3ο ΚΕΙΜΕΝΟ 

Μ.Μ. (γεν. 1968)

Έχει μαύρα μαλλιά ως τη μέση, τα τινάζει πίσω όταν μιλάει. Μεγάλα μάτια, με μεγάλες βλεφαρίδες, τις πεταρίζει. Δίνει την αίσθηση ότι δεν μπορεί να καθίσει στην καρέκλα για πολλή ώρα. Όταν τελειώνει η κουβέντα, μαζεύει τα φλιτζάνια. Αφήνει δίευρο για πουρμπουάρ, κρίμα το παιδί, λέει, τίποτα δεν τους δίνουν. Να το ξέρεις, να αφήνεις κι εσύ

Ξύλο, σου λέω, ξύλο.

Εμένα η μαμά μου παντρεύτηκε στο χωριό. Δεκαέξι χρονών, τι ήξερε, τίποτα. Νόμισε ότι ερωτεύτηκε. Ήρθαν στην πόλη, έστησαν σπιτικό. Ξύλο, πολύ ξύλο. Είχε βαρύ χέρι ο πατέρας μου. Γυρνούσε κι είχε πιει, έπεφτε και κοιμόταν στην μπανιέρα. Πρώτα όμως την έδερνε. Ξύλο, σου λέω, ξύλο. Ξύλο και φωνές. Μας άκουγε η γειτονιά. Την άλλη μέρα ξυπνούσε κι ήταν σαν να μην έγινε. Κάθε μέρα το ίδιο βιολί, ώσπου τον έδιωξε και πολύ το ευχαριστήθηκα. Κι εγώ και η αδελφή μου.

Αλλάξαμε πόλη, η μαμά δούλευε σε δύο δουλειές, βιοτεχνία το πρωί και το απόγευμα γάζωνε φασόν στο σπίτι. Και τα Σαββατοκύριακα φασόν. Γέμιζε το σπίτι με τις ντάνες, μπλουζάκια ήταν κυρίως, τα δίπλωνε η μαμά στις συσκευασίες, καμιά φορά βοηθούσαμε κι εμείς, γιατί ήταν πολλά και δεν τελείωναν. Χρόνια ολόκληρα κράτησε η δουλειά με τα φασόν, όσο καινά σκούπιζε η μαμά, πάντα έμεναν μικρές κλωστές. Μια εδώ, μια εκεί, ακόμα και στον αφαλό μου έβρισκα καμιά φορά.

Τη μάνα μου τη θυμάμαι με γυρισμένη την πλάτη, όλο κάτι έπλενε. Ποτέ δεν την είδα να ησυχάζει, να τρώει ένα φαΐ χωρίς να βιάζεται.

Η αδελφή μου αρραβωνιάστηκε στα δεκάξι. Καθόλου δεν της άρεσε της μαμάς, αλλά τι να πει; Τον έφερε στο σπίτι, καλό παιδί φαινόταν. Τι να το κάνεις, η μαμά δεν ήθελε. Κι όταν έμαθε τα δικά μου... Είχα μπλεχτεί κι εγώ, δεκατεσσάρων χρονών, πηγαίναμε κι εμείς για αρραβώνα. Ο Μ. δούλευε ελαιοχρωματιστής. Ήθελε να ανοίξει σπίτι, να φύγει από τη μάνα του, εγώ να τον πλένω, να τον σιδερώνω, αυτό ήταν το όνειρο του, να γυρνάει στο σπίτι και να έχω φτιάξει μακαρόνια με τέσσερα τυριά. Της μάνας μου της ήρθε σκοτοδίνη, το είδε το κακό να έρχεται. Κι έκανε κάτι, που να αγιάσει το χέρι της.

Αν δεν περάσω, θα σκοτωθώ, να το ξέρετε.

Ήταν καλοκαίρι, εγώ όλη μέρα έξω. Έβρεχε τότε, κάθε απόγευμα άνοιγαν οι ουρανοί, περίμενα να περάσει η μπόρα, ύστερα έβαζα τις τακούνες κι έβγαινα. Ένα πρωί, ντάλα ο ήλιος, με άρπαξε και με πήγε στη βιοτεχνία. Μπήκαμε στο ασανσέρ με τα εμπορεύματα, εμείς και οι ντάνες με τα χειμωνιάτικα. Αφού δε θες τα γράμματα, θα πιάσεις δουλειά, είπε.

Ποιος είδε τον Θεό και δεν τον φοβήθηκε. Μην κοιτάς τώρα, που τα παιδιά βγάζουν γλώσσα. Κατέβασα το κεφάλι, πήρα το ψαλίδι κι άρχισα να κόβω.

Ένα καλοκαίρι έκοβα. Δύο μηνιάτικα πήρα, ούτε να τα χαρώ ούτε τίποτα. Γιατί τα είχα δουλέψει και ήξερα τον κόπο τους. Από τη μύτη μού βγήκαν.

Τα έπαιρνα τα γράμματα, αυτή είναι η αλήθεια. 

Και το σχολείο το αγαπούσα. Κι η μάνα, που δεν άντεχε η ψυχή της να βλέπει ένα μυαλό σπαταλημένο, δεν κάθισε να μου το εξηγήσει, να μου πει, το και το. Κι ούτε έπαιρνα από λόγια τότε, μη νομίζεις, είχα τα μυαλά πάνω από το κεφάλι μου.

Κι έμαθα Αρχαία, ξέρεις πώς; Μου τα δίδαξε μια φιλόλογος στην πολυκατοικία, συνταξιούχος. Μιλούσε με αρχαία ρητά και διάβαζε Πλάτωνα από το πρωτότυπο. Μου έμαθε τα συνηρημένα, τα ανώμαλα ρήματα, τη γενική απόλυτη, όλα. Τα εξηγούσε μία φορά. Την επομένη με ρωτούσε και τα ήξερα. Έβγαζα δύο άγνωστα κείμενα την ημέρα. Θουκυδίδη, Δημοσθένη, ό,τι ήταν δύσκολο, αυτό μου έβαζε. Στις εξετάσεις θα σου φανούν όλα εύκολα, έλεγε. Και είχε δίκιο.

Ποτέ δεν δέχτηκε λεφτά, μόνο κάτι μπλουζάκια που της έφερνε η μάνα μου. Ευθύνη του δασκάλου είναι να διδάσκει, έτσι έλεγε η κυρία Νίτσα. Μπορούσε να σου πει όλον τον Θουκυδίδη απέξω.

- Κυρία Νίτσα, εγώ, αν δεν περάσω, θα σκοτωθώ, να το ξέρετε.

- Μη λες βλακείες, παιδί μου.

Στον δρόμο περπατούσα και είχα το βιβλίο ανοιχτό, διάβαζα.

Πέρασα στη Σχολή που ήθελα. Κι ό,τι δουλειά έκανα, την έκανα με το μυαλό μου. Αν πει ο γιος μου ότι δεν θέλει να σπουδάσει; Τρελάθηκες; Θα του κόψω τα πόδια.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1. Ποια εμπόδια ξεπέρασε η Μ.Μ. για να κάνει το όνειρό της πραγματικότητα;

2. Πώς θα χαρακτηρίζατε τη Μ.Μ. για την εμμονή της με τις σπουδές; Σήμερα υπάρχουν παιδιά που επιθυμούν τόσο έντονα να σπουδάσουν; Για ποιους λόγους;

3. Να συγκρίνετε τη συμπεριφορά των νέων της εποχής της Μ.Μ. με τη συμπεριφορά των σημερινών νέων. Μπορείτε να κάνετε έναν πίνακα, καταγράφοντας ομοιότητες και διαφορές.

4. Να γράψετε ένα μικροδιήγημα με ομοδιηγητικό αφηγητή και με εσωτερική εστίαση τη Μ.Μ., μετά την επιτυχία της στις Πανελλαδικές εξετάσεις. 

5. Αφού διαβάσετε και τα τρία κείμενα από το χρυσό βραχιόλι, να εντοπίσετε τις ομοιότητες στις αφηγήσεις των τριών προσώπων και στη συνέχεια να συζητήσετε με τους συμμαθητές σας πόσο καθοριστική για τη ζωή των ανθρώπων είναι η δίψα τους για σπουδές.

4ο ΚΕΙΜΕΝΟ 

Αξίζει να σπουδάσω τελικά;

Βλέποντας όλα αυτά τα παιδιά που πήραν τα αποτελέσματα των πανελληνίων και τρέχουν πανικόβλητα να κλείσουν σπίτια στην επαρχία, σκέφτομαι ότι η δική μου γενιά έχει μεγαλώσει με μια πολύ συγκεκριμένη αντίληψη σχετικά με την εκπαίδευση και την αξία του πτυχίου. Σίγουρα με κλισέ ατάκες ο περίγυρός σου μιλάει για την αναγκαιότητα του να έχεις ένα πτυχίο στα χέρια σου. Ακόμη και αν δεν εξασκήσεις ποτέ το επάγγελμα που θα σχετίζεται με το πιστοποιητικό που θα έχεις εξασφαλίσει.

Σήμερα αναρωτιέμαι αν όντως αξίζει ένας νέος να καταναλώσει χρόνο, χρήμα, διάθεση και κόπο για να καταφέρει να πάρει ένα πτυχίο που θα του εξασφαλίζει... ΤΙΠΟΤΑ. Αν εξαιρέσουμε κατηγορίες επαγγελμάτων που όπως και να το κάνουμε δεν μπορείς να τις προσεγγίσεις χωρίς πτυχίο, όπως γιατροί, μηχανικοί και πολλοί άλλοι, θα μπορούσαμε να κάνουμε δουλειές χωρίς να έχουμε ξοδέψει χρόνο σε σπουδές που πρακτικά δεν μας πρόσφεραν τίποτα. 

Δυστυχώς στη χώρα μας, οι στερήσεις των προηγούμενων γενεών και τα απωθημένα που αυτές γέννησαν, ουσιαστικά μας κατέστησαν ομήρους μιας αντίληψης που θέλει οπωσδήποτε τον μη πτυχιούχο να βρίσκεται σε κατώτερη κοινωνική θέση από τον "πιστοποιημένο". Ακόμη κι αν είναι πιο ευτυχισμένος ή βγάζει περισσότερα χρήματα ή στην τελική προσφέρει περισσότερα στο κοινωνικό σύνολο. Και το γεγονός ότι το 2005, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat οι πτυχιούχοι ήταν το 25.3% των νέων, ενώ το 2012 έφτασαν το 31%, δείχνει πως η προαναφερθείσα λογική κερδίζει έδαφος εν μέσω οικονομικής κρίσης.

Όλα αυτά συμβαίνουν γιατί παντού γύρω μας ακούμε τις εξής φράσεις:

"Πάρε ένα πτυχίο και ας μη σου χρειαστεί

Πηγή: ΟΟΣΑ

Όπως μπορείς να παρατηρήσεις στην παραπάνω έρευνα του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα κατέχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά άνεργων πτυχιούχων παγκοσμίως. Το επιχείρημα αυτό λοιπόν, καταπέφτει εν τη γενέσει του. Ακόμη όμως και να μην είχαμε απτές αποδείξεις, η λογική μας δεν μπορεί να συμβαδίσει με το συγκεκριμένο "αξίωμα" που συχνά-πυκνά ακούμε. Γιατί δηλαδή κάποιος που έχει συγκεκριμένες βλέψεις (που δεν περιέχουν το πανεπιστήμιο) να αναγκάζεται να σπουδάζει για χάρη της ικανοποίησης των οικογενειακών - φιλικών - κοινωνικών επιθυμιών, ενώ ο ίδιος στην πραγματικότητα δεν θέλει; Προσωπικός μου φίλος που παίζει μια ντουζίνα μουσικά όργανα και δουλεύει σε ωδείο, μπήκε στη διαδικασία να τελειώσει Δημόσια Διοίκηση, χωρίς λόγο. Υπάρχουν παραδείγματα σε όλο τον κόσμο που αποδεικνύουν έμπρακτα ότι και χωρίς πτυχίο μπορεί κάποιος να βιώσει την επιτυχία. Κι αν ο Μπιλ Γκέιτς είναι ακραίο δείγμα, ας μη θεωρούμε επιτυχημένους μόνο αυτούς που έβγαλαν πολλά λεφτά, ρίξε μια ματιά γύρω σου, θα βρεις σίγουρα κάποιον που παράτησε τις σπουδές για να κάνει κάτι τελείως διαφορετικό και εν τέλει είναι ευτυχισμένος με αυτό.

"Πήγαινε στο πανεπιστήμιο να ανοίξει το μυαλό σου"

Εδώ η αλήθεια είναι μισή. Αρχικά γιατί η λογική των φοιτητών (χωρίς να έχουν άλλη επιλογή) είναι καθαρά βαθμοθηρική, αφού έτσι τους έμαθε το εκπαιδευτικό σύστημα ήδη από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Από την άλλη, υπάρχουν πολλά ιδιωτικά πανεπιστήμια που προσφέρουν γενικές γνώσεις στην αρχή μέχρι να αρχίσουν να δίνουν την εξειδίκευση που ο καθένας έχει επιλέξει. Δυστυχώς αυτά όμως είναι προσβάσιμα για λίγους ενώ υπάρχει και η επιλογή των σπουδών στο εξωτερικό που αφορά ακόμη λιγότερους οπότε δεν μπορεί να μπει στη συζήτηση. Ακόμη κι αν τελικά όντως "ανοίξει το μυαλό σου", δεν θα κάτσεις στην Ελλάδα ακριβώς γιατί καταλαβαίνεις ότι δεν υπάρχει κανένα μέλλον εδώ. Δεν είναι τυχαίο ότι 7/10 Έλληνες μετανάστες είναι πτυχιούχοι. 

Άλλωστε είναι προφανές πως ακριβώς οι πολλοί φοιτητές είναι ένας από τους λόγους που στο πανεπιστήμιο δεν "ανοίγει το μυαλό σου". Όπως επισημαίνεται στην έκθεση του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα το 2011: "Είναι επιτακτική η μείωση των εισακτέων στο σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης". Από την άλλη, αν όντως επιθυμείς να ανοίξει το μυαλό σου, το ιντερνέτ σου παρέχει αυτή τη δυνατότητα και μάλιστα προσφέροντάς σου υπερπληθώρα επιλογών, για πεδίο γνώσεων που πραγματικά θα σε ενδιαφέρει και όχι για περιττά πανεπιστημιακά μαθήματα που θα τα παρακολουθήσεις μόνο για να πάρεις βαθμό. Με το θέμα είχαμε ασχοληθεί και παλαιότερα και είχαμε δείξει με παραδείγματα πόσο εμείς οι ίδιοι είχαμε επωφεληθεί από τα συγκεκριμένα "ιντερνετικά πανεπιστήμια".

"Αν δεν έχεις πτυχίο πώς θα μπεις στο δημόσιο;"

Άλλο ένα επιχείρημα που τείνει να εκλείψει με όλα όσα συμβαίνουν στον δημόσιο τομέα τα τελευταία χρόνια. Αφενός γιατί πλέον ούτε το δημόσιο είναι ακριβώς αυτό που λέμε "σίγουρη δουλειά" και αφετέρου γιατί το να δουλεύεις στο δημόσιο είναι ίσως ό,τι πιο βαρετό μπορείς να κάνεις. Ειδικά όταν η αξιολόγηση είναι άγνωστη λέξη αλλά και πρακτικά δεν υπάρχει καμία εξέλιξη πέραν του μισθού (μέχρι να σταματήσει και αυτή).

Όπως και να το κάνουμε, φαντάζει αδύνατο για έναν νέο άνθρωπο να ονειρεύεται να κάθεται πίσω από έναν γκισέ κάνοντας καθημερινά τις ίδιες μηχανικές κινήσεις. Αν υποθέσουμε πως υπάρχει ένας τέτοιος, ακόμη κι εκείνος θα απογοητευτεί στην πορεία. Γιατί σίγουρα δεν θα ήθελε να μένει στάσιμος, γεγονός που είναι σχεδόν βέβαιο όταν μιλάμε για τον δημόσιο τομέα που εξελίσσεται με ρυθμούς... κουτσής χελώνας. Για παράδειγμα, όσο και να χαίρεται ένας υπάλληλος της εφορίας για το ότι εργάζεται στο δημόσιο, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα καταλήξει να βαριέται τη δουλειά του (αν όχι τη ζωή του). 

"Πώς θα βρεις δουλειά χωρίς πτυχίο;"

Εδώ το επιχείρημα έρχεται σε κόντρα με την πραγματικότητα. Σε μια τόσο κουτσουρεμένη αγορά εργασίας όπως η ελληνική που ουσιαστικά αγνοεί τα πτυχία (και δικαίως) είναι πολύ σημαντικό να μπορείς μόνος σου να δημιουργείς τις προϋποθέσεις για να μπορείς να κερδίσεις μία δουλειά. Για την πλειοψηφία των επαγγελμάτων που υπάρχουν εκεί έξω τα πτυχία δεν αποδεικνύουν τίποτα. Βάλε τον εαυτό σου στη θέση του εργοδότη και αναρωτήσου: θα έδινες μια θέση εργασίας σε κάποιον με πλούσιο βιογραφικό ή σε έναν άλλον που ξέρεις στην πράξη ότι μπορεί να κάνει τη δουλειά για την οποία τον προορίζεις; Μάλλον το δεύτερο. Βέβαια ακόμη κι εκείνοι που τελικά ολοκληρώνουν τις σπουδές τους, δεν είναι ευτυχισμένοι με αυτές. Σε παλαιότερη έρευνα της έντυπης Ελευθεροτυπίας που αφορούσε απόφοιτους σχολών παρατηρούμε πως οι πτυχιούχοι μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους δήλωσαν στο εξωφρενικά μεγάλο ποσοστό του 90% ότι επέλεξαν λάθος σχολή και ότι αν ξανασυμπλήρωναν τώρα το μηχανογραφικό τους δελτίο δεν θα δήλωναν τη σχολή που μόλις αποφοίτησαν. Πολλοί δεν είναι;

Είναι χαρακτηριστικό πως σε χώρες του εξωτερικού όπως οι Η.Π.Α., οι νέοι, εκμεταλλευόμενοι την τεχνολογία δημιουργούν μόνοι τους τις δουλειές τους. Έτσι καταφέρνουν είτε να βγάζουν χρήματα από αυτές (όπως οι YouTubers) είτε να πωλούν τις ιδέες τους κάποιον που μπορεί να επενδύσει περισσότερα σε αυτές. Μπορεί εδώ οι συνθήκες να είναι δυσκολότερες, αλλά διάολε, οι καλοί δεν χάνονται...

Νίκος Μπόβολος

https://provocateur.gr/prisma/13116/aksizei-na-spoydasw-telika (ανακτήθηκε 7/2/2021)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με το κείμενο, οι σημερινοί νέοι επιζητούν σπουδές πανεπιστημιακού επιπέδου; Συμφωνείς με αυτούς τους λόγους;

2. Αφού μελετήσεις το παραπάνω ιστόγραμμα του ΟΟΣΑ, να γράψεις ένα άρθρο, όπου θα εξετάζεις τους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα κατέχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά άνεργων πτυχιούχων παγκοσμίως. 

3. Να οργανώσετε ένα debate, σύμφωνα με το πρότυπο της Πολύτροπης Γλώσσας. Το κύριο ερώτημα είναι: «αξίζει να σπουδάσω τελικά;». 

4. Να βρείτε τέσσερις δείκτες που ορίζουν τον κειμενικό τύπο του παραπάνω κειμένου. 

5ο ΚΕΙΜΕΝΟ 

JOHN WILLIAMS

Ο ΣΤΟΟΥΝΕΡ (Μετάφραση Αθηνά Δημητριάδου)

(απόσπασμα)

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Το μυθιστόρημα περιγράφει τη ζωή και τη σταδιοδρομία του Στόουνερ, ενός νέου γεννημένου στη δύση του 19ου αιώνα σ’ ένα μικρό χωριό του Μιζούρι από αγρότες γονείς, ο οποίος, ενώ ξεκίνησε τις σπουδές του στη Γεωπονική Σχολή του πανεπιστημίου της Κολούμπια, τις εγκατέλειψε για να σπουδάσει Αγγλική Φιλολογία στο ίδιο πανεπιστήμιο, όπου και σταδιοδρόμησε ως βοηθός καθηγητή. Το σημαντικότερο στοιχείο του μυθιστορήματος, σύμφωνα με τον συγγραφέα, είναι η συνείδηση του έργου, του επαγγέλματος που έχει ο Στόουνερ… «Η αγάπη είναι αυτό που μετράει».

   Τα μαθήματα του σχολείου ο Στόουνερ τα έκανε σαν να ήταν κι αυτά αγγαρείες, κάπως λιγότερο κουραστικές από τις δουλειές στο κτήμα. Όταν τελείωσε το γυμνάσιο, την άνοιξη του 1910, νόμιζε ότι είχε έρθει η ώρα να αναλάβει κι άλλες δουλειές στο κτήμαˑ ο πατέρας του σαν να μη δούλευε πια τόσο σβέλτα, όσο άλλοτε,  του φαινόταν όλο και πιο κουρασμένος. 

Όμως ένα βράδυ, προς το τέλος της άνοιξης αφού οι δυο άντρες είχαν περάσει ολόκληρη μέρα βοτανίζοντας τα αραποσίτια, ό πατέρας του του άνοιξε κουβέντα  στην κουζίνα, όταν είχαν πια αποφάει.

«Την περασμένη βδομάδα πέρασε από δω ο αγροκόμος».

Ό Γουίλιαμ σήκωσε τα μάτια από τον κόκκινο και άσπρο καρό μουσαμά που είχαν στρωμένο στο τραπέζι της κουζίνας. Δεν είπε τίποτα.

«Άνοιξε, λέει, μια καινούργια σχολή στο πανεπιστήμιο, στην Κολούμπια. Γεωπονική Σχολή τη λένε. Λέει πώς θα 'ναι καλό για σένα να πας. Τέσσερα χρόνια είναι». 

«Τέσσερα χρόνια», είπε ό Γουίλιαμ. «Θέλει λεφτά;» 

«Να βρεις καμιά δουλίτσα, να πληρώνεις στέγη και τροφή. Η μάνα σου έχει έναν πρώτο ξάδερφο πού έχει κτήμα λίγο πιο έξω από την Κολούμπια. Θα θέλεις και βιβλία και ποιος ξέρει τι άλλο. Θα σου στέλνω κι εγώ δύο-τρία δολάρια τον μήνα».

Ό Γουίλιαμ ακούμπησε τις παλάμες του ανοιχτές στο τραπεζομάντιλο που γυάλιζε αχνά στο φως της λάμπας. 'ΩΣ τώρα δεν είχε πάει ποτέ του πω μακριά από το Μπούνβιλ, πού ήταν δεκαπέντε μίλια απόσταση. Ξεροκατάπιε για να βγει ή φωνή του σταθερή.

«Θα τα βγάλεις πέρα μόνος σου με το χτήμα;» ρώτησε.

«Θα τα φέρουμε βόλτα με τη μάνα σου. Θα σπείρω στάρι στα επάνω είκοσι άκρ κι έτσι θα γλιτώσουμε την πολλή δουλειά με τα χέρια».

Ό Γουίλιαμ κοίταξε τη μητέρα του. «Τι λες, μάνα;»

«Να κάνεις ό,τι σου λέει ό πατέρας σου», του απάντησε άτονα.

«Σοβαρά, θέλεις να πάω;» ρώτησε σαν να είχε κάποια ελπίδα ότι ή απάντηση θα ήταν αρνητική. «Σοβαρά, το θέλεις;»

Ό πατέρας του αναδεύτηκε στην καρέκλα του. Κοίταξε τα χοντρά, ροζιασμένα δάχτυλά του, εκεί πού το δέρμα είχε σκάσει και το χώμα είχε εισχωρήσει τόσο βαθιά, ώστε δεν έφευγε πια, όσο και να τα έπλενε. Μετά τα έδεσε πάνω από το τραπέζι, σχεδόν σαν να προσευχόταν.

«Εγώ γράμματα της προκοπής δεν έμαθα», είπε κοιτάζοντας τα χέρια του. «Έπιασα δουλειά στο χωράφι με το πού τέλειωσα την έκτη δημοτικού. Σαν νέος δεν τα είχα πάρει με καλό μάτι τα γράμματα. Άλλα τώρα πια, τί να πω. Μου φαίνεται ότι χρόνο με το χρόνο ή γη στεγνώνει, είναι όλο και πιο δύσκολο να τη δουλέψειςˑ δεν καρπίζει πια όπως τότε πού ήμουνα παιδί. Ο αγροκόμος λέει ότι στο πανεπιστήμιο έχουν καινούργιες ιδέες, σου μαθαίνουν πώς να κάνεις το ένα και το άλλο. Μπορεί να 'χει δίκιο. Καμιά φορά, εκεί πού δουλεύω στο χωράφι, σκέφτομαι». Κόμπιασε. Τα δάχτυλά του σφίχτηκαν ακόμη περισσότερο, τα δεμένα χέρια αφέθηκαν να πέσουν στο τραπέζι. «Σκέφτομαι—» Κοίταξε σκυθρωπός τα χέρια του και κούνησε το κεφάλι του. «Θα πας στο πανεπιστήμιο το φθινόπωρο πού μας έρχεται. Θα τα βγάλουμε πέρα ή μάνα σου κι εγώ».

Πρώτη φορά άκουγε τον πατέρα του να λέει τόσα πολλά λόγια. Το φθινόπωρο πήγε στην Κολούμπια και γράφτηκε στο πανεπιστήμιο, στο πρώτο έτος της Γεωπονικής Σχολής.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με το παραπάνω απόσπασμα, ο Στόουνερ ακολούθησε σπουδές στη Γεωπονική σχολή;

2. Ο Στόουνερ διψάει για γράμματα; Επιθυμεί να σπουδάσει την επιστήμη της γης;

3. Να περιγράψετε τη σχέση του Στόουνερ με τους γονείς του.

4. «Θα πας στο πανεπιστήμιο το φθινόπωρο πού μας έρχεται. Θα τα βγάλουμε πέρα ή μάνα σου κι εγώ». Την ημέρα της ανακοίνωσης του πατέρα για τις μελλοντικές σπουδές του, ο Στόουνερ γράφει μια σελίδα στο αγαπημένο του ημερολόγιο, εκφράζοντας σκέψεις και συναισθήματα. Συνεχίζετε εσείς…

5. Στο απόσπασμ α εναλλάσσεται η αφήγηση με τον διάλογο. Να σχολιάσετε τη λειτουργία των δύο κειμενικών δεικτών και να χαρακτηρίσετε το ύφος του κειμένου.

6ο ΚΕΙΜΕΝΟ 

Επαγγελματικός προσανατολισμός του Λουκιανού Κηλαηδόνη

 https://www.youtube.com/watch?v=ip_j4fCqF7s&ab_channel=StathisKollias\

Αν τέλειωσες γυμνάσιο και θες να μορφωθείς

πριν πάρεις μιαν απόφαση, καλά να το σκεφτείς,

κι αυτά που λένε γύρω σου να μην τ’ ακούς ποτέ

μονάχος σου να ψάξεις να δεις τι γίνεται,

καλές οι επιστήμες και τα διπλώματα

το θέμα όμως είναι τι γίνεται μετά.

Λοιπόν που λες, το πρόβλημα δεν είναι το να μπεις

είναι που σου την έχουνε στημένη μόλις βγεις,

και όπως δεν υπάρχει και προγραμματισμός

αρχίζουνε τα κόλπα κι ο ανταγωνισμός,

καλό είν’ ένα δίπλωμα από Ανώτατη Σχολή

μα οι θέσεις είναι λίγες και οι απόφοιτοι πολλοί!

Γι’ αυτό σου λέω, σκέψου το και πρόσεξε πολύ

γιατί πριν από σένα την πάθανε πολλοί,

που πήραν το πτυχίο τους και με βαθμό καλό

κι αφού δουλειά δε βρήκαν, το κάνανε ρολό,

ρολό λοιπόν το κάναν κι όπως ήταν φυσικό

αφού το καμαρώσαν το βάλανε στον κ……….

Μουσική – στίχοι - ερμηνεία: Λουκιανός Κηλαηδόνης

Δίσκος: Ψυχραιμία παιδιά (1979)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Το τραγούδι του Λουκιανού Κηλαηδόνη γράφτηκε το 1979  και με σατιρικό τρόπο  σχολιάζει εύστοχα μία πραγματικότητα που έχει ριζώσει εδώ και δεκαετίες στις συνειδήσεις παιδιών και γονέων.

α. Ποια θέματα θίγονται στους στίχους;

β. Το περιεχόμενο του τραγουδιού, πιστεύετε ότι έχει εφαρμογή στη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη αγορά εργασίας;

γ. Δημιουργήστε ομαδικά ένα δικό σας τραγούδι με ανάλογο θέμα σε όποιο είδος και ρυθμό επιθυμείτε.

7ο ΚΕΙΜΕΝΟ

Η εκπληκτική ιστορία του Οδυσσέα Τσενάι

Έχουν περάσει σχεδόν 21 χρόνια από την εθνική επέτειο της 28ης Οκτωβρίου όταν η Ελλάδα διχαζόταν μέσα από τα τηλεοπτικά παράθυρα για το αν έπρεπε να κρατήσει ένας μαθητής της Γ’ Γυμνασίου τη σημαία στην παρέλαση.

Ο μαθητής ήταν ο Οδυσσέας Τσενάι και η «πέτρα του σκανδάλου» το γεγονός ότι ήταν αλβανικής καταγωγής. Μία περιοχή, η Νέα Μηχανιώνα της Θεσσαλονίκης, διχάστηκε για το αν ο μικρός τότε Οδυσσέας θα κρατούσε τη σημαία, κάτι που επαναλήφθηκε τρία χρόνια αργότερα, όταν ο μαθητής είχε αριστεύσει στην Γ’ Λυκείου.

Και τις δύο φορές ο Οδυσσέας Τσενάι παραιτήθηκε του δικαιώματός του, με ολόκληρη τη χώρα -χωρισμένη σε δύο στρατόπεδα- να παρακολουθεί από τα δελτία ειδήσεων της τηλεόρασης την εξέλιξη της υπόθεσης, τις καταλήψεις σε σχολεία της περιοχής, τη στήριξη των συμμαθητών του το 2000, τη μεταστροφή της στάσης τους έπειτα από τρία χρόνια, αλλά και τις ρατσιστικές αντιδράσεις γονέων.

Σήμερα, ο Οδυσσέας Τσενάι δεν θυμίζει σε τίποτα τον μαθητή που βρέθηκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας. Τελειώνοντας το σχολείο, πέρασε στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, επιλέγοντας τις ΗΠΑ για να ακολουθήσει το παιδικό του όνειρο, να σπουδάσει Ιατρική. Τελικά, όχι μόνο σπούδασε Ιατρική, αλλά πλέον ακολουθεί ακαδημαϊκή καριέρα.

Αφού αποφοίτησε από το Boston College, το 2009 ξεκίνησε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο του Harvard. Σειρά είχε το Νοσοκομείο Brigham and Women’s στη Βοστώνη, όπου ειδικεύτηκε στους τομείς της Κλινικής Παθολογίας και της Παθολογίας του γαστρεντερικού συστήματος και του ήπατος.

Από τον Ιούνιο του 2018 μέχρι σήμερα, ο απόφοιτος του Λυκείου της Νέας Μηχανιώνας είναι επίκουρος καθηγητής Παθολογίας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Langone Health στη Νέα Υόρκη.

Ήταν Οκτώβρης του 2.000 όταν στο σχολείο του, στη Νέα Μηχανιώνα της Θεσσαλονίκης, συγκεντρώθηκαν δεκάδες μαθητές και γονείς. Σήκωσαν πανό και κάποιος έγραψε με σπρέι στον τοίχο «Έλληνα, η σημαία σού ανήκει».

Τόσο οι γονείς όσο και οι μαθητές με ιδιαίτερη ένταση υποστήριζαν την άποψη να μην κρατήσει το εθνικό σύμβολο μαθητής που δεν είναι Έλληνας. Μάλιστα, για κάποια λεπτά υπήρξαν έντονες λογομαχίες, όταν κάποιοι γονείς εναντιώθηκαν στην κατάληψη, συμφωνώντας ωστόσο με το αίτημα να μην είναι σημαιοφόρος στην παρέλαση ο νεαρός Τσενάι, μαθητής τότε της Γ’ Γυμνασίου.

Αντίστοιχη εικόνα επικρατούσε στις 22 Οκτωβρίου του 2003 στη Νέα Μηχανιώνα της Θεσσαλονίκης. Ο λόγος; Ο αριστούχος μαθητής Οδυσσέας Τσενάι επιλέχθηκε να κρατήσει την ελληνική σημαία στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου. Αν και πληρούσε όλες τις προϋποθέσεις, υπήρχε ένα «ελάττωμα», ικανό να πυροδοτήσει ρατσιστικές αντιδράσεις που επί μία δεκαετία περίπου ωρίμαζαν συστηματικά, με σποραδικές εξάρσεις, στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας: Ήταν Αλβανός.

Υποκινούμενοι πιθανώς από τους γονείς τους, η πλειονότητα των συμμαθητών του Οδυσσέα Τσενάι συμφώνησαν να προχωρήσουν στην κατάληψη του σχολείου εάν ο αριστούχος μαθητής επέμενε να παρελάσει ως σημαιοφόρος. «Εάν γίνει πόλεμος, ποιανού το μέρος θα πάρει;» έλεγαν.

Για να μη στενοχωρήσει τους συμμαθητές του, λοιπόν, ο Οδυσσέας δήλωσε ότι δεν επιθυμεί να κρατήσει τη σημαία. Τα πανό της κατάληψης έφυγαν από τους τοίχους του σχολείου και η μικρή κοινωνία της Νέας Μηχανιώνας άρχισε τις προετοιμασίες για τις εκδηλώσεις της 28ης Οκτωβρίου…

Τι και αν παρενέβησαν θεσμικοί παράγοντες, όπως ο τότε υφυπουργός Παιδείας Νίκος Γκεσούλης αλλά και ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωστής Στεφανόπουλος, και άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, όπως ο Διονύσης Σαββόπουλος.

Η ένταση εκτονώθηκε μόνο όταν ο Τσενάι παραιτήθηκε του δικαιώματός του να είναι σημαιοφόρος του σχολείου του «για το καλό της κοινωνίας», όπως είχε δηλώσει ο ίδιος…

https://www.in.gr/2021/04/16/life/stories/ekpliktiki-istoria-tou-odyssea-tsenai-pou-vrisketai-21-xronia-meta-ratsistiko-paralirima-enantion-tou/

ανακτήθηκε 17/4/2021

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1.   Ποιες δυσκολίες αντιμετώπισε ο Οδυσσέας Τσενάι μέχρι να ικανοποιήσει το παιδικό όνειρό του να σπουδάσει ιατρική;

2.   Ποια στάση επέλεξε ο αριστούχος μαθητής στις αντιδράσεις που προέκυψαν για το θέμα της σημαίας; Συμφωνείτε με αυτή; Πώς θα ενεργούσατε εσείς κάτω από τις ίδιες συνθήκες και γιατί;

3.   Πού οφείλεται, κατά την άποψή σας, η λαμπρή πορεία που ακολούθησε ο Τσενάι στις σπουδές του; Να συντάξετε ένα άρθρο με θέμα τις δυσκολίες και τα εμπόδια στην εκπαιδευτική πορεία ενός μαθητή που αγαπάει τη μάθηση και τις σπουδές με στόχο να προβληματίσετε τους συμμαθητές σας.

4.   Να οργανώσετε έναν αγώνα λόγων ανάμεσα σε δύο ομάδες: Στη μία ομάδα, γονείς και μαθητές αντιτίθενται στην ανάθεση της σημαίας στον αριστούχο μαθητή και στην άλλη ομάδα, γονείς και μαθητές, την υπερθεματίζουν.

5.   Ο τότε πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κ. Στεφανόπουλος, είχε εκφραστεί για τον Οδυσσέα Τσενάι, τον Αλβανό σημαιοφόρο: «Ετούτο το παιδί μάς πείραξε μόνο και μόνο επειδή είναι Αλβανός. Εάν στη θέση του ήταν ο γιος του Αμερικανού πρέσβη, θα ενοχλείτο άραγε ο κόσμος; Δε νομίζω!». Πώς σχολιάζετε την παραπάνω άποψη; Να καταγράψετε τις παρατηρήσεις και τα σχόλιά σας με τη μορφή πρόχειρων σημειώσεων και στη συνέχεια να γράψετε ένα άρθρο που θα δημοσιευθεί στο ιστολόγιο του μαθήματος.

 8ο ΚΕΙΜΕΝΟ

Εγκώμιο στη μάθηση

Bertolt Brecht

Μάθαινε και τ’ απλούστερα!

Για όσους ο καιρός τους ήρθε,

Ποτέ δεν είναι αργά!

Μάθαινε το ΑΒΓ, δε σε φτάνει,

Μα εσύ να το μαθαίνεις!

Μην απογοητεύεσαι! Ξεκίνα!

Πρέπει όλα να τα ξέρεις!

Εσύ την εξουσία πρέπει να πάρεις.

Μάθαινε, άνθρωπε στο άσυλο!

Μάθαινε, άνθρωπε στη φυλακή!

Μάθαινε, γυναίκα στην κουζίνα!

Μάθαινε, εξηντάχρονε!

Εσύ την εξουσία πρέπει να πάρεις.

Ψάξε για σχολείο, άστεγε!

Προμηθεύσου γνώση, παγωμένε!

Πεινασμένε, βρες ένα βιβλίο: είναι ένα όπλο.

Εσύ την εξουσία πρέπει να πάρεις.

Μην ντρέπεσαι να ρωτήσεις, Σύντροφε!

Μην αφεθείς να πείθεσαι

Μάθε να βλέπεις εσύ ο ίδιος!

Ό,τι δεν ξέρεις ο ίδιος καθόλου δεν το ξέρεις.

Έλεγξε το λογαριασμό, εσύ Θα τον πληρώσεις.

Ψάξε με τα δάχτυλα κάθε σημάδι,

Ρωτώντας: πώς βρέθηκε αυτό εδώ.

Εσύ την εξουσία πρέπει να πάρεις.

https://www.lecturesbureau.gr/1/praise-in-learning-2265/ (ανακτήθηκε 17/4/2021)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Αφού διαβάσετε το ποίημα του Μπέρτολτ Μπρεχτ, Εγκώμιο στη μάθηση, να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις:

1.   Αξιολογώντας τα ρηματικά πρόσωπα που κυριαρχούν στο ποίημα και τον τίτλο, ποια στάση φαίνεται να ακολουθεί το ποιητικό υποκείμενο απέναντι στη μάθηση και στις σπουδές;

2.   Να γράψετε μία παράγραφο με αιτιολόγηση στην οποία να τεκμηριώνετε την προσωπική σας επιθυμία για σπουδές.

3.   Να δημιουργήσετε ένα ερωτηματολόγιο στα https://docs.google.com/forms/ στο οποίο θα διαμορφώσετε ερωτήσεις για να ανιχνεύσετε τα κίνητρα των συμμαθητών σας για σπουδές. Στη συνέχεια, μπορείτε να επεξεργαστείτε τις απαντήσεις και να συνθέσετε ένα κείμενο όπου θα καταγράφετε τα πορίσματά σας. Μπορείτε να το δημοσιεύσετε στο χρονολόγιο της τάξης σας.

4.   Να δημιουργήσετε μία παρουσίαση με ένα λογισμικό παρουσιάσεων με στίχους από το ποίημα του Μπρεχτ και ομόθεμες εικόνες από πίνακες ζωγραφικής που θα βρείτε στο https://artsandculture.google.com/

 

Κλιματική αλλαγή και Γλώσσα

 

Κλιματική αλλαγή, εντυπώσεις και αποτυπώσεις

(Δημιουργός project Ελένη Κ. Παπαδοπούλου)

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Γιατί νοσεί η Πόλις;

Ευφροσύνη Μουρελή,  Ψυχίατρος, ομαδική αναλύτρια, οικογενειακή θεραπεύτρια.

Τεύχος 38 metalogos-systemic-therapy-journal.eu

Όπως λέει ο Σάββας Μιχαήλ στο βιβλίο του ΑΝΤΙ ΓΟΝΗ ΑΝΤΙ ΘΕΟΣ ΑΝΤΙ ΤΥΡΑΝΝΟΣ (Μιχαήλ 2020), στον Οιδίποδα του Σοφοκλή τίθεται το κατεξοχήν ελληνικό, και πολιτικό, ερώτημα: γιατί νοσεί η Πόλις; Η Νόσος είναι «επίπτωση μιας ύβρεως που διασαλεύει τη φυσική και ηθικό-κοινωνική ιστορική τάξη πραγμάτων και πυροδοτεί μια μέχρι θανάτου σύγκρουση του ανθρώπου με δυνάμεις ανεξέλεγκτες, τη Μοίρα», στην περίπτωση μας τη Φύση. Η ύβρις σήμερα είναι ότι ο άνθρωπος θεωρεί ότι η φύση υπάρχει για τη δική του ικανοποίηση, ότι είναι αντικείμενο προς χρήση.

Ο Οιδίπους τύφλωσε τα μάτια του, που δεν έβλεπαν τι έκανε, για να δει αυτό που είχε κάνει. Εμείς θα θελήσουμε να δούμε γιατί νοσεί η Πόλις ή σαν την Ιοκάστη θα προσπαθήσουμε να το κρύψουμε; Ο Habermas λέει ότι «τόση επίγνωση της μη γνώσης μας δεν υπήρξε ποτέ». Η επίγνωση της μη γνώση μας δεν είναι ζήτημα έλλειψης πληροφόρησης, είναι κυρίως ζήτημα ψυχικής αντοχής. Σε όλα τα επίπεδα: ατομικό, ομαδικό, συλλογικό.

 

Ακόμη και η ορολογία που χρησιμοποιούμε προδίδει μια προσπάθεια απόκρυψης. Ο όρος Ανθρωπόκαινος, όρος γεωλογικός, είναι όρος ουδέτερος, δεν έχει συνδεθεί ακόμα με αισθήματα, φαντασίες, ιστορίες. Δηλώνει ότι η ανθρώπινη δράση συνιστά γεωλογική δύναμη παρεμβαίνουσα στο σύμπαν της ζωής του πλανήτη και αποκρύπτει τα πολύ συγκεκριμένα αίτια της περιβαλλοντικής καταστροφής. Η καταστροφή της φύσης δεν είναι εν γένει ανθρωπογενής, είναι καπιταλιστικογενής. Η πλανητική οικονομία ενώνει όλα τα είδη κάτω από την προσταγή της αγοράς και οι ακρότητές της απειλούν το σύνολο της ανθρωπότητας. Ιδιαίτερα καταστροφικός αποδεικνύεται ο σύγχρονος καπιταλισμός που εμπορευματοποιεί ό,τι ζει με τις βιοτεχνολογικές του παρεμβάσεις σε ζώα, σπόρους, κύτταρα, φυτά.

 

Επιστήμονες, όπως ο βιολόγος Ρομπ Γουάλας και ο γιατρός Michael Greger έχουν αναδείξει την συσχέτιση της βιομηχανικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, που αποτελεί πεδίο γιγάντιων πολυεθνικών, με τη δημιουργία των συνθηκών για το πέρασμα παθογόνων ιών από τα ζώα στους ανθρώπους, όπως έγινε με τον ιό της σημερινής πανδημίας.

 

Η απόκρυψη δεν σταματά εδώ αλλά συνεχίζεται. Ο όρος Ανθρωπόκαινος Εποχή συρρικνώνεται στον όρο κλιματική αλλαγή, ο οποίος με τη σειρά του συρρικνώνεται στον όρο υπερθέρμανση του πλανήτη. Αυτό που αντιμετωπίζουμε ωστόσο είναι πολύ μεγαλύτερο: εξορύξεις, αρσενικό στο νερό, ραδιενεργός ρύπανση, τερατώδη ποσά τοξικών χημικών, εξαφάνιση λιμνών, ποταμών, δασών, απλοποίηση του οικοσυστήματος με απώλεια χιλιάδων ειδών - οι Ιάπωνες σε κάποιες περιοχές επιτελούν οι ίδιοι την επικονίαση στα φυτά χρησιμοποιώντας μπατονέτες, γιατί οι μέλισσες έχουν αφανιστεί. Επίσης, αντιμετωπίζουμε ό,τι έχει ονομαστεί νεκρο-πολιτική, δηλαδή η άγρια εκμετάλλευση μεγάλων κοινωνικών ομάδων, θα μπορούσε να πει κανείς, ολόκληρων ηπείρων, όπως η Αφρική, γενοκτονίες, πόλεμοι. Για όποιον αντέχει να δει, βλέπει ότι όλα τα κομμάτια του συστήματος αποκαλύπτουν «την τρέλα της καπιταλιστικής μηχανής και τον παθολογικό, παραληρηματικό χαρακτήρα της ορθολογικότητάς της». Η βελτίωση των όρων ζωής που υπόσχεται ο καπιταλισμός καταστρέφει τους όρους ζωής.

Αλλά ο καπιταλισμός δεν είναι μόνο ένα οικονομικό σύστημα, ένα βάρος πάνω στην ανθρωπότητα που αρκεί να κουνήσουμε όλοι τους ώμους μας και θα πέσει, ούτε έχει ανάκτορα για να τα καταλάβουμε. Παράγει αξίες, σχέσεις, γνώσεις, παράγει ένα τρόπο ζωής. Η ζωή μας ολόκληρη είναι σε σύζευξη μαζί του.

Ο άνθρωπος, μέσα στο καπιταλισμό θεωρείται ζώο εγωιστικό προσκολλημένο στα συμφέροντα του. Ο Alain Badiou (Badiou 2015) αναρωτιέται: αν στο ερώτημα «τι σημαίνει να ζει κανείς» η απάντηση είναι η ικανοποίηση των αναγκών και η επιδίωξη των ατομικών συμφερόντων, τότε πρόκειται για μια εξαιρετικά φτωχή στην ουσία της εκδοχή της ανθρωπότητας. Θεωρεί ότι ο καπιταλισμός επιχειρεί να καταστήσει το νόημα της ανθρώπινης ζωής συμβατό με τη λογική της λειτουργίας του κεφαλαίου, να συζεύξει την ανθρώπινη ζωή σε όλες της τις διαστάσεις με τη λογική του κέρδους. Να την παγιδεύσει, να την συρρικνώσει στη διάσταση του συμφέροντος. Κομμένοι και ραμμένοι στα μέτρα του, λοιπόν, και εμείς και τα παιδιά μας.

Το κέρδος προβάλλεται ως το κατεξοχήν ποθούμενο αντικείμενο, συνεχώς νομιμοποιούμενο στην κοινωνική συνείδηση, νομιμοποιώντας με τη σειρά του τον εσαεί ανταγωνισμό των παντός είδους συμφερόντων. Ο Badiou (Badiou 2015) λέει: «αυτό που με εκπλήσσει είναι η φτώχεια του καπιταλιστικού πλούτου. Και ειδικότερα, η φτώχεια της ίδιας της επιθυμίας, διότι κατά βάση πρόκειται για επιθυμία αντικειμένων και όσων επιτρέπουν την απόκτησή τους. Συνεπώς, ο καπιταλισμός είναι ένα είδος διανομής αντικειμένων που συγκροτεί την ανθρωπότητα ως εικόνα ατελεύτητης παιδικής ηλικίας. Εάν λοιπόν κοιτάξουμε τον κόσμο σήμερα υπό το πρίσμα του «τι σημαίνει να ζει κανείς», δύο είναι οι προτάσεις: για τις μυριάδες αυτών που δεν έχουν τα μέσα για να ζήσουν, είναι μια αδιάκοπη πάλη για την επιβίωση, και για τους άλλους που έχουν κάποια μέσα για να ζήσουν είναι η φτωχή, παιδιάστικη ζωή της κατανάλωσης παιχνιδιών κι αντικειμένων. Εγώ λοιπόν υποστηρίζω ότι η αληθινή ζωή είναι απούσα.»

ΠΟΛΥΤΡΟΠΗ ΓΛΩΣΣΑ

 

 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

 

1.     Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου σε σχέση με το περιεχόμενο και την πρόθεση της συγγραφέως.

2.     Τη συγγραφέα απασχολεί έντονα και η χρήση των επιστημονικών όρων, όπως Ανθρωπόκαινος Εποχή, κλιματική αλλαγή, υπερθέρμανση του πλανήτη κ.ο.κ. Ποια είναι η κριτική της για αυτές τις γλωσσικές επιλογές στην επιστημονική ορολογία;

 

3.     Να αναλύσετε συνοπτικά τον παραλληλισμό του αρχαίου μύθου του Οιδίποδα με τα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως δίνεται με την αναλογία στην αρχή του κειμένου.

 

4.     Ποιο είναι το σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα σύμφωνα με τη συγγραφέα; Να απαντήσετε σε μια παράγραφο 100 λέξεων, περίπου.

 

5.     Πώς αντιλαμβάνεστε τη «φτώχεια της ίδιας της επιθυμίας» και τη «φτωχή, παιδιάστικη ζωή» ως χαρακτηριστικά της σύγχρονης ανθρωπότητας (τελευταία παράγραφος); Να αναπτύξετε τις σκέψεις σας τεκμηριώνοντας και με δικά σας παραδείγματα (150 – 200 λέξεις).

 

6.     Παρακολουθείστε τη σκέψη της συγγραφέως. Να καταγράψετε επιγραμματικά την πορεία της από το αρχικό ερώτημα έως το συμπέρασμα στο ποίο καταλήγει στην τελευταία παράγραφο.

 

7.     Η συγγραφέας, η Φρόσω Μουρελή, είναι ψυχίατρος. Η ψυχιατρική είναι κλάδος της ιατρικής επιστήμης που μελετά, κυρίως, τις ψυχικές ασθένειες και διαταραχές – αιτιοπαθογένεια και θεραπεία – καθώς και τις προϋποθέσεις/παραμέτρους της ψυχικής υγείας και ευεξίας. Πώς αυτή η ταυτότητα της συγγραφέως αντανακλάται στην οπτική με την οποία προσεγγίζει το θέμα της σύγχρονης περιβαλλοντικής καταστροφής;

 

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Μαρία Αθανασίου

Αν η φύση πεθάνει, πεθαίνουμε κι εμείς

Ο δημιουργός της ταινίας «Ο δάσκαλός μου, το χταπόδι» Κρεγκ Φόστερ μιλάει για τη συνάντηση που του άλλαξε τη ζωή

 

Ο βραβευμένος κινηματογραφιστής και δύτης αφιέρωσε σχεδόν μία δεκαετία στην εξερεύνηση του μεγάλου υποθαλάσσιου δάσους των κελπιών στο Δυτικό Ακρωτήριο της Νότιας Αφρικής, κοντά στις ακτές του Κέιπ Τάουν.

Φωτ. CRAIG FOSTER

 

Μπορεί ένας άνθρωπος και ένα χταπόδι να γίνουν φίλοι; Και πώς μπορεί να μοιάζει αυτή η αναπάντεχη φιλία; «Πολλοί λένε ότι τα χταπόδια είναι σαν εξωγήινοι. Το περίεργο είναι πως, όταν τα πλησιάζεις, συνειδητοποιείς ότι μοιάζουμε με πολλούς τρόπους». Έτσι ξεκινάει ο Κρεγκ Φόστερ την αφήγησή του στην εξαιρετική ταινία ντοκιμαντέρ «Ο δάσκαλός μου, το χταπόδι» που έκανε πρεμιέρα στο Netflix πριν από λίγες εβδομάδες. Ο βραβευμένος κινηματογραφιστής και δύτης αφιέρωσε σχεδόν μια δεκαετία στην εξερεύνηση του μεγάλου υποθαλάσσιου δάσους των κελπιών στο Δυτικό Ακρωτήριο της Νότιας Αφρικής, κοντά στις ακτές του Κέιπ Τάουν. 

Στη διάρκεια των υποβρύχιων περιπλανήσεών του συνάντησε ένα θηλυκό χταπόδι, το οποίο ξεκίνησε να παρατηρεί και να βιντεοσκοπεί καθημερινά. Μέσα σε διάστημα ενός χρόνου είχε αναπτύξει μαζί του μια μοναδική αμφίδρομη σχέση αλλά και έναν βαθύ συναισθηματικό δεσμό. «Ολα ήταν τόσο ιδιαίτερα», θυμάται, «φυσικά οι στιγμές που είχαμε άμεση διάδραση, όταν ηθελημένα ερχόταν σε επαφή μαζί μου, αλλά και οι στιγμές που μου έδειχνε μια καινούργια συμπεριφορά ήταν αξιομνημόνευτες». Αυτό το χταπόδι έγινε η φίλη του, ο δάσκαλός του, η ανέλπιστη πρωταγωνίστρια μιας ταινίας μοναδικής στο είδος της, που συνδυάζει τη χαρτογράφηση του υποθαλάσσιου παραδείσου του Δυτικού Ακρωτηρίου με την ευαίσθητη ματιά στον φυσικό κόσμο και τα υπέροχα πλάσματά του, μέσα από εικόνες μοναδικής ομορφιάς και τεχνικής αρτιότητας. 

 

Στη διάρκεια των υποβρύχιων περιπλανήσεών του o Φόστερ συνάντησε ένα θηλυκό χταπόδι, το οποίο ξεκίνησε να παρατηρεί και να βιντεοσκοπεί καθημερινά. Εγινε η φίλη του, ο δάσκαλός του.

Φωτ. ROSS FRYLINCK

 

Όλα ξεκίνησαν το 2010. Ο Κρεγκ ζούσε επί δύο χρόνια στην «απόλυτη κόλαση», όπως παραδέχεται. Ήταν εξαντλημένος από χρόνια σκληρής δουλειάς, δεν άντεχε στη σκέψη να ξανακρατήσει κάμερα ή να ξαναμπεί σε αίθουσα μοντάζ. Η οικογένειά του υπέφερε και ο ίδιος αισθανόταν ότι δεν μπορούσε να είναι καλός πατέρας για τον γιο του. Συνειδητοποίησε τότε ότι η εσωτερική του ισορροπία είχε χαθεί λόγω της απομάκρυνσής του από το φυσικό περιβάλλον.

Ως παιδί είχε περάσει αμέτρητες ώρες στις βραχώδεις ακτές και στο μοναδικής ομορφιάς δάσος των κελπιών του Δυτικού Ακρωτηρίου. Ορμητήριό του τότε ήταν ένα ξύλινο μπάνγκαλοου που ατένιζε τον Ατλαντικό. Η αποσύνδεσή του από τον φυσικό κόσμο τού είχε κοστίσει ακριβά. Για να συνέλθει, αποφάσισε να επιστρέψει στον ωκεανό. Χρειάστηκαν μήνες καθημερινών καταδύσεων στα παγωμένα νερά, ώστε να συνηθίσει το σώμα και το μυαλό του την επαφή με τον ωκεανό και τον κόσμο του. Δεν χρησιμοποιούσε στολή κατάδυσης, ώστε να νιώθει σαν αμφίβιο, να βρεθεί όσο πιο κοντά μπορούσε στο υποθαλάσσιο περιβάλλον. «Πετούσε» σε αυτό το τρισδιάτατο υποθαλάσσιο δάσος, νιώθοντας σαν να είναι σε άλλο πλανήτη, λέει.

Η θεραπευτική επίδραση της ανανεωμένης επαφής του με τον ωκεανό είχε ως αποτέλεσμα να νιώσει την επιθυμία να κρατήσει και πάλι στο χέρι του την κάμερά του, να τραβήξει πλάνα. Η ιδέα της ταινίας ωστόσο γεννήθηκε μετά την αποκαλυπτική εμπειρία της γνωριμίας του με «εκείνη». «Η ταινία ήταν μια οργανική διαδικασία», τονίζει. «Η σχέση μου με το χταπόδι διήρκεσε ένα χρόνο. Είχα ήδη περάσει μερικά χρόνια κάνοντας ελεύθερη κατάδυση και εξερευνώντας το θαλάσσιο δάσος, μαθαίνοντας να προσαρμόζομαι και να κινούμαι στο παγωμένο νερό, καταγράφοντας τη βιοποικιλότητα του δάσους των κελπιών, πριν τη συναντήσω. Αυτόν τον ένα χρόνο περνούσα σχεδόν κάθε μέρα στο νερό, αλλά δεν έχω χρονομετρήσει πόση ώρα την ημέρα την παρακολουθούσα· υπολογίζω περίπου 30 λεπτά ημερησίως. Συχνά κοιμόταν ή ξεκουραζόταν, έτσι δεν περνούσα όλο αυτόν τον χρόνο μαζί της». 

Φωτ. TOM FOSTER

 

Ανεκτίμητα μαθήματα

Ήταν συναρπαστικό, ομολογεί, ότι έμαθε να βλέπει το περιβάλλον του υποθαλάσσιου δάσους μέσα από τα μάτια της νέας του φίλης. «Ήταν υπέροχο το να παρατηρώ πώς όλα σε αυτό το υποθαλάσσιο οικοσύστημα ήταν δεμένα μαζί και κινούνταν σε ένα κυκλικό σύστημα ζωής και θανάτου στο οποίο κάθε οργανισμός εξαρτιόταν από τον άλλο». Πήρε ανεκτίμητα μαθήματα: «Ότι οι τόποι άγριας ζωής και τα ζώα που ζουν εκεί είναι πολύτιμα. Ότι είμαστε μέρος της φύσης και όχι επισκέπτες. Ότι η βαθιά επαφή μας με τη φύση είναι σημαντική για το ευ ζην μας. Ότι η επιβίωσή μας είναι συνδεδεμένη με την υγεία και τη βιοποικιλότητα του φυσικού κόσμου. Αν το περιβάλλον ευημερεί, ευημερούμε κι εμείς· αν πεθάνει, πεθαίνουμε κι εμείς. Η πιο επικίνδυνη σκέψη είναι ότι εμείς οι άνθρωποι μπορούμε με κάποιον τρόπο να ζήσουμε χωρίς τη φύση. Είμαστε η φύση και το μέλλον μας ως είδος είναι εγγυημένο αν επιτρέψουμε στον φυσικό κόσμο να επιβιώσει και να είναι προστατευμένος». Αυτή η εμπειρία τού άλλαξε τη ζωή με πολλούς τρόπους, παραδέχεται: «Με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι είμαι ένα ακόμα ζώο σε αυτόν τον πλανήτη. Με έκανε να αισθανθώ πόσο εμείς οι άνθρωποι ανήκουμε εδώ. Είναι το σπίτι μας, το μόνο μας σπίτι. Το να είναι κανείς στη φύση είναι το πιο θεραπευτικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για τους εαυτούς μας». 

Γι’ αυτό αποφάσισε να κάνει αυτή την ταινία; «Είμαι κινηματογραφιστής και αφηγητής ιστοριών, αυτό κάνω στη ζωή μου. Νιώθω ότι οι ιστορίες είναι σημαντικές, γιατί μπορούν να κινητοποιήσουν το συναίσθημα και να κάνουν τους ανθρώπους να ακούσουν προσεκτικά και να νοιαστούν. Ήθελα να μοιραστώ τη μαγεία και τη χαρά που έζησα στο δάσος των κελπιών* και να δείξω στον κόσμο την ομορφιά του υποθαλάσσιου δάσους της Νότιας Αφρικής και τη σημασία τού να είμαστε συνδεδεμένοι με τη φύση». 

Για τον λόγο αυτό έχει προχωρήσει και στην ίδρυση της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης SeaChange Project, μιας κοινότητας επιστημόνων, δημοσιογράφων, κινηματογραφιστών που εργάζονται για την ανάδειξη και προστασία του υποθαλάσσιου δάσους. Στόχος τους είναι να κινητοποιήσουν επιστήμονες, φορείς, πολιτικούς και το κοινό ώστε να γίνουν μέρος της αναγέννησης του πλανήτη.

Μαρία Αθανασίου, Η Καθημερινή, 10.01.2021

*κέλπιες = φύκια

ΠΟΛΥΤΡΟΠΗ ΓΛΩΣΣΑ
     

Δραστηριότητες

1.     1.Να αφηγηθείτε την ιστορία του Κρεγκ Φόστερ με δικά σας λόγια (περίπου 100 λέξεις). 

2.     2.Ποια είναι τα συμπεράσματά σας από αυτή την ιστορία; Να τα συνοψίσετε σε τρεις φράσεις, να γράψετε μία φράση για κάθε συμπέρασμα. 

3.    3. Ένα από τα μαθήματα που πήρε από την εμπειρία του ο Κρεγκ είναι “ότι η βαθιά επαφή μας με τη φύση είναι σημαντική για το ευ ζην μας”. Πώς αντιλαμβάνεστε εσείς το ευ ζην; Έχει κάποια σημασία η φύση για το δικό σας ευ ζην;

4.     4.Στην αφήγηση του Κρέγκ είναι διάχυτη η αίσθηση ότι τα όρια μεταξύ ανθρώπου και ζώου είναι ρευστά και ότι ο άνθρωπος είναι μέρος της φύσης. Σε ποια σημεία του κειμένου γίνεται αυτό εμφανές; Να τα εντοπίσετε. Είχατε ποτέ κι εσείς κάποια ανάλογη αίσθηση; 

5.     5.Ο Κρέγκ πιστεύει ότι “οι ιστορίες είναι σημαντικές, γιατί μπορούν να κινητοποιήσουν το συναίσθημα και να κάνουν τους ανθρώπους να ακούσουν προσεκτικά και να νοιαστούν”. α) Ποια ήταν η δική σας αντίδραση διαβάζοντας την ιστορία του;  β) Δοκιμάστε να γράψετε κι εσείς μια ιστορία, πραγματική ή πλαστή, με θέμα τη σχέση σας με τη φύση ή κάποιο ζώο, με στόχο να κάνετε τους αναγνώστες να σας “ακούσουν και να νοιαστούν”. γ) Μπορείτε, αν θέλετε, να δουλέψετε σε ομάδες και να αφηγηθείτε την ιστορία δημιουργώντας ένα σύντομο βίντεο με ανάλογο θέμα.

6.     6.Να παρακολουθήσετε το τρέιλερ για το ντοκιμαντέρ “Ο δάσκαλός μου το χταπόδι” Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας; Νομίζετε ότι το τρέιλερ πετυχαίνει τον σκοπό του να κινήσει το ενδιαφέρον του θεατή να δει την ταινία; Αν ναι, με ποιους τρόπους το πετυχαίνει; Αν πράγματι σας κίνησε το ενδιαφέρον, μπορείτε να δείτε την ταινία, που κέρδισε το Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ 2021, στο NETFLIX.

7.     7.Ο Φόστερ έχει προχωρήσει στην ίδρυση μιας της οργάνωσης SEACHANGE PROJECT με στόχο την ανάδειξη και την προστασία του υποθαλάσσιου πλούτου. Να εργαστείτε σε ομάδες, για να αναζητήσετε πληροφορίες σχετικά με αυτήν την οργάνωση, καθώς και με άλλες οργανώσεις στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό που εργάζονται με ανάλογους στόχους. Θα παρουσιάσετε τις εργασίες σε προσχεδιασμένο προφορικό λόγο χρησιμοποιώντας το κατάλληλο λογισμικό παρουσίασης (power point). Μπορείτε να αξιοποιήσετε στην έρευνά σας και τις παράκατω πηγές:

https://edozoume.gr/wp-content/uploads/2018/11/marine-protected-areas.pdf

https://ec.europa.eu/environment/news/protecting-seas-and-oceans-commission-consults-improve-eu-rules-2021-07-22_en

https://ypen.gov.gr/perivallon/ydatikoi-poroi/thalassia-stratigiki/

https://wwfeu.awsassets.panda.org/downloads/wwf_gyaros_ekp_programma.pdf

8.     8. Να παίξετε το παιχνίδι “Πόσο κοντά ή πόσο μακριά νιώθω από τη φύση;”. Σηκώνονται όλοι οι μαθητές όρθιοι και παίρνουν μια θέση στον χώρο σε σχέση με ένα  αντικείμενο που συμβολίζει τη φύση, π.χ. κάποια εικόνα της φύσης που έχει αναρτηθεί στον πίνακα. Η απόσταση της θέσης που θα πάρει ο καθένας από την εικόνα δείχνει το πόσο κοντά ή μακριά νιώθει από τη φύση. Παραμένοντας στη θέση του καθένας απαντάει με συντομία στο ερώτημα: Ποια είναι η σχέση μου που με τη φύση και γιατί. Όταν ολοκληρωθεί το παιχνίδι, ακολουθεί αναστοχασμός. Οι μαθητές συζητούν ή γράφουν τις εντυπώσεις τους και τα συμπεράσματα από προέκυψαν από τη δραστηριότητα.    

9.     9.” Ήταν υπέροχο να παρατηρώ πως όλα σε αυτό το υποθαλάσσιο οικοσύστημα ήταν δεμένα μαζί και κινούνταν σε ένα κυκλικό σύστημα ζωής και θανάτου στο οποίο ο κάθε οργανισμός εξαρτιόταν από τον άλλον”. Να συζητήσετε σχετικά με την έννοια του οικοσυστήματος και τα δομικά χαρακτηριστικά του (βλ. και το εγχειρίδιο Βιολογία Β΄λυκείου). Μπορείτε να  συνεργαστείτε και με τον καθηγητή της Βιολογίας, για να προσεγγίσετε σε βάθος το θέμα. 

10.  10. Η αλληλεξάρτηση που υπάρχει ανάμεσα στα στοιχεία ενός οικοσυστήματος παρατηρείται και σε κοινωνικό επίπεδο ειδικά στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη εποχή μας. Λαμβάνοντας υπόψη τα παρακάτω αποσπάσματα από ομιλία του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ  Αντόνιο Γκουτιέρες, να συζητήσετε: α) το θέμα της αλληλεξάρτησης όλων των χωρών και λαών στην περίοδο της πανδημίας και β) το θέμα της ισότητας των εμβολίων. 

11.  Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτιέρες υποστήριξε σε ομιλία του ότι “Η πανδημία ανέδειξε την κοινή μας ευπάθεια και αλληλεξάρτηση” και κάλεσε όλες τις χώρες να χρησιμοποιήσουν την κρίση της πανδημίας ως ευκαιρία μετάβασης “σε έναν πιο πράσινο, πιο δίκαιο και πιο βιώσιμο κόσμο”. Τόνισε επίσης ότι ”Η ισότητα των εμβολίων είναι η μεγαλύτερη ηθική δοκιμασία της εποχής μας” συγχαίροντας την ΕΕ για την αλληλεγγύη που έδειξε στον εμβολιαστικό πυλώνα COVAX, και ζήτησε την υιοθέτηση ενός παγκόσμιου σχεδίου εμβολιασμού. Μπορείτε να αντλήσετε χρήσιμες πληροφορίες για τη συζήτηση από τους παρακάτω συνδέσμους:

https://www.europarl.europa.eu/news/el/headlines/eu-affairs/20210622STO06705/gkouteres-i-pandimia-anedeixe-tin-pagkosmia-allilexartisi

https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/safe-covid-19-vaccines-europeans/global-response-coronavirus_el

https://www.tovima.gr/2021/06/07/world/i-narki-tis-emvoliastikis-anisotitas/

 

1

Εικόνα 1 "Ο κύριος Leibnitz προβληματίζεται"

 

Εικόνα 2 "Μάνα. Παιδιά. Νερό"

 

 

ΚΕΙΜΕΝΑ

Κείμενο 3

Το έργο με τίτλο «Ο κ. Leibnitz προβληματίζεται», Ακρυλικό, 90Χ50cm, 2016, της Τάssαs Μπιτσάνη –Πέτρου, εκφράζει τον προβληματισμό για το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και των φυσικών καταστροφών που επέρχονται ως συνέπεια αυτού ·  πιο συγκεκριμένα αναφέρεται στο θέμα των πυρκαγιών και της καταστροφής των δασών,  το οποίο συνδέεται άμεσα με το πρόβλημα της ερημοποίησης,  της μικρότερης παραγωγής οξυγόνου, της μικρότερης απορρόφησης του CO2, και της διαταραχής της οικολογικής ισορροπίας του πλανήτη.

Στον πίνακα απεικονίζεται ο Leibnitz, ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος και μαθηματικός, που είναι πιο γνωστός για την αισιοδοξία του, δηλαδή το συμπέρασμά του ότι το Σύμπαν μας είναι, σε μια περιορισμένη έννοια, το καλύτερο δυνατό που θα μπορούσε να δημιουργήσει ο Θεός. Απεικονίζεται όμως σκεπτικός και προβληματισμένος για το μέλλον του πλανήτη, καθώς διαβλέπει ότι οι φλόγες που καταστρέφουν το δάσος πίσω του, πιθανώς να καταστρέψουν και την ίδια τη δημιουργία του Θεού, δηλαδή τον Άνθρωπο και τη Φύση.

 Οι μαύρες σκέψεις που ξεπηδούν από το μυαλό του, σε συνδυασμό με τα δυνατά χρώματα στην επάνω ζώνη του έργου που παλεύουν μεταξύ τους– το κόκκινο της φωτιάς, το πράσινο του δάσους και το μπλε του ουρανού – δημιουργούν ένταση, καθώς παλεύει η Καταστροφή με την Ελπίδα….

 

 

Κείμενο 4

«Μάνα. Παιδιά. Νερό»

Στο  έργο «Μάνα. Παιδιά. Νερό», 70Χ100, Μικτή τεχνική, 2010, της Τάssαs Μπιτσάνη –Πέτρου, μια μάνα αγκαλιασμένη με τα δυο της παιδιά έχει παρασυρθεί από πλημμύρα που  κατέστρεψε όχι μόνο το σπίτι της, αλλά και ολόκληρο το χωριό της. Τα ορμητικά νερά απειλούν το μέγιστο δώρο της Ζωής, το μέλλον τους είναι άδηλο, η μάνα αγωνιά για τη ζωή των παιδιών της και ο τρόμος φαίνεται στα μάτια τους. Τα χρώματα σκούρα και σχεδόν αυτόνομα φανερώνουν την επικινδυνότητα της κατάστασης, τη φτώχεια, την απελπισία, την απειλή της ζωής…

Επακόλουθο της κλιματικής αλλαγής, οι πλημμύρες πλήττουν συχνά όλες σχεδόν της χώρες του πλανήτη και αφήνουν πίσω τους δυστυχία, απελπισία, απώλεια… Ο συνεχής αγώνας για τη μείωση αυτών των επιπτώσεων είναι ο μόνος δρόμος…

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1.     Συζητήστε ποια πρώτη εντύπωση σάς δημιουργούν οι πίνακες της Τάssαs Μπιτσάνη –Πέτρου.

2.     Σύμφωνα με το μοντέλο Perkins (για το μοντέλο Perkins γίνεται εκτενής αναφορά στην ΠΟΛΥΤΡΟΠΗ ΓΛΩΣΣΑ  ) κατά τη δεύτερη φάση της παρατήρησης ενός έργου τέχνης, ο θεατής αναζητάει συμβολισμούς και νοήματα. Ποιο είναι, κατά την άποψή σας, το μήνυμα που στέλνει η ζωγράφος με τους παραπάνω πίνακες; Να συντάξετε ένα άρθρο για την ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου σας με τίτλο: Περιβαλλοντικά νοήματα και σύμβολα στην Τέχνη.

3.     Αφού δείτε την εικόνα 1 και διαβάσετε το κείμενο 3, να γράψετε μία παράγραφο με σύγκριση και αντίθεση και με θεματική περίοδο Ο φιλόσοφος Leibnitz διχάζεται…

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 5

Η βιογραφία του Leibnitz

Ο Γκότφριντ Λάιμπνιτς (Gottfried Leibnitz) γεννήθηκε το 1646 στη Λειψία και πέθανε στο Αννόβερο το 1716. Ήταν όχι μόνο γερμανός φιλόσοφος αλλά και επιστήμονας, μαθηματικός, διπλωμάτης, φυσικός, ιστορικός, βιβλιοθηκονόμος και διδάκτορας των λαϊκών και εκκλησιαστικών Νομικών. Ο Λάιμπνιτς ήταν ένας από τους βασικούς φιλοσόφους του 17ου και του 18ου αιώνα και θεωρείται ως καθολικό πνεύμα της εποχής του (homo universalis): έχει αποκληθεί «ο πολυμαθέστερος ανήρ μετά τον Αριστοτέλην»).

Ο πατέρας του ήταν νομικός και καθηγητής της ηθικής φιλοσοφίας, ενώ η μητέρα του ήταν κόρη νομικού. Ο Λάιμπνιτς ήταν σε μεγάλο βαθμό αυτοδίδακτος διαβάζοντας στη περιεκτική βιβλιοθήκη του πατέρα του και μελετώντας τα Ελληνικά και τα Λατινικά από μόλις οχτώ χρονών. Στα δώδεκα του ανέπτυξε ήδη τις αρχές μιας μαθηματικής νοηματικής γλώσσας εξετάζοντας λογικά προβλήματα.

 Άρχισε να σπουδάζει στο πανεπιστήμιο της Λειψίας φιλοσοφία, αλλά αργότερα πήρε μεταγραφή στο πανεπιστήμιο της Jena γιατί ήθελε να ασχοληθεί με πυθαγόρεια προβλήματα κοντά στο μαθηματικό, φυσικό και αστρονόμο Erhard Weigel. Έφυγε όμως ξανά για το πανεπιστήμιο της Νυρεμβέργης για να σπουδάσει Νομικά.  Σε ένα από τα ταξίδια του γνωρίστηκε με τον φιλόσοφο Σπινόζα.

Στη διάρκεια παραμονής του στο Παρίσι και στο Λονδίνο στα έτη 1672-1676 ως διπλωματικός εκπρόσωπος, μελέτησε τα Μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες της εποχής του.

Κατά την παραμονή του στο Παρίσι (1672-1676), εισάγεται στον κόσμο της νέας επιστήμης και γνωρίζει τους σημαντικότερους εκπροσώπους της, φτάνει στην ανακάλυψη του απειροστικού λογισμού και θέτει τα θεμέλια του συστήματός του. Ο απειροστικός λογισμός του χρησιμεύει για την εφαρμογή των μαθηματικών στη φυσική και με την ανακάλυψη αυτή ξεπερνά τον Ντεκάρτ στα μαθηματικά. Για τον Λάιμπνιτς, και σε αυτό συμφωνεί με τον Σπινόζα, το σώμα δεν αποτελεί παθητική ύλη (δηλ. το σώμα δεν κινείται επειδή του δίνει εντολή ο νους). Η τάξη του πνεύματος και η τάξη του σώματος και της πράξης, ενώ λαμβάνουν χώρα αυτόνομα, συμφωνούν χωρίς η μία να επιβάλλεται ή να ανάγεται στην άλλη.

Ο Λάιμπνιτς είχε προσέξει τη μονομέρεια των προηγούμενων φιλοσοφικών θεωριών, κατάλαβε πως έπρεπε να υπερβεί τις αντιθέσεις που υπήρχαν στις βασικές έννοιές τους, αναγνώρισε την προοπτική για τη γνώση που προσφέρει η παρατήρηση των φαινομένων και προσέγγισε σε μία πανθεϊστική θεώρηση.

Στην εποχή του ήδη είχαν διατυπωθεί οι εντυπωσιακοί νόμοι για την περιγραφή της κίνησης των σωμάτων επάνω στη γη αλλά και για τις τροχιές των ουράνιων σωμάτων (Κοπέρνικος, Κέπλερ, Γαλιλαίος, Νεύτων) και είχαν πληθύνει οι φωνές και τα βιβλία που εξέφραζαν τις προοπτικές του ανθρώπινου πνεύματος όταν αυτό ερευνά τη φύση και βασίζεται σε παρατηρήσεις της εμπειρίας και την αμφισβήτηση των παραδοσιακών θεολογικών απόψεων (όπως ο Φρ. Μπέϊκον και ο Λοκ).

Η ύλη από μόνη της, όπως τη νοούσαν ο Ντεκάρτ και από τους πρώτους ο Δημόκριτος, δεν ήταν κάτι αυτενεργό και η δομή της τότε ήταν τελείως άγνωστη. Ο ρόλος της ύλης περιοριζόταν στην εξωτερική μετατόπιση και η ύπαρξη της νόησης δεν μπορούσε να εξηγηθεί με τέτοια (μηχανική) δραστηριότητα, ιδιαίτερα εκείνα τα χρόνια, όπου επικρατούσε η πιο αρχαία άποψη για το πνεύμα, σαν κάποια άυλη ουσία ή σαν μια υπερφυσική δύναμη.

Ο Λάιμπνιτς διατύπωσε φιλοσοφικές θεωρίες με στόχο να συμφιλιώσει τη θρησκεία με τη φιλοσοφία και τις φυσικές επιστήμες και γενικότερα να διευθετήσει φιλοσοφικές αντιφάσεις.

Π.χ. ένα αίτιο δεν μπορεί να έχει την ίδια φύση με τη δράση που προκαλεί, οπότε ο θεός βρίσκεται έξω από την αιτιοκρατική εξάρτηση αίτιο-δράση και όχι ως πρώτο αίτιο αυτής της αλυσίδας.

Διατύπωσε, επίσης, σημαντικά στοιχεία της Θεωρίας της Αιτιολογίας, εγκαινιάζοντας την ιστορία της Μαθηματικής Λογικής που διατυπώθηκε αργότερα σε αυστηρή μορφή από τον Ράσελ.

Σ’ όλη του την πορεία αγωνιζόταν για την επανένωση της προτεσταντικής και της καθολικής εκκλησίας και για τη διάδοση των θετικών επιστημών με την ίδρυση κατάλληλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

Το 1684 δημοσίευσε ο Λάιμπνιτς τις «Αρχές του Διαφορικού Λογισμού», ερχόμενος έτσι σε σύγκρουση με τον Νεύτωνα, ο οποίος διεκδικούσε την πατρότητα αυτών των ιδεών. Το 1693 ακολούθησε η εισαγωγή από τον Λάιμπνιτς της έννοιας της ορίζουσας στα Μαθηματικά και η ανάπτυξη τού δυαδικού συστήματος με τα ψηφία 0 και 1. Εκτός από φιλόσοφος και μαθηματικός, ο Λάιμπνιτς ήταν επίσης φυσιοδίφης και τεχνικός. Το 1673 κατασκεύασε μία αριθμομηχανή, η οποία βρίσκεται σήμερα σε τεχνικό μουσείο της Γερμανίας.

Ο Λάιμπνιτς διέθετε το σπάνιο προνόμιο μιας παιδείας που περιλάμβανε τη γνώση της αρχαίας φιλοσοφίας, της λατινικής γραμματείας και του αριστοτελικού σχολαστικισμού· ήταν προσεκτικός μελετητής των σύγχρονών του θεωριών και φιλοσοφικών συστημάτων και επιπλέον διέθετε μια πλούσια εμπειρία των πολιτικών πραγμάτων. Αντιλήφθηκε όμως ότι καμία επιστημονική θεωρία, κανένα φιλοσοφικό σύστημα και καμία αρχή, είτε πολιτική είτε θρησκευτική, δεν εκπληρώνει από μόνη της τις προϋποθέσεις για την πολύπλευρη σύλληψη και αντιμετώπιση των νέων σύνθετων προβλημάτων. Στο ύστερο και πιο ώριμο έργο του, τη «Μοναδολογία» (1714), συνθέτει σε ένα σύστημα την αποδεικτική επιστήμη, τη φιλοσοφία και την ηθική· τη μηχανιστική φυσική με το ύψιστο αγαθό, τις μονάδες στον βέλτιστο δυνατό κόσμο.

Ο Λάιμπνιτς εκφράζει τη σύλληψη ενός κόσμου που διέπεται από την «αρχή του βελτίστου»· σύμφωνα με αυτή την αρχή, ο κόσμος διέπεται από γενικές αρχές και κανόνες και προβάλλεται το καθεστώς συμφωνίας μέσα στην πολλαπλότητα των αυτόνομων μονάδων. Αυτή η αισιοδοξία, την οποία διακωμώδησε ο Βολταίρος διακρίνοντάς την και στον Ρουσσώ, καλύπτει σαν μάσκα την ανησυχία απέναντι στον πόλεμο ανάμεσα στα θρησκευτικά δόγματα και τα διαφορετικά φιλοσοφικά και επιστημονικά κριτήρια.

Μερικά λόγια του Λάιμπνιτς

    * «Ευτυχισμένη ζωή δεν υπάρχει. Υπάρχουν μόνο ευτυχισμένες ημέρες.»

Πηγή:https://sciencearchives.wordpress.com/2013/04/09/%CF%8C-%CE%AC-%CF%8C-i/

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1.     Αφού διαβάσετε τη βιογραφία του Leibnitz (κείμενο 5), με την ομάδα σας να γράψετε ένα μονόλογο του Leibnitz που στέκεται αμήχανος μπροστά σε μια ολοσχερή καταστροφή του δάσους από πυρκαγιά.

2.     Ο Αγαθούλης είναι ένα σατιρικό και πολύπλευρο φιλοσοφικό διήγημα που εμπνεύστηκε ο Βολταίρος με κύριο πυρήνα την αντιμετώπιση της - θεωρίας του Leibniz ότι ο κόσμος μας είναι ο καλύτερος από ένα σύνολο πιθανών κόσμων και ότι η θεία πρόνοια πάντα φροντίζει για το καλό μας. Να δημιουργήσετε ένα σατιρικό διάλογο με κεντρικούς ήρωες τον Leibnitz και τον Βολταίρο καθώς κάνουν περίπατο σε καμένο δάσος της Εύβοιας.

 

Κείμενο 6

Τουλάχιστον 81 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και δεκάδες αγνοούνται στη Γερμανία και στο Βέλγιο, έπειτα από έντονες πλημμύρες που μετέτρεψαν τα ρέματα και τους δρόμους σε χειμάρρους, παρασύροντας αυτοκίνητα και προκαλώντας την κατάρρευση κτιρίων. Ένα εξαιρετικά αργοκίνητο βαρομετρικό χαμηλό προκάλεσε την υπερχείλιση ποταμών και φραγμάτων, με καταστροφές πρωτοφανούς έκτασης στα κρατίδια της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας και της Ρηνανίας-Παλατινάτου. «Εχουμε νεκρούς, αγνοούμενους, ανθρώπους που ακόμη κινδυνεύουν. Δεν έχουμε ξαναδεί ποτέ κάτι τέτοιο», δήλωσε η πρωθυπουργός της Ρηνανίας-Παλατινάτου, Μαλού Ντράιερ. «Είναι πραγματικά τρομακτικό».

Οι επιχειρήσεις διάσωσης παρεμποδίστηκαν λόγω της διακοπής των επικοινωνιών σε τμήματα της περιοχής νοτιοδυτικά της Κολωνίας. Δεκαοκτώ άνθρωποι βρέθηκαν νεκροί στην επαρχία Αρβάιλερ και 70 άτομα αναφέρθηκε ότι αγνοούνται μετά την κατάρρευση αρκετών σπιτιών κατά τη διάρκεια της νύχτας στο χωριό Σουλντ στα νοτιοδυτικά της Κολωνίας. Οι Αρχές χρησιμοποίησαν φουσκωτά σκάφη και ελικόπτερα και ο γερμανικός στρατός έστειλε 200 στρατιώτες και τεθωρακισμένα οχήματα για να ανοίξουν τους δρόμους και να βοηθήσουν στην επιχείρηση διάσωσης.

Οι βροχοπτώσεις περιορίστηκαν χθες το μεσημέρι, αλλά τα πλημμυρικά φαινόμενα μετατοπίστηκαν πιο κοντά στις εκβολές του ποταμού Ρήνου. Παράλληλα, φόβοι εκφράζονταν για την ευστάθεια φράγματος στην κοιλάδα Στάινμπαχ, της οποίας οι κάτοικοι απομακρύνθηκαν προληπτικά. Η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ σε δηλώσεις της από την Ουάσιγκτον, όπου βρισκόταν χθες, εμφανίστηκε συγκλονισμένη και εξέφρασε τη συμπαράστασή της στις οικογένειες των νεκρών και των αγνοουμένων. «Η λέξη πλημμύρα δεν περιγράφει αυτό που συνέβη», είπε η Γερμανίδα καγκελάριος. Ο συντηρητικός υποψήφιος για την καγκελαρία και πρωθυπουργός του κρατιδίου της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, Αρμιν Λάσετ, απέδωσε τα ακραία καιρικά φαινόμενα στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Προέβλεψε πως «θα αντιμετωπίζουμε τέτοια γεγονότα ξανά και ξανά, και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να επιταχύνουμε τα μέτρα προστασίας του κλίματος σε ευρωπαϊκό, ομοσπονδιακό και παγκόσμιο επίπεδο, επειδή η κλιματική αλλαγή δεν περιορίζεται σε ένα κράτος».

Στο Βέλγιο, περίπου 10 σπίτια κατέρρευσαν στο Πέπινστερ, αφού υπερχείλισε ο ποταμός και περισσότερα από 1.000 σπίτια εκκενώθηκαν. Η κυκλοφορία στον ποταμό Μεύση διακόπηκε, καθώς υπήρχε μεγάλος κίνδυνος υπερχείλισης.

Στην Ολλανδία οι υπερχειλίσεις των ποταμών έπληξαν πολλά σπίτια στη νότια επαρχία της Λιμβουργίας, όπου εκκενώθηκαν πολλές μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων. Τμήμα ενός από τους πιο πολυσύχναστους αυτοκινητοδρόμους της Ολλανδίας έκλεισε λόγω των πλημμυρών και τα τοπικά μέσα ενημέρωσης έδειξαν πλάνα μιας ομάδας παραθεριστών να βγαίνουν από παράθυρο ξενοδοχείου για να σωθούν.

Οι ασυνήθιστα έντονες καταιγίδες έχουν πλήξει και τη βορειοανατολική Γαλλία, όπου κατέστρεψαν δέντρα και προκάλεσαν το κλείσιμο δεκάδων δρόμων. Την ίδια στιγμή που η Δυτική Γερμανία κυριολεκτικά πνιγόταν, στην Ανατολική Γερμανία ο ήλιος έλαμπε και το θερμόμετρο έδειχνε 30 βαθμούς Κελσίου.

https://www.kathimerini.gr/world/561435070/bivliki-katastrofi-me-dekades-nekroys-se-germania-velgio/ ανακτήθηκε 10/11/2021

 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

1.     Οι πλημμύρες, όπως και οι πυρκαγιές, είναι ορισμένες από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και έχουν παγκόσμιο χαρακτήρα. Αφού δείτε τις εικόνες 1 και 2 και διαβάσετε το κείμενο 6, να συντάξετε μία επιστολή με αποδέκτη τον Ο.Η.Ε. και περιεχόμενο την παρουσίαση των καταστροφών σε όλο τον κόσμο από πυρκαγιές και πλημμύρες ως συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Στην επιστολή σας, θα προτείνετε και τρόπους για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

 

 

Κείμενο 7

Διάσκεψη ΟΗΕ για την Κλιματική αλλαγή – Πλούσιοι vs φτωχών

Η επίτευξη των στόχων για το κλίμα κατά την επικείμενη Διάσκεψη του ΟΗΕ, στη Γλασκώβη, απαιτεί συνεργασία μεταξύ πλούσιων και φτωχών κρατών. Ο λογαριασμός, ωστόσο, γίνεται όλο και πιο «αλμυρός».

Εδώ και χρόνια, πάνω από μία δεκαετία, οι πλούσιες χώρες -υπεύθυνες για το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου- έχουν δεσμευτεί να στηρίξουν οικονομικά τα φτωχότερα κράτη σε μία δύσκολη συμπόρευση προς μία ακριβή, πράσινη μετάβαση των οικονομιών τους.

Από το 2009, στη Σύνοδο της Κοπεγχάγης για το Κλίμα, οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και άλλα ανεπτυγμένα κράτη δεσμεύτηκαν προς αυτή την κατεύθυνση, με τη διάθεση βοήθειας ύψους τουλάχιστον 100 δισεκατομμυρίων ετησίως, αρχής γενομένης από το 2020 και μέχρι το 2025. Το 2015, στην κομβική Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, επαναδεσμεύτηκαν στο στόχο. Οι υποσχέσεις έμειναν όμως στα χαρτιά.

Τώρα, μεσούσης της πανδημίας και παραμονές της κρίσιμης Διάσκεψης του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP26), που αρχίζει την Κυριακή και ολοκληρώνεται στις 12 Νοεμβρίου, στη Γλασκώβη, επίσημο σχέδιο μεταθέτει χρονικά την επίτευξη του στόχου των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων το νωρίτερα το 2023.

Στο μεσοδιάστημα, οι ανεπτυγμένες οικονομίες ήδη επιταχύνουν -με φόντο και την εκτίναξη των τιμών ενέργειας- τη δική τους δαπανηρή μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα, το 2050.

Χωρίς ωστόσο τις φτωχότερες χώρες εντός αυτού του «κάδρου», η προοπτική τήρησης των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού θα γίνεται ολοένα και πιο μακρινή, τονίζουν ειδικοί, ενώ τα χρονικά περιθώρια για την ανάσχεση της υπερθέρμανσης του πλανήτη στενεύουν επικίνδυνα.

Ήδη προβλέπεται ότι, απουσία των κατάλληλων υποδομών, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στις αναπτυσσόμενες οικονομίες θα αυξηθούν απότομα τις επόμενες δεκαετίες, την ώρα που ο ανεπτυγμένος κόσμος θα βρίσκεται κοντά πια στην επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών άνθρακα (Net Zero).

Κοντολογίς, προειδοποιούν περιβαλλοντολόγοι, ελλοχεύει ο κίνδυνος επιβράδυνσης των χρονικά ήδη οριακών συλλογικών προσπαθειών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, εξαιτίας των ανισοτήτων μεταξύ ανεπτυγμένων και φτωχότερων κρατών (των ίδιων λίγο-πολύ που σήμερα συνεπάγονται δυσανάλογη πρόσβαση τα εμβόλια κατά της Covid-19, με αποτέλεσμα να παρατείνεται κι άλλο η πανδημία, όπως προειδοποίησε προ ημερών ο ΠΟΥ).

Μοιραία, δε, παράλληλα με τα προβλήματα, αυξάνεται και το κόστος…

Καθώς οι συνθήκες -κλιματικές, κοινωνικές και οικονομικές- αλλάζουν στον πλανήτη, τα «ανοιχτά» μέτωπα πολλαπλασιάζονται και εντείνονται οι προκλήσεις.

Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι τα όλο και πιο ακραία καιρικά φαινόμενα απειλούν ήδη υφιστάμενες υποδομές και αλλάζουν τις προδιαγραφές για τις νέες.

Σε πολλά αναπτυσσόμενα είναι απλά ανύπαρκτες, εν μέσω μιας όλο και πιο έντονης αστικοποίησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Αφρική.

Με φόντο τα υψηλά ποσοστά γεννήσεων και της φυγής μεγάλου μέρος του αγροτικού πληθυσμού προς τα αστικά κέντρα -απόρροια σε μεγάλο βαθμό και των οικονομικών επιπτώσεων της υπερθέρμανσης του πλανήτη- στα εδάφη της πολυπληθέστερης και δεύτερης μεγαλύτερης σε έκταση ηπείρου υπάρχουν ήδη 86 από τις 100 ταχύτερα αναπτυσσόμενες πόλεις στον κόσμο.

Τουλάχιστον 79 από αυτές, συμπεριλαμβανομένων 15 πρωτευουσών, αντιμετωπίζουν ακραίους κινδύνους λόγω της κλιματικής αλλαγής και της έλλειψης υποδομών.

Ειδικοί τονίζουν ότι η όλο και πιο έντονη αστικοποίηση και η  κάλυψη των αυξημένων αναγκών από αυτές τις δημογραφικές πιέσεις αποτελούν μία νέα, και δη επείγουσα πρόκληση για την αειφόρο αστική ανάπτυξη στον 21ο αιώνα. Και δη, εν μέσω απαισιόδοξων προβλέψεων για μαζικά κύματα περιβαλλοντικών μεταναστών μέσα στις επόμενες δεκαετίες

Νέτα-σκέτα, σε διεθνή συνάντηση για το κλίμα στο Λονδίνο, τον Ιούλιο, η υπουργός Περιβάλλοντος της Νότιας Αφρικής, Μπάρμπαρα Κρίσι, προειδοποίησε τις πλούσιες χώρες ότι για να απομακρυνθούν πλέον τα φτωχότερα κράτη από τα ορυκτά καύσιμα απαιτούνται πολλαπλάσια ποσά από όσα υπολογίζονται σήμερα.

Η ίδια έκανε τότε λόγο για περισσότερα από 750 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Τον Σεπτέμβριο, τα αφρικανικά κράτη ανέβασαν κι άλλο τον «λογαριασμό», που λέγεται ότι θα παρουσιάσουν στη Γλασκώβη, στα 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2030.

Μπροστά στο εξελισσόμενο αυτά «παζάρι» -κι ενώ τα χρονικά περιθώρια για τη λήψη μέτρων κατά της κλιματικής αλλαγής στενεύουν- οι πλούσιες χώρες επιδιώκουν αύξηση των ιδιωτικών πόρων, αλλά και κεφάλαια από χώρες μεσαίου εισοδήματος, που είναι μεγάλοι ρυπαντές, πρωτίστως δε η Κίνα.

Οι οιωνοί δεν είναι οι καλύτεροι. Ήδη, το συνολικό ύψος της χρηματοδότησης, οι όροι της -ειδικά ως προς τις δανειοδοτήσεις- και το χρονοδιάγραμμα διάθεσης των κεφαλαίων εξελίσσεται σε ένα από τα μεγάλα «αγκάθια» της COP26, από την οποία ούτως ή άλλως θα… λάμψουν δια της απουσίας τους αρκετοί ξένοι ηγέτες, συμπεριλαμβανομένων των προέδρων της Κίνας και της Ρωσίας.

Μαργαρίτα Βεργολιά

https://www.ot.gr/2021/10/29/green/klimatiki-allagi/diaskepsi-oie-gia-tin-klimatiki-allagi-plousioi-vs-ftoxon/  ανακτήθηκε 10/11/2021

 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1.     Στο κείμενο 7 να εντοπίσετε τα σχόλια της δημοσιογράφου. Είναι σωστός, κατά την άποψή σας, ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζει την είδηση;

2.     Ποιο είναι το βασικό εμπόδιο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με το κείμενο 7; Να δημιουργήσετε μία αφίσα με το πρόγραμμα canva για τη Διάσκεψη του Ο.Η.Ε. όπου θα προοιωνίζεται η θετική της έκβαση.

 

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 8

 Μιχάλης Γκανάς

Στα καμένα

         Οι στίχοι αυτού του τραγουδιού, που υπήρξε αρκετά δημοφιλές στη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, αναφέρονται στις καταστροφικές συνέπειες των πυρκαγιών. Αν και το θέαμα των καμένων δέντρων προκαλεί θλίψη, ο ποιητής επιμένει στην πραγματοποίηση της κυριακάτικης εκδρομής, προτρέποντας τη σύντροφό του αλλά και κάθε άνθρωπο, να βγουν έξω από τη μόνωση του σπιτιού τους και την εικονική πραγματικότητα της τηλεόρασης, αποκαθιστώντας ξανά τη δημιουργική ανθρώπινη επικοινωνία.

Έλα να πάμε στα καμένα,

στον Υμηττό και στην Αυλώνα,

πουλιά και πεύκα συλλογίσου

ενός καμένου παραδείσου,

δέντρα που ήτανε φαντάσου

και στη σκιά τους ξεκουράσου.

 

Έλα και πάρε με μαζί σου

στην κυριακάτικη εκδρομή σου,

βγάλε με στο χλωρό κορμί σου,

στις εκβολές του παραδείσου.

 

Έλα να πάμε στα καμένα,

δε μας χωράει πια το σπίτι,

έρχονται δύσκολες ημέρες

μουτζουρωμένες σαν Δευτέρες,

έρχονται φλόγες απ' τα δάση

και μια φωτιά να μας δικάσει,

μέσα στο πύρινό της χνότο,

από τον έσχατο ως τον πρώτο.

 

Έλα να βγούμε απ' το σπίτι

ξανά σε δρόμους και πλατείες,

πάρε και τα παιδιά μαζί σου

εδώ, στο χείλος της αβύσσου,

κι άφησε μόνη στο τραπέζι

την τηλεόραση να παίζει,

να δείχνει έγχρωμο τον πόνο

δίπλα σ' ένα φιλέτο τόνο,

να δείχνει φονικά και φλόγες,

τσόντες, πολιτικούς και ρώγες,

ενώ εμείς θα 'χουμε φτάσει

στο σταυροδρόμι του εξήντα*

με τα παιδάκια μας στον ώμο,

για να μας δείχνουνε το δρόμο.

 

Μ. Γκανάς, Στίχοι, Μελάνι

https://www.youtube.com/watch?v=wGQmP9lJi84

 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1.   1.  Πώς συνομιλούν οι πίνακες της Τάssαs Μπιτσάνη –Πέτρου (εικόνες 1 και 2) με τους στίχους του Μιχάλη Γκανά (κείμενο 8); Να εντοπίσετε ομοιότητες και διαφορές.

2.   2.   Να συνθέσετε ποιήματα χαϊκού με θέμα: «Νοσταλγώ τη φύση», χρησιμοποιώντας και μετασχηματίζοντας λέξεις από το τραγούδι του Γκανά. Εναλλακτικά, μπορείτε να εμπνευστείτε από τους πίνακες της Τάssαs Μπιτσάνη –Πέτρου και να δημιουργήσετε ποιήματα σε ελεύθερο ή έμμετρο στίχο.

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 9

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ BERNARDO CAAL

Ο Bernardo Caal Xol (γεννημένος το 1972) είναι δάσκαλος, πατέρας, συνδικαλιστής και υπέρμαχος των δικαιωμάτων των ιθαγενών Μάγια Q‘eqchi’ (προφέρεται « kekchi»). Είναι ένας υπέρμαχος των δικαιωμάτων της περιοχής, της γης και των δικαιωμάτων του περιβάλλοντος, ο οποίος έχει φυλακιστεί άδικα για περισσότερα από τρία χρόνια για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων κοινοτήτων Q’ eqchi’ Μάγια που πλήττονται από την κατασκευή ενός υδροηλεκτρικού έργου στο ιερό Cahabον και στον ποταμό Alta Verapaz, στη βόρεια Γουατεμάλα.

Από την αρχή του 2015, ο Bernando έχει επιδείξει την ειρηνική αντίθεσή του στο υδροηλεκτρικό σχέδιο Oxec I και II. Ο Bernando και άλλοι ηγέτες επιλέχθηκαν από τις 56 κοινότητες στη Santa Maria Cahabon, για να εκπροσωπήσουν και να μιλήσουν κατά των παρατυπιών και  των πιθανών παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων που σχετίζονται με το υδροηλεκτρικό έργο. Η κοινότητα ήθελε επίσης να ζητηθεί η γνώμη της από την εταιρεία για οποιεσδήποτε αποφάσεις, κάτι που δεν συνέβη.

Σε αντίποινα για τις ενέργειές του, ο Bernardo Caal Xol υπέστη εκστρατείες δυσφήμισης  και στιγματισμού στον Τύπο, στην τηλεόραση, μέσω φυλλαδίων και στα μέσα κοινωνικής  δικτύωσης. Οι εισαγγελικές αρχές  ξεκίνησαν επίσης ποινική έρευνα κατά του Μπερνάρντο για  φερόμενες πράξεις βίας που συνέβησαν στις 15 Οκτωβρίου 2015, όταν ο Μπερνάρντο είχε  μεταβεί στην πληγείσα περιοχή για μια συνάντηση με τις κοινότητες. Κατά συνέπεια, στις  30 Ιανουαρίου 2018, ο Μπερνάρντο τέθηκε υπό κράτηση και οδηγήθηκε στη φυλακή  μέχρι τη δίκη του. Παρόλο που δεν υπάρχουν αντικειμενικά στοιχεία που να στηρίζουν τις  κατηγορίες, στις 9 Νοεμβρίου 2018, το δικαστήριο του Κομπάν τον καταδίκασε σε επτά  χρόνια και τέσσερις μήνες φυλάκιση για τα εγκλήματα της ληστείας σε βαθμό  κακουργήματος και της παράνομης κράτησης με επιβαρυντικές περιστάσεις.

Τρεις εβδομάδες αργότερα οι δικηγόροι του Bernardo άσκησαν έφεση, αλλά οι  δικαστές δεν κατέληξαν σε απόφαση παρά μόνο δύο χρόνια αργότερα,  απορρίπτοντάς την και, ως εκ τούτου, επιβεβαιώνοντας την ποινή του. Ως έσχατη  λύση, οι δικηγόροι του Μπερνάρντο κατέθεσαν πρόσφατα αίτηση αναίρεσης στο  Ανώτατο Δικαστήριο. Αυτό θα μπορούσε να πάρει χρόνια για να επιλυθεί. Στις 16  Ιουλίου 2020, η Διεθνής Αμνηστία ζήτησε την άμεση απελευθέρωσή του και τον  ανακήρυξε κρατούμενο συνείδησης.

 Μπορείτε να δείτε το βίντεο για τον Bernardo εδώ: https://bit.ly/3uLdrXQ

 

 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1. Ποιος είναι ο Bernardo και γιατί βρίσκεται στην φυλακή;

2. Τι συνέβη;

3. Πώς σας έκανε να αισθανθείτε η ιστορία του Μπερνάρντο;

4. Ποιες είναι οι επιπτώσεις της λειτουργίας ενός υδροηλεκτρικού έργου στο ευρύτερο φυσικό περιβάλλον του Bernardo και των ανθρώπων που ζουν εκεί;

Δράση της Διεθνούς Αμνηστίας   :

Μπορείτε να δείξετε την αλληλεγγύη σας στον Μπερνάντο, συντάσσοντας ένα e-mail ή επιστολή.

•           Οι επιστολές δεν είναι απαραίτητο να είναι  μακροσκελείς: ο στόχος είναι να νιώσει ο Bernardo ότι πολλοί άνθρωποι σε όλο  τον κόσμο τον σκέφτονται και  υποστηρίζουν τον αγώνα του.

•           Σκεφτείτε τι θα ήθελε να ακούσει ο  Μπερνάρντο σε αυτή τη δύσκολη στιγμή.

•           Εκφράστε την αλληλεγγύη, το θαυμασμό,  την ενθάρρυνση ή οτιδήποτε άλλο  αισθάνεσθε γι’αυτόν.

 

Τα e-mails και οι επιστολές πρέπει να αποσταλούν:

E-mail: hrdamericas@amnesty.org

Επιστολές

Bernardo Caal Xol,

Oficina Regional de Amnistía Internacional,  Luz Saviñón 519,

Colonia del Valle,   Alcaldía Benito Juárez,  03100, Πόλη του Μεξικού,  Μεξικό