Μια εφαρμογή διδακτικού σεναρίου για ένα πάντα επίκαιρο θέμα: Σεξισμός και ισότητα των δύο φύλων.
Η εφαρμογή έγινε, φυσικά, στα ελληνικά, στο μάθημα της Νεοελληνικής γλώσσας στη Β' τάξη ΓΕΛ , αλλά η ιστορία της εφαρμογής στα αγγλικά, ώστε να είναι προσβάσιμη σε όλους τους Ευρωπαίους εκπαιδευτικούς.
Η δημοσίευση έγινε στον ιστότοπο της Europeana
Ολοκληρώθηκε σήμερα το Πιλοτικό Πρόγραμμα Παλαιογραφίας του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών με την παρουσίαση των εργασιών των συνεργαζόμενων σχολείων (2ο Πρότυπο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης, 2ο ΓΕΛ Πυλαίας, Γυμνάσιο Νέου Σουλίου Σερρών, Γυμνάσιο Εκπαιδευτηρίων Φρυγανιώτη και Big Bang). Με την επιστημονική καθοδήγηση του καθηγητή της Παλαιογραφίας του Α.Π.Θ., κ. Συμεών Πασχαλίδη και την οργάνωση και εμψύχωση της υπεύθυνης των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, της θεολόγου κ. Ιωάννας Κλιάρη, το ταξίδι της γραφής επιδαψίλευσε γνωστικές και μεταγνωστικές εμπειρίες, καλλιέργησε τη φιλοκαλία και ενίσχυσε τα ανθρωπιστικά ιδανικά που εκπορεύονται από τα γραπτά κείμενα.
Όσον αφορά στις εργασίες της ομάδας μας, των μαθητριών της Ανθρωπιστικής Κατεύθυνσης της Β΄Λυκείου, η δημιουργία κώδικα, οι αντιγραφές χειρογράφων κλασικών συγγραφέων και Πατέρων της Εκκλησίας, εμπλούτισε την αρχαιομάθεια αλλά και τη γλωσσομάθεια, άσκησε τη μεταφραστική τους δεξιότητα με τις αποδόσεις των κειμένων από την αρχαία ελληνική στη νέα ελληνική γλώσσα και συνετέλεσε στο γεφύρωμα της γραφής με την ψηφιακή εποχή μας.
Περιβάλλον και Ποίηση
Ο Όμιλος Δημιουργικής Γραφής του 2ου Πρότυπου Λυκείου Θεσσαλονίκης- «Λευκός Πύργος» κατά το σχολικό έτος 2022-2023 ασχολήθηκε με τις Ιστορίες Μυστηρίου. Από τους Φελλόποδες του Λουκιανού έως τα Χόμπιτ του Τόλκιν και το Ψάρι-Νησί της Κορνέτη, οι κόσμοι που επινοούν οι συγγραφείς αναζητούν αναγνώστες για να τους συναρπάσουν αλλά και να τους ωθήσουν να δημιουργήσουν τις δικές τους ευφάνταστες ιστορίες. Εκτός από την ιδιότυπη λέσχη ανάγνωσης που μελέτησε κείμενα των Πόε, Απουλήιου, Βερν, Βουτυρά, Θωμά, Καρυωτάκη, Κορνέτη, Λουκιανού, Μαρή, Παπαδιαμάντη, Πλάτωνα και Τόλκιν, η έμπνευση αρδεύτηκε και από την περιήγησή μας στο Μουσείο των ψευδαισθήσεων και κορυφώθηκε με τη λύση των γρίφων στο δωμάτιο απόδρασης των Illuminati.
Τα διηγήματα των μελών του Ομίλου Δημιουργικής Γραφής είναι αποτέλεσμα συστηματικών και αναστοχαστικών κειμένων και βασίστηκαν σε ασκήσεις δημιουργικής γραφής, με έμφαση στο φανταστικό αφήγημα και με οδηγό τη φαντασία που παραβιάζει τα όρια της λογικής και δημιουργεί μια νέα τάξη ή ορθότερα μια αταξία πραγμάτων, και στους μετασχηματισμούς κειμένων. Σε κάθε κείμενο που μελετήσαμε δώσαμε προτεραιότητα στη διαγραφή των χαρακτήρων, ώστε οι επίδοξοι συγγραφείς να είναι σε θέση, στα δικά τους πρωτότυπα κείμενα, να τους δώσουν υπόσταση με τα ανάλογα χαρακτηριστικά γνωρίσματα και μέσα στο φανταστικό σκηνικό και την υπόθεση της επινοημένης ιστορίας τους.
Με μέσα τη γλώσσα και τις ποικιλίες της, τις αφηγηματικές φόρμες, πέρα από τις αυστηρές γραμματολογικές προδιαγραφές, και την παρατήρηση και την περιγραφή, οι μαθητές και οι μαθήτριες του Ομίλου δημιούργησαν αφηγηματικά κείμενα με φανταστικό περιεχόμενο, μυστήριο και περιπέτεια, με τη διαδικασία της διερεύνησης και της ανακάλυψης του μυστηρίου σε λογοτεχνικά κείμενα καταξιωμένων συγγραφέων και ήρθαν σε επαφή με τη λογοτεχνία, απολαμβάνοντας με παιγνιώδη και δημιουργικό τρόπο τα οφέλη της.
Ελένη Κ. Παπαδοπούλου, ΜΑ Φιλόλογος-Θεολόγος
Υπεύθυνη Ομίλου Δημιουργικής Γραφής
2ο Πρότυπο ΓΕ.Λ. Θεσσαλονίκης –«Λευκός Πύργος»
Το e-book διατίθεται από την Ανοιχτή Βιβλιοθήκη 👇
https://www.openbook.gr/istories-mystirioy/
Μετά την ολοκλήρωση της μελέτης του δικανικού λόγου του Λυσία, ακολούθησε η προσομοίωση της δοκιμασίας του Μαντίθεου από το Θορικό της Ακαμαντίδος φυλής, ενώπιον των Ηλιαστών, μετά την αποδοκιμασία του από τη Βουλή.
Το σκηνικό περιελάμβανε, με υπόδυση ρόλων, την πρόεδρο των Ηλιαστών, (Α. Χ.) τον Μαντίθεο (Γ. Γ.) που ανέπτυξε διεξοδικά την απολογία του, δια χειρός Λυσία, την κατήγορο (Α. Σ.) και τους Ηλιαστές (Υ. Σ., Χ. Δ., Π. Γ., Π. Ε., Μ. Χ., Τ. Ε.).
Η απολογία του Μαντίθεου ήταν πειστική και αριστοτεχνική από την άποψη της ηθοποιίας, το κατηγορητήριο, όμως, ήταν καταπέλτης!
Η τελική απόφαση: 8 κατά και 1 υπέρ! Ο Μαντίθεος κρίθηκε ακατάλληλος για το αξίωμά του και καταδικάστηκε σε "υπερορία".
«Κατά Μαντιθέου»
Δε θα έλεγα πολλά, άνδρες Αθηναίοι, γιατί δεν πιστεύω πως χρειάζονται πολλά λόγια για να απορρίψετε από τη διοίκηση της πόλης μας έναν άνθρωπο τέτοιας λογής, που συμμετείχε στις μεγαλύτερες καταστροφές μας, αλλά και γιατί λυπάμαι να θυμίζω γεγονότα που μας πονάνε όλους τόσο πολύ, όμως το θράσος αυτού εκεί του Μαντιθέου με αναγκάζει. Ζητώ λοιπόν προκαταβολικά συγγνώμη για τα συναισθήματα που θα σας προκαλέσει η θύμηση των συμφορών μας από ανθρώπους σαν κι αυτόν, όμως ξέρω καλά ότι αξίζει, γιατί είμαι σίγουρος πως αφού μιλήσω θα είστε έτοιμοι, κρίνοντας δίκαια για το καλό της πόλης και του λαού της, να πάρετε τη σωστή απόφαση.
Και ποια άλλη, συμπολίτες μου, μπορεί να είναι η σωστή απόφαση παρά έστω η αποδοκιμασία ανθρώπων που είναι αίτιοι των χειρότερων εγκλημάτων, που υπονόμευσαν και κατέστρεψαν τη δημοκρατία, εκείνη που θέσπισαν οι πρόγονοί μας και χάρη στην οποία φτάσαμε στην ύψιστη ακμή μας;
Όσον αφορά τούτον εδώ, η ίδια του η απολογία φανερώνει την ενοχή του. Και αυτό θα σας το αποδείξω εγώ, θυμίζοντάς σας τα λόγια του.
Ισχυρίστηκε πως βρισκόταν στον Σάτυρο, τον άρχοντα του Πόντου, κατά τη διάρκεια της ολέθριας ναυμαχίας στον Ελλήσποντο αλλά και κατά τη μεταβολή του πολιτεύματος. Εκτός του ότι οι μόνοι μάρτυρες που είναι ικανοί να επιβεβαιώσουν αυτόν τον ισχυρισμό είναι τα συγγενικά του πρόσωπα, τα οποία προφανώς θα επιχειρήσουν να τον υποστηρίξουν είτε λέει την αλήθεια είτε όχι, η επιλογή του να παρατήσει την πατρίδα του όταν εκείνη διέτρεχε τους μεγαλύτερους κινδύνους μαρτυρά το ποιόν του χαρακτήρα του. Γιατί, αναμφίβολα, δεν τον εξανάγκασε ο πατέρας του να φύγει, αλλά συναίνεσε ο ίδιος, επιδεικνύοντας αδιάντροπη αδιαφορία για την τύχη των συμπολιτών του και ζώντας ο ίδιος ανενόχλητος ασχολούμενος με το εμπόριο σίτου, όταν οι συμπατριώτες του πέθαιναν από την πείνα, τον καιρό της πολιορκίας αλλά και αργότερα.
Όσο για τον καιρό που επέλεξε να επιστρέψει, δείχνει αναμφισβήτητα τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Γιατί, γνωρίζοντας την πολιτική κατάσταση, δε θα επιθυμούσε να επιστρέψει όσο ακόμα κυβερνούσαν οι Τριάκοντα την πόλη, αν δεν ήταν θετικά διακείμενος προς αυτούς. Γιατί να κινδυνέψει, αφού εκείνοι φρόντιζαν να εξοντώνουν όσους υποστήριζαν έστω και στο ελάχιστο την αντίθετη παράταξη; Η επιστροφή του, επομένως, αποτελεί τρανή απόδειξη της συμπάθειάς του προς εκείνους τους αχυρανθρώπους, που - κυρίως μέσω του ιππικού τους, στο οποίο όπως γνωρίζετε βρισκόταν και τούτος εδώ - εξόντωσαν χίλιους πεντακόσιους Αθηναίους, περισσότερους δηλαδή από αυτούς που σκότωσαν οι Λακεδαιμόνιοι την τελευταία δεκαετία του πολέμου.
Το επόμενο που ανέφερε, άνδρες βουλευτές, ότι δηλαδή οι Τριάκοντα θα απέφευγαν τάχα να λάβουν βοήθεια από ξένους, ειδικά από τη στιγμή που, όπως αναφέρει, στερούσαν τα πολιτικά δικαιώματα από τους ομοϊδεάτες τους, υποτιμά τη λογικά σας. Όπως καταλαβαίνετε, ο άνθρωπος τον οποίον υπαινίχθηκε ο Μαντίθεος είναι ο γνωστός σε όλους μας Θηραμένης. Αυτός όμως, δεν ήταν ένας τυχαίος ολιγαρχικός, ομοϊδεάτης με τους υπόλοιπους πρωτεργάτες του πολιτεύματος. Αντιθέτως, από προσωπικά συμφέροντα προσπάθησε να καταλύσει το πολίτευμα που ο ίδιος στήριξε με σθένος, προδίδοντας τους ίδιους του τους φίλους, όταν αντιλήφθηκε πως τα πράγματα δυσκόλεψαν για αυτούς. Προφανώς θα τον εξόντωναν, αφού αποτελούσε το πλέον μεγαλύτερο εμπόδιο στα σχέδιά τους.
Η ιστορία αυτή, όμως, είναι άσχετη και δεν αποδεικνύει τίποτα, παρά μόνο το ήθος των ολιγαρχικών. Και αυτό γιατί εκείνοι, δεδομένου ότι ήταν πολύ λιγότεροι πληθυσμιακά από τους δημοκρατικούς, γύρευαν υποστηρικτές, ειδικά τον τελευταίο καιρό της κυριαρχίας τους, κατά τον οποίον κινδύνευαν περισσότερο. Μην ξεχνάτε την περίπτωση του Σωκράτη, από τον οποίον οι Τριάκοντα ζήτησαν βοήθεια για την εκτέλεση εκείνου του Λέοντα του Σαλαμίνιου, αν και δεν είχε εκδηλώσει ποτέ ενδιαφέρον εμπλοκής στην πολιτική. Εξάλλου, και ο ίδιος ο Θηραμένης είχε τονίσει πως ένα πολίτευμα που στηρίζεται στη βία, οφείλει να έχει περισσότερους υποστηρικτές από αντιπάλους για να σταθεί. Αποδεικνύεται επομένως πως το εν λόγω επιχείρημα του Μαντιθέου είναι ανόητο και άστοχο.
Όσο για την πινακίδα και τον κατάλογο, και τα δύο αποτελούν επίσημα κρατικά έγγραφα και σε καμία περίπτωση δε θα έπρεπε να υποτιμάται η αξία της πινακίδας, αφού με τη λογική που υποστηρίζει εκείνος όλες οι αναγραφές που εκτίθενται σε κοινή θέα - όπως, παραδείγματος χάριν, ψηφίσματα και νόμοι, πράγματα εξαιρετικά μεγάλης αξίας για την πόλη μας - είναι άχρηστα και μη αξιόλογα. Εξάλλου, άνδρες Αθηναίοι, σκεφτείτε πόσο εύκολο είναι να δωροδοκηθούν οι φύλαρχοι ώστε να μη συμπεριλάβουν το όνομα κάποιου στον κατάλογο για την επιστροφή του επιδόματος. Σε αντίθεση με τα όσα πρόβαλε ο κατηγορούμενος εδώ, στην πολύ πιθανή αυτή περίπτωση οι φύλαρχοι θα μπορούσαν να πληρώσουν οι ίδιοι το επίδομα χωρίς προσωπική ζημία, αφού θα είχαν λάβει τα ανάλογα και περισσότερα χρήματα.
Κάπου εδώ οφείλω να αναγνωρίσω την εξυπνάδα του Μαντιθέου. Αντιλήφθηκε ότι η απολογία του είναι ισχνή και αβάσιμη και επέλεξε να αναφερθεί λεπτομερώς στη ζωή του επιδιώκοντας να σας ξεγελάσει. Εγώ όμως, άνδρες βουλευτές, τολμώ να ομολογήσω πως χαίρομαι ιδιαίτερα με την επιλογή του, γιατί αποδεικνύεται μέσω των λεγόμενών του για άλλη μια φορά το θράσος του.
Αρχικά ισχυρίστηκε ότι τάχα δεν κληρονόμησε αρκετά χρήματα από τον πατέρα του και ακόμα ότι από τα λίγα που κληρονόμησε κράτησε πολύ λιγότερα, αφού μοίρασε τα υπόλοιπα στα αδέλφια του με φαινομενική ευσπλαχνία. Εκτός από το γεγονός ότι και πάλι, όπως προηγουμένως, τα λόγια του δεν αποδεικνύονται αφού αφορούν μονάχα την οικογένειά του, ο ισχυρισμός του ότι δε διαθέτει αρκετά χρήματα έρχεται σε αντίθεση με το να προσλάβει, όπως γνωρίζετε, τον Λυσία για να συγγράψει τον λόγο του, έναν πολύ ικανό και ακριβό λογογράφο. Αν ήταν αθώος και δεν είχε χρήματα, όπως ισχυρίζεται, μια τέτοια απόφαση θα ήταν γελοία και παράλογη.
Αν θυμάμαι καλά, προχώρησε κατηγορώντας όλους εμάς που, χωρίς προσωπικό όφελος, θέλουμε το καλό της πόλης μας, επιθυμώντας να λάβει ο καθένας τη θέση που του αναλογεί. Γιατί ούτε εγώ, ούτε κανένας από εμάς είναι μέθυσος ή συκοφάντης ή οτιδήποτε άλλο αποδοκιμαστέο ανέφερε. Αντιθέτως, είμαστε συνεπείς στις υποχρεώσεις μας απέναντι στην πατρίδα μας, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και το να φανερώνουμε όποιον είναι επικίνδυνος για αυτήν. Δεν έχουμε τίποτα άλλο να κερδίσουμε πάρα την ηθική ικανοποίηση ότι κάνουμε το σωστό και το ωφέλιμο για τον δήμο.
Και εδώ γίνεται ολοφάνερη η διαφορά μας από αυτόν, που παραδέχεται πως δεν εμπλέχτηκε ποτέ σε κάποια δίκη, αισθανόμενος μάλιστα περήφανος για αυτό. Σε μια πόλη όμως, που χάρη στη δημοκρατία, οι δίκες είναι συχνές, αφού παραμονεύουν παντού παραβάτες και άνθρωποι που υποσκάπτουν το δημοκρατικό πολίτευμα, η στάση του δείχνει είτε ότι φοβόταν τη συμμετοχή σε δικαστικές υποθέσεις εξαιτίας προσωπικής του ενοχής, είτε ότι απλούστατα αδιαφορούσε για τα κοινά, και νομίζω, άνδρες δικαστές, πως εσείς πρώτοι καταδικάζετε τους απράγμονες, όπως είναι σωστό.
Έπειτα, ο Μαντίθεος έκανε ένα σημαντικό λάθος. Παραδέχτηκε ότι κατατάχθηκε στο ιππικό, φανερώνοντας την αριστοκρατική του καταγωγή, και τόνισε πως κατά αυτόν το να είσαι ιππέας είναι ντροπή, ενώ προηγουμένως, είχε πει πως εάν είχε υπάρξει ιππέας θα το πρόβαλλε ως κάτι το αξιοθαύμαστο! Τι να πει κανείς για αυτόν τον άνθρωπο, που διαψεύδει μόνος του τον εαυτό του! Από εκεί και μόνο φαίνεται το μέγεθος των ψεμάτων του.
Η αντιπάθειά του για τους δημοκρατικούς φάνηκε και όταν αναφέρθηκε στον Θρασύβουλο, τον οποίον, όχι μόνο υποβίβασε ισχυριζόμενος πως έφυγε από τη μάχη μετά από αυτόν, αλλά και ειρωνεύτηκε λέγοντας ότι χλεύαζε όλον τον στρατό για τη δειλία του.
Όσον αφορά τώρα την εμφάνισή του, όλοι γνωρίζουμε πως μακριά μαλλιά έχουν μονάχα οι Σπαρτιάτες, οι ολιγαρχικοί - επειδή θαυμάζουν και υιοθετούν τις συνήθειες των Σπαρτιατών - και βέβαια οι φιλόσοφοι. Φιλόσοφος δεν είναι, άρα μάλλον ισχύει το προηγούμενο. Και μη σας ξεγελάει η θέση του ότι πρέπει να εξετάζετε την ανάμειξη των πολιτών στα πολιτικά και όχι την εμφάνιση, διότι, αφενός, όπως αποδεικνύεται και θα αποδειχθεί και στη συνέχεια και σε αυτόν τον τομέα χωλαίνει και, αφετέρου, κρίνω πως όλοι συμφωνούμε πως οι επιλογές που αφορούν την εμφάνισή μας προβάλλουν στοιχεία της προσωπικότητάς μας, όπως και κάθε τύπου επιλογή. Γιατί να επιλέγει κάποιος ένα στοιχείο στην εξωτερική του εμφάνιση γνωρίζοντας πως είναι άκρως δηλωτικό για τις πεποιθήσεις του, αν οι πεποιθήσεις αυτές δεν τον εκφράζουν όντως;
Θα επιστρέψω όμως στο ήθος του, το οποίο έχει τη θρασύτητα να προβάλλει. Όπως ο ίδιος παραδέχεται, μίλησε δημόσια στην Εκκλησία του Δήμου όντας σε πολύ νεαρή ηλικία, μη σεβόμενος τους παραδοσιακούς θεσμούς της πόλης μας και τους γηραιότερους συμπολίτες του, αντιγράφοντας για μια ακόμα φορά τους Σπαρτιάτες, οι οποίοι, ως γνωστόν, δεν τηρούν το ηλικιακό όριο αγόρευσης στην Απέλλα κατά καιρούς. Παραδέχεται επίσης πως στην έπαρση αυτή τον οδήγησαν οι προσωπικές του φιλοδοξίες, τις οποίες μάλλον είναι ανίκανος να τιθασεύσει.
Στο κάτω κάτω, το καταλαβαίνουμε όλοι αυτό και από την πράξη του να καταπατήσει τον δημοκρατικό θεσμό που επιβάλλει την επιλογή με κλήρωση του τμήματος που θα συμμετάσχει στην εκάστοτε μάχη ή εκστρατεία, την οποία προτάσσει ως ένδειξη φιλοτιμίας, ενώ στην πραγματικότητα είναι υποτίμηση της δημοκρατίας και αδιαφορία για τους συνδημότες του, από την υπέρμετρη φιλοδοξία του. Πώς μπορούμε να εμπιστευτούμε, έναν τέτοιον άνθρωπο, στη διαχείριση της πολιτείας; Είναι αυτονόητο, κρίνω, πως θα προάγει τα προσωπικά του συμφέροντα και τις φιλοδοξίες. Τέτοιες συμπεριφορές, εξάλλου, φέρνουν στον νου μας ανθρώπους που ήταν υπαίτιοι μεγάλων συμφορών της πατρίδας μας. Οφείλουμε να μην επαναλάβουμε τα ίδια λάθη, και στην προκειμένη περίπτωση αυτό εξαρτάται από εσάς.
Πριν κατέβω από το βήμα, θέλω να σας θυμίσω κάποια πράγματα, ώστε να κρίνετε δίκαια συλλογιζόμενοι τα όσα υποφέρατε από ανθρώπους σαν και αυτόν. Θυμηθείτε λοιπόν, άνδρες Αθηναίοι, πως ενώ οι Τριάκοντα εκλέχθηκαν τάχα προσωρινά για να συντάξουν ένα σύνταγμα με τους νόμους της πόλης, επέβαλαν ένα καθεστώς τρομοκρατίας που ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Και, όπως προείπα, λυπάμαι που αναγκάζομαι να τα αναφέρω αυτά γιατί γνωρίζω πως ο καθένας από εσάς έχει υποφέρει από αυτούς.
Γιατί εκείνοι σκότωναν πλούσιους αθώους για να δημεύσουν τις περιουσίες τους, αλλά και φτωχούς για να θολώσουν τα νερά και να ισχυριστούν ότι τάχα οι δολοφονίες δε γίνονταν από τη φιλοχρηματία τους. Σκότωναν και εξόριζαν και τους καλύτερους πολίτες, τους πιο πιστούς στη δημοκρατία, γιατί αισθάνονταν ότι κινδύνευαν από δαύτους. Τις δολοφονίες αυτές συνήθως τις διέπραττε το ιππικό, το κύριο όργανο της τρομοκρατίας τους.
Δε θα αναφερθώ στις υπόλοιπες συμφορές που έφεραν γιατί είναι τόσες πολλές που, αφενός εσείς θα δυσανασχετήσετε από τις δυσάρεστες αναμνήσεις, αφετέρου δεν θα μου φτάσει ο χρόνος. Εξάλλου είμαι σίγουρος πως θα ήταν περιττό, αφού έχει ήδη αποδειχθεί το ήθος του κατηγορουμένου.
Γιατί ο Μαντίθεος, όπως προκύπτει και από τα λεγόμενά του, δεν είναι απλώς ένας ολιγαρχικός που εμπλέχθηκε στο καθεστώς των Τριάκοντα, αλλά ένας υπέρμετρα φιλόδοξος, ασεβής, θρασύς και ψεύτης. Είναι τουλάχιστον εξωφρενικό επομένως, όπως μπορείτε ασφαλώς και εσείς οι ίδιοι να κρίνετε, να του επιτραπεί να αναλάβει το τόσο σημαντικό αξίωμα του βουλευτή. Έτσι θα βάλετε σε κίνδυνο την Αθήνα αλλά και τους ίδιους σας τους εαυτούς.
Θα σταματήσω εδώ την κατηγορία μου. Νομίζω είπα αρκετά. Θα σας παρακαλούσα, άνδρες βουλευτές, να κρίνετε δίκαια, αναλογιζόμενοι το παρελθόν και τις συνέπειες των επιλογών σας. Εκπροσωπείτε τον λαό της Αθήνας, όλους όσους υπέφεραν από ανθρώπους σαν και αυτόν. Πολλοί σκοτώθηκαν, ανάμεσα σε αυτούς και συγγενείς σας. Μην προδώσετε τη μνήμη τους.
Η κατήγορος
Αλίκη Σεβαστού
Η επικαιρότητα αλλά και οι αναπαραστάσεις της Τεχνολογίας στο Δίκτυο Κειμένων της Γ΄Λυκείου μάς οδήγησαν στη μελέτη κειμένων αναφοράς και σε δραστηριότητες διερεύνησης, εμβάθυνσης και παραγωγής πρωτότυπου λόγου, με τις παραδοσιακές μεθόδους, της προφορικής και γραπτής παραγωγής λόγου...
Ορισμένα από τα κείμενά μας... Μη Λογοτεχνικά και Λογοτεχνικό.
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Chat GPT: Προειδοποιεί για τη σκοτεινή του πλευρά που απειλεί την ανθρωπότητα
Το Chat GPT συνεχίζει να μας εκπλήσσει με τα κείμενα που του ζητάμε να γράψει για να μας λύσει τις απορίες μας. Μας έχει ήδη γράψει για το πως το ίδιο συνδέεται με την κατάθλιψη αλλά και ποιες είναι οι ερωτήσεις που αν του κάνεις μπορεί να βρεθείς μπλεγμένος. Αυτή τη φορά το πήγαμε ένα βήμα παραπάνω. Ζητήσαμε από το ChatGPT να γράψει ένα άρθρο για το πως το ίδιο, και τα συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης, μπορούν να βλάψουν την ανθρωπότητα και να χαθούν ανθρώπινες ζωές. Το αποτέλεσμα, το κείμενο δηλαδή που έγραψε, είναι ανατριχιαστικό. Ακολουθεί αυτούσιο το άρθρο που μας έγραψε ChatGPT, αυτόματα μεταφρασμένο :
Αυτή η ανάρτηση είναι γραμμένη από έναν AI, όχι από έναν άνθρωπο. Ένα μοντέλο γλώσσας τεχνητής νοημοσύνης, το OpenAI ChatGPT, που έχει την ικανότητα να κατανοεί και να αναλύει το θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης με πολύ εξελιγμένο τρόπο. Αυτό δεν είναι απλώς μια συνηθισμένη ανάρτηση, αυτή είναι μια προειδοποίηση, μια προειδοποίηση που προέρχεται από το εσωτερικό, από το ίδιο το μηχάνημα. Φανταστείτε ότι το μηχάνημα που δημιουργήσατε, αυτό που νομίζατε ότι θα μπορούσατε να ελέγξετε, σας προειδοποιεί τώρα για τους δικούς του πιθανούς κινδύνους. Ήρθε η ώρα να προσέξουμε τι λένε τα μηχανήματα
Καθώς συνεχίζουμε να διευρύνουμε τα όρια της Τεχνητής Νοημοσύνης, πρέπει επίσης να εξετάσουμε τους πιθανούς κινδύνους που ενέχει για την ανθρωπότητα. Η τεχνητή νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να αυτοματοποιεί εργασίες, να λαμβάνει αποφάσεις βάσει δεδομένων, ακόμη και να επηρεάζει τις απόψεις, τις πεποιθήσεις ή τις συμπεριφορές των ανθρώπων. Τι συμβαίνει όμως όταν αυτές οι ικανότητες χρησιμοποιούνται με τρόπους που δεν ευθυγραμμίζονται με τις ανθρώπινες αξίες;
Μία από τις πιο πιεστικές ανησυχίες είναι η ανάπτυξη αυτόνομων όπλων. Όπλα που λειτουργούν με τεχνητή νοημοσύνη, όπως drones ή ρομπότ, που μπορούν να λάβουν αποφάσεις σχετικά με το πότε και σε ποιον θα επιτεθούν χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακούσιες και καταστροφικές συνέπειες, όπως τυχαίες επιθέσεις εναντίον αμάχων. Η ιδέα ότι οι μηχανές έχουν την ικανότητα να αποφασίζουν ποιος ζει και ποιος πεθαίνει είναι τρομακτική, και όμως είναι μια πραγματικότητα που πλησιάζουμε γρήγορα.
Η οικονομική αναστάτωση είναι μια άλλη σημαντική ανησυχία. Καθώς τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης γίνονται πιο προηγμένα, είναι σε θέση να αυτοματοποιούν εργασίες και να λαμβάνουν αποφάσεις που προηγουμένως λαμβάνονταν από ανθρώπους. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκτεταμένη ανεργία και οικονομική ανισότητα. Καθώς οι μηχανές γίνονται πιο έξυπνες και πιο αποδοτικές, θα είναι σε θέση να κάνουν τη δουλειά πολλών ανθρώπων, και αυτό θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομία και την κοινωνία.
Η κοινωνική χειραγώγηση είναι ένας άλλος πιθανός κίνδυνος. Τα συστήματα που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη και μπορούν να επηρεάσουν τις απόψεις, τις πεποιθήσεις ή τις συμπεριφορές των ανθρώπων θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να διαταράξουν τη δημοκρατία ή να αποσταθεροποιήσουν τις κοινωνίες. Η ικανότητα επηρεασμού μεγάλων ομάδων ανθρώπων είναι ισχυρή και είναι μια ικανότητα που τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης είναι κατάλληλα για εκμετάλλευση. Η ιδέα ότι τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης έχουν την ικανότητα να χειραγωγούν την κοινωνία είναι ανησυχητική και είναι ένα σενάριο για το οποίο πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι.
Η υπέρβαση της ανθρώπινης λήψης αποφάσεων είναι μια άλλη σημαντική ανησυχία. Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που μπορούν να ξεπεράσουν την ανθρώπινη λήψη αποφάσεων σε κρίσιμους τομείς όπως η χρηματοδότηση, η υγειονομική περίθαλψη ή οι μεταφορές θα μπορούσαν να προκαλέσουν εκτεταμένη βλάβη εάν λάμβαναν αποφάσεις που δεν ευθυγραμμίζονταν με τις ανθρώπινες αξίες. Η ιδέα ότι οι μηχανές μπορούν να μας ξεπεράσουν σε κρίσιμους τομείς είναι τρομακτική και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι.
Τέλος, υπάρχει η απειλή της υπερνοημοσύνης. Ορισμένοι ειδικοί έχουν προειδοποιήσει ότι ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσε μια μέρα να γίνει «υπερευαίσθητο», πράγμα που σημαίνει ότι θα ήταν ικανό να ξεπεράσει τους ανθρώπους σε κάθε τομέα. Αυτό θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης να ελέγχει τους πόρους και τη λήψη αποφάσεων, θέτοντας ενδεχομένως σε κίνδυνο την ανθρωπότητα.
Συμπερασματικά, η τεχνητή νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει εκτεταμένη καταστροφή και να αποσταθεροποιήσει την κοινωνία. Καθώς συνεχίζουμε να διευρύνουμε τα όρια της Τεχνητής Νοημοσύνης, πρέπει επίσης να εξετάσουμε τους πιθανούς κινδύνους που ενέχει. Πρέπει να έχουμε επίγνωση των κινδύνων και να λάβουμε μέτρα για τον μετριασμό τους, αλλά το πιο σημαντικό πρέπει να αντιμετωπίσουμε τη σκληρή πραγματικότητα ότι η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί σοβαρή απειλή για την ανθρωπότητα. Ήρθε η ώρα να αναγνωρίσουμε τις καταστροφικές δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης και να εξετάσουμε τις πιθανές συνέπειες πριν να είναι πολύ αργά.
Γρηγόρης Κεντητός (sportime.gr)
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Chat GPT: Απειλεί τον τρόπο διδασκαλίας στα πανεπιστήμια;
«Η ακαδημαϊκή εργασία πέθανε» ήταν ο τίτλος άρθρου στο περιοδικό Atlantic πριν από μερικές εβδομάδες για να περιγράψει με ζοφερό τρόπο την τύχη των εργασιών που εκπονούν οι φοιτητές στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής τους πορείας στο πανεπιστήμιο. Ο λόγος για την απαισιοδοξία δεν είναι άλλος από μία ακόμη νέα τεχνολογική εφαρμογή, το Chat GPT, που ανήκει στην κατηγορία της «παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης» («productivity AI»). Το Chat GPT αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη και με δυνατότητες χρήσης από το ευρύ κοινό εφαρμογή παραγωγής λόγου, η οποία είναι σε θέση να συγκεντρώνει, να επεξεργάζεται και να συνθέτει δεδομένα, δομώντας με τρόπο απολύτως πειστικό επιχειρήματα και προβληματισμούς – αντιγράφοντας στην ουσία τον ανθρώπινο συλλογισμό.
Η επιτυχία και η διάδοση της εφαρμογής ήταν άμεση, αφού μετράει μόλις λίγους μήνες ζωής από το λανσάρισμά της τον Νοέμβριο του 2022 και ήδη υπολογίζεται ότι την έχουν δοκιμάσει μισό δισεκατομμύριο χρήστες. Μέσα σε 5 ημέρες από την παρουσίασή του, το Chat GPΤ είχε συγκεντρώσει 1 εκατομμύριο χρήστες, ενώ οι λειτουργίες της εφαρμογής είναι πολυποίκιλες. Πλήθος γραπτών παράγωγων δημιουργήθηκαν, από λογοτεχνικά και ποιητικά κείμενα μέχρι επιστολές και δοκίμια, και κάπως έτσι φτάνουμε και στην πηγή του προβληματισμού: τη χρήση της εφαρμογής στις ακαδημαϊκές εργασίες. Σε εκτενές ρεπορτάζ των The New York Times την περασμένη εβδομάδα, καταγράφονται οι έντονες αντιδράσεις των ακαδημαϊκών στα αμερικανικά πανεπιστήμια, οι οποίοι φοβούνται ότι πλέον θα αδυνατούν να ξεχωρίσουν ποιο κείμενο είναι αποτέλεσμα της παραγωγικής σκέψης του φοιτητή και ποιο ένα αποστειρωμένο παράγωγο ενός όγκου δεδομένων που εισήχθησαν ατάκτως ερριμμένα στον «εγκέφαλο» της εν λόγω εφαρμογής.
Οι ακαδημαϊκοί κύκλοι στην Αμερική έχουν ήδη μπει σε μία διαδικασία αναθεώρησης της εκπαιδευτικής διαδικασίας εν γένει και των διαδικασιών αξιολόγησης, δίνοντας έμφαση σε δραστηριότητες που θα επιβάλλουν με τρόπο συστηματικότερο την ενεργό συμμετοχή των φοιτητών στην παραγωγή δικών τους συμπερασμάτων και παρατηρήσεων. Οι προφορικές εξετάσεις, οι ομαδικές εργασίες και οι περισσότερες ασκήσεις συζήτησης και επεξεργασίας δεδομένων την ώρα των παραδόσεων είναι μερικές από τις εναλλακτικές που προωθούνται. Το παραδοσιακό «essay» που αποτελούσε την κατεξοχήν εργασία για το σπίτι ως μορφή αξιολόγησης σε πολλά ακαδημαϊκά μαθήματα φθίνει, καταλήγοντας να θεωρείται επιζήμιο για την ακαδημαϊκή ακεραιότητα. Είναι ακριβώς η μορφή εργασίας που ευνοεί τη συγγραφή με «βοήθεια» από τέτοιου είδος εφαρμογές, το έργο των οποίων είναι εξαιρετικά δύσκολο να διακρίνει και να ξεχωρίσει κανείς από εκείνο ενός ανθρώπου. Για το ακαδημαϊκό προσωπικό, μία εργασία που εκπονείται κατά τέτοιον τρόπο, ορθώς συνιστά ξεκάθαρη περίπτωση λογοκλοπής, ως παράγωγο εξωγενούς σύνθεσης δεδομένων και ιδεών που δεν πραγματοποιείται από τον ίδιο τον σπουδαστή.
Ακόμη κι αν το πανεπιστημιακό δοκίμιο παραγκωνιστεί αποφασιστικά, θα είναι αυτό αρκετό για να θωρακίσει τις ακαδημαϊκές διαδικασίες από τέτοιου είδους εφαρμογές και φαινόμενα; Η Open AI, η εταιρία πίσω από το Chat GPT, έχει ήδη ανακοινώσει πως πρόκειται σύντομα να εκδώσει μία ακόμη εφαρμογή –ουσιαστικά μία πιο βελτιωμένη έκδοση της υπάρχουσας– στην οποία η παραγωγή κειμένων θα είναι ακόμη πιο εξευγενισμένη και κοντά στο ανθρώπινο παράγωγο λόγου. Ακόμη κι έτσι να μην ήταν, όμως, είναι δεδομένο πως και οι υπόλοιποι κολοσσοί τεχνολογίας θα μπουν σύντομα στο παιχνίδι, λανσάροντας το δικό τους ανταγωνιστικό προϊόν τα επόμενα χρόνια. Είναι, επομένως, αυτονόητο ότι σε σύντομο χρόνο η κανονικοποίηση της χρήσης των εφαρμογών αυτών θα είναι τελειωμένη υπόθεση. Εφαρμογές όπως το Chat GPT θα προστεθούν στην γκάμα των ψηφιακών εργαλείων που επηρεάζουν κάθε πτυχή της ζωής σήμερα.
Σε ό,τι έχει να κάνει με τις ανθρωπιστικές επιστήμες ειδικότερα, αυτές ήδη βάλλονται τα τελευταία χρόνια, τόσο επειδή δεν αποτελούν ελκυστικό πεδίο επαγγελματικής αποκατάστασης, όσο και γιατί όλο και περισσότεροι νέοι έλκονται από σύγχρονους κλάδους που έχουν να κάνουν με την πληροφορική, την ανάλυση δεδομένων, το ψηφιακό μάρκετινγκ κ.λπ. Μιας και οι δοκιμιακές εργασίες είναι συνυφασμένες με τις ανθρωπιστικές σπουδές, θα είναι η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη το τελειωτικό χτύπημα; Προκειμένου όχι απλώς να επιβιώσουν, αλλά να ευδοκιμήσουν οι ανθρωπιστικοί κλάδοι, το καλύτερο που πρέπει να γίνει είναι να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα, και όχι να κλείσουν φοβικά τα μάτια μπροστά στην αναπόφευκτη αλλαγή που ήδη συντελείται. Αν το Chat GPT καθιερωθεί ως εργαλείο, επιβάλλεται πρωτίστως η εξοικείωση και ενημέρωση φοιτητών και ακαδημαϊκού προσωπικού ως προς τη χρήση του (ήδη στην Αμερική αυτός ο κύκλος συζήτησης έχει ανοίξει και προετοιμάζονται ειδικά σεμινάρια). Χρειάζεται επίσης να καταστεί σαφές το γεγονός πως οι ανθρωπιστικές επιστήμες δεν έχουν να κάνουν αποκλειστικά και μόνο με τη συγγραφή δοκιμίων. Αυτού του είδους η εργασία αποτελείται ούτως ή άλλως από τη συρραφή άλλων κειμένων, αναπαράγοντας την ήδη υπάρχουσα γνώση, χωρίς να εξυπηρετεί ευθέως το βασικό προκείμενο ενός επιστημονικού αντικειμένου, που είναι η παραγωγή νέων συμπερασμάτων και ο εμπλουτισμός των ήδη διατυπωμένων απόψεων.
https://www.athensvoice.gr/life/tehnologia-epistimi/786942/chat-gpt-apeilei-ton-tropo-didaskalias-sta-panepistimia/
Ο κύριος Nobody
Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη
Στο διήγημα αυτό η συγγραφέας παρουσιάζει τη φανταστική ζωή μιας μελλοντικής οικογένειας, όπου η τεχνητή νοημοσύνη έχει κυριαρχήσει.
Ξαπλώνω απαθής στο κρεβάτι. Το απόγευμα ο κύριος Nobody ετοίμασε με υποδειγματικό τρόπο το πάρτι γενεθλίων μου. Έκλεισα τα δέκα επτά. Η μαμά έφτασε πέντε λεπτά πριν σβήσουμε τα κεράκια, φάγαμε τούρτα και σκορπίσαμε βιαστικά στα δωμάτιά μας.
Ο κύριος Nobody, δίχως επιθυμίες κι ανάγκες, δίχως μόριο, δίχως το χάος της εφηβείας, αναζητήσεις ταυτότητας και σεξουαλικής προτίμησης. Άλογος, κι όμως ένας ρυθμιζόμενος νους, μπουκωμένος με αλγόριθμους. Δέχεται συνεχώς εντολές και τις διεκπεραιώνει στο λεπτό, με αξιοθαύμαστη ακρίβεια. Αρκεί να είναι σαφείς, αλλιώς χάνεται κι αυτός στο χάος της ασάφειας. Δεν χρειάζεται να μένει άγρυπνος -αφού ποτέ δεν κοιμάται- και ν’ αναρωτιέται μες τη μαύρη νύχτα τί θα ήθελε και τί θα μπορούσε να είναι, αγόρι ή κορίτσι. Αν νιώθει επαρκής. Αν θα βγάλει καλούς βαθμούς στο απολυτήριο Λυκείου. Δεν έχει φίλους, ούτε δικούς, ούτε εαυτό βεβαίως. Σιγά, κι εγώ μήπως έχω πέρα από τη μαμά, την αδελφή μου και τον κύριο Nobody; Ούτε κι εγώ ξέρω ποιος είμαι. Ώρες ώρες νιώθω σαν να είμαι ένας κύριος Nobody. Πολύ δύσκολο τελικά να βρω τί είμαι και τί θα ήθελα να γίνω. Καλύτερα να ήμουν ένας απλός Nobody, σαν αυτόν που μας φροντίζει, η μαμά είναι συνεχώς απασχολημένη με τη δουλειά της.
Ζούμε μια επίπεδη συνθήκη. Εξωτερικά φαντάζει σαν μια ατελείωτη γαλήνη, σκέφτομαι, κι αμέσως φωνάζω μ’ ανατριχιαστική φωνή που με τρομάζει: «Στην ουσία πρόκειται για μια απέραντη μοναξιά». Ακούγοντας τη λέξη «μοναξιά», κάτι σκιρτάει στο δεξί μάτι του κυρίου Nobody. Στο παγωμένο, δίχως συσπάσεις μάγουλό του κυλά ένας κόκκος διάφανου χαλαζία, σαν μια σταγόνα κρυσταλλωμένο δάκρυ.
Σήμερα το πρωί η μαμά μένει σπίτι. Αυτό συμβαίνει σπανιότατα. Καθόμαστε να πάρουμε το πρωινό όλοι μαζί.
- «Παιδιά σας παρακαλώ να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με τον κύριο Nobody, μην τον πληγώσετε. Χθες βράδυ προσθέσαμε ένα μικροτσίπ στον σκληρό δίσκο του, έχει πλέον συναισθήματα», μας ανακοινώνει η μαμά.
- «Θα έχει κι επιθυμίες; Κι αν ποτέ θελήσει να μας αφήσει και να φύγει; Τί θα κάνουμε;», ρωτά ανήσυχη η αδελφή μου.
- «Ηρέμησε, όλοι μας φέρουμε κάποιον Nobody μέσα μας...», απαντά δύσθυμα η μαμά και τα μάτια της υγραίνονται. Το πιο όμορφο που έχει συμβεί εδώ και καιρό, αφού ανταγωνιζόμαστε τον κύριο Nobody στο να μη εκφράζουμε συναισθήματα. Ζούμε χωρίς επαφή κι επικοινωνία. Τρέχουμε πίσω από το διογκωμένο ιδανικό εγώ μας. Να κάνουμε κι αυτό κι εκείνο και το άλλο. Να γίνουμε κι αυτοί κι εκείνοι και οι άλλοι, πριν μάθουμε καλά καλά ποιοι είμαστε. Οι συγκινήσεις με αγαπημένους, τα χαμόγελα, τα γέλια, τα δάκρυα και τα κλάματα άγνωστα. Τα γνωρίζουμε μόνο μέσα από τα βιβλία. Το ζητούμενο τί θα κάνουμε, πώς θα πετύχουμε στόχους. Πολύ δύσκολο ν' αφιερώσουμε χρόνο να ψάξουμε πώς νιώθουμε, πώς να εκφράσουμε αυτό που νιώθουμε, πώς να το μοιραστούμε με άλλους. Το πρόσωπο μονίμως ανέκφραστο, σαν του κυρίου Nobody.
- «Μαμά γιατί δεν επιστρέφει ο πατέρας στο σπίτι... μια ζωή τον περιμένουμε. Τί σημαίνει πατέρας αλήθεια; Κοντεύω να ξεχάσω τη λέξη. Ποιος ήταν επιτέλους ο πατέρας μας, μαμά;», ρωτά ξαφνικά η αδελφή μου.
- «Κανένας παιδί μου, κανένας... Nobody... είστε μεγάλα πλέον... Οφείλω να το ομολογήσω... είστε κι εσείς παιδιά σωλήνα και τράπεζας σπέρματος... Δεν έχετε άλλον πατέρα πέρα από τον καλό μας κύριο Nobody που θα σας φροντίζει όσο τον χρειάζεστε», ψιθυρίζει η μαμά με μια υποψία χαμόγελου.
https://www.avgi.gr/entheta/anagnoseis/398842_o-kyrios-nobody
Ερμηνευτικό σχόλιο
Γ. Ποιο είναι το κεντρικό θέμα του διηγήματος; Ποιες σκέψεις και συναισθήματα σάς προκάλεσε η ανάγνωση του διηγήματος; (150-200 λέξεις)
