Αδίδακτο κείμενο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας (Πλάτωνα Ζ΄Επιστολή, (326 b-d)

Χειρόγραφο με την Ζ΄Επιστολή

 ΘΕΜΑ: Πλάτωνα Ζ΄Επιστολή, (326 b-d)

Στην Ζ΄Επιστολή ο Πλάτωνας κάνει ένα διεξοδικό απολογισμό για τα τρία ταξίδια του στη Σικελία και αναφέρεται στις ελπίδες και τις απογοητεύσεις που συνδέονται με αυτά. Ξεκινάει με αναφορές στη νεανική του ηλικία και στις πολιτικές ζυμώσεις αυτής της περιόδου. Η τυραννία των τριάκοντα τον γέμισε, στην αρχή, με ελπίδες και καθώς ήταν εύπιστος εξαιτίας της νεότητας πίστεψε στις επαγγελίες τους για εγκαθίδρυση του δικαίου. Αηδίασε, όμως, όταν οι τύραννοι προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν τον Σωκράτη σαν όργανο της τρομοκρατίας τους, και σταμάτησε κάθε συνεργασία μαζί τους. Η θανατική καταδίκη του δασκάλου του, Σωκράτη, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, έδωσε το τελειωτικό χτύπημα στον Πλάτωνα. Η σκέψη του στρέφεται στη φιλοσοφία, τη μόνη ελπίδα για ένα καινούργιο μοντέλο ανθρώπινης κοινωνίας, που θα στηρίζεται σ' αυτή, με τους κυβερνήτες μύστες της φιλοσοφίας. Η Ζ΄Επιστολή είναι η απάντηση στους οπαδούς του τυράννου των Συρακουσών Δίωνα, οι οποίοι μετά τον θάνατό του ζήτησαν συμβουλές από τον Πλάτωνα

   

ΚΕΙΜΕΝΟ

   κακῶν οὖν οὐ λήξειν τὰ ἀνθρώπινα γένη, πρὶν ἂν ἢ τὸ τῶν φιλοσοφούντων ὀρθῶς γε καὶ ἀληθῶς γένος εἰς ἀρχὰς ἔλθῃ τὰς πολιτικὰς ἢ τὸ τῶν δυναστευόντων ἐν ταῖς πόλεσιν ἔκ τινος μοίρας θείας ὄντως φιλοσοφήσῃ. 

     Ταύτην δὴ τὴν διάνοιαν ἔχων εἰς ᾿Ιταλίαν τε καὶ Σικελίαν  ἦλθον, ὅτε πρῶτον ἀφικόμην. ἐλθόντα δέ με ὁ ταύτῃ λεγόμενος αὖ βίος εὐδαίμων, ᾿Ιταλιωτικῶν τε καὶ Συρακουσίων τραπεζῶν πλήρης, οὐδαμῇ οὐδαμῶς ἤρεσεν, δίς τε τῆς ἡμέρας ἐμπιμπλάμενον ζῆν καὶ μηδέποτε κοιμώμενον μόνον νύκτωρ, καὶ ὅσα τούτῳ ἐπιτηδεύματα συνέπεται τῷ βίῳ• ἐκ γὰρ τούτων τῶν ἐθῶν οὔτ' ἂν φρόνιμος οὐδείς ποτε γενέσθαι τῶν ὑπὸ τὸν οὐρανὸν ἀνθρώπων ἐκ νέου ἐπιτηδεύων δύναιτο—οὐχ οὕτως θαυμαστῇ φύσει κραθήσεται—σώφρων δὲ οὐδ' ἂν μελλήσαι ποτὲ γενέσθαι, καὶ δὴ καὶ περὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς ὁ αὐτὸς λόγος ἂν εἴη, πόλις τε οὐδεμία ἂν ἠρεμήσαι κατὰ νόμους οὐδ' οὑστινασοῦν ἀνδρῶν οἰομένων ἀναλίσκειν μὲν δεῖν πάντα εἰς ὑπερβολάς, ἀργῶν δὲ εἰς ἅπαντα ἡγουμένων αὖ δεῖν γίγνεσθαι πλὴν ἐς εὐωχίας καὶ πότους.

 Epistulae [Dub.], ed. J. Burnet, Platonis opera, vol. 5. Oxford: Clarendon Press, 1907 (repr. 1967): St III.309a-363e. (Cod: 17,213: Epist.) 

Λεξιλογική εξομάλυνση

ἀρχαί: οι εξουσίες

ἐμπίμπλημι: γεμίζω, χορταίνω κάποιον

οὐδαμῇ: πουθενά, με κανέναν τρόπο

πότος: το κρασοπότι, η κρασοκατάνυξη

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ

Γραμματική

1. λήξειν, ἀφικόμην, ἔλθῃ, κραθήσεται, οἰομένων: Να γίνει χρονική και εγκλιτική αντικατάσταση των  ρηματικών τύπων
2. βίος εὐδαίμων, τραπεζῶν, τῶν ἐθῶν, οὑστινασοῦν: Να κλιθούν τα πτωτικά
3. ὀρθῶς ,ἀληθῶς, εὐδαίμων, φρόνιμος, σώφρων: Να γίνει παραθετική αντικατάσταση των τύπων

Συντακτικό

1. τῶν φιλοσοφούντων, ἔχων, ζῆν, νύκτωρ, σώφρων : Να αναγνωριστούν συντακτικά οι παραπάνω τύποι
2. ἐκ γὰρ τούτων τῶν ἐθῶν οὔτ' ἂν φρόνιμος οὐδείς ποτε γενέσθαι τῶν ὑπὸ τὸν οὐρανὸν ἀνθρώπων ἐκ νέου ἐπιτηδεύων δύναιτο : Να βρεθεί ο λανθάνων υποθετικός λόγος και να μετατραπεί στα είδη του προσδοκωμένου και της αόριστης επανάληψης στο παρελθόν
3. τῶν δυναστευόντων, ἡγουμένων : Να αναλυθούν οι μετοχές σε δευτερεύουσες προτάσεις

Απόδοση στα Νέα Ελληνικά

   οι γενεές των ανθρώπων δεν θα πάψουν να υποφέρουν, παρά όταν, ή εκείνοι που σωστά και γνήσια φιλοσοφούν, πάρουν στα χέρια τους την πολιτική εξουσία, ή οι πολιτικοί ηγέτες, από μια θεία βουλή, φιλοσοφήσουν αληθινά. Έχοντας, λοιπόν,αυτή την πίστη ήρθα στην Ιταλία και τη Σικελία, όταν ταξίδεψα εκεί για πρώτη φορά. Όταν, όμως, έφτασα, η ζωή που λεγόταν εκεί ευτυχισμένη, γεμάτη με ιταλιώτικα και συρακόσια τραπεζώματα από καμιά άποψη καθόλου δεν άρεσε σε μένα, να ζει δηλαδή κανείς γεμίζοντας το στομάχι δυο φορές τη μέρα και να μην κοιμάται ποτέ μόνος του τη νύχτα, και ακολουθώντας όσες συνήθειες συνοδεύουν τη ζωή αυτή, γιατί από τέτοια ήθη δεν θα μπορούσε κανείς από τους ανθρώπους που βρίσκονται κάτω από τον ουρανό να γίνει ποτέ λογικός, εάν έχει αυτή τη διαγωγή από νεαρή ηλικία- ούτε θα γίνει με τόσο αξιοθαύμαστη κράση- και δεν πρόκειται να γίνει ποτέ συνετός, και βέβαια η ίδια λογική άποψη μπορεί να ευσταθεί και για την υπόλοιπη αρετή, και καμιά πόλη δεν μπορεί να ηρεμήσει σύμφωνα με τους οποιουσδήποτε νόμους, αν οι άντρες νομίζουν ότι πρέπει να ξοδεύουν τα πάντα σε υπερβολικές καταχρήσεις και εάν, από την άλλη μεριά, έχουν τη γνώμη ότι πρέπει να είναι αργοί σε όλα εκτός από τα γλέντια και τα κρασοπότια.


Απαντήσεις στις ασκήσεις του Συντακτικού

1. τῶν φιλοσοφούντων: επιθετική μετοχή ως γενική κτητική, με το αρθρο τό μπροστά γίνεται επιθετικός προσδιορισμός / ἔχων: τροπική μετοχή / ζῆν: τελικό απαρέμφατο, επεξήγηση στο βίος εὐδαίμων / νύκτωρ: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου / σώφρων:  κατηγορούμενο στο οὐδείς μέσω του γενέσθαι.
2. ει  ἐπιτηδεύοι...ἂν δύναιτο: Απλή σκέψη του λέγοντος/ ἂν επιτηδεύῃ...δυνήσεται / ει  ἐπιτηδεύοι...ἐδύνατο
3. ἐκείνων οι ἐδυνάστευον/ει ἡγοῖντο...ἂν ἠρεμήσαι

Επιμέλεια: Ελένη Κ. Παπαδοπούλου, φιλόλογος

Πλάτων