"Ρινίσματα Χημείας στην Ποίηση"

 

Ποίηση και Χημεία, παράλληλες δραστηριότητες με όχημα τη Γλώσσα και την Επιστήμη και, όπως λέει ο ποιητής..." μέσ’ από τα σκύβαλα στολίδια βγάζεις και πετράδια." Η ανάγνωση της ομιλίας αφυπηρέτησης του καθηγητή Γιάννη Παπαδογιάννη συγκίνησε και ξάφνιασε. Τα ένθετα ποιήματα στην ομιλία πρόσφεραν εκτός από την αναγνωστική απόλαυση, εναύσματα για προβληματισμό, έρευνα και έμπνευση για δημιουργία πρωτότυπων κειμένων. Η ποιητική φαντασία, με χημικά υλικά, μετασχηματίστηκε σε μια πρόκληση για όλους/ες, διδάσκουσες και μαθητές/τριες. Και η συνέχεια γίνεται ακόμη πιο ενδιαφέρουσα...

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΗΜΕΙΑ

Σύντομο χρονικό μίας πορείας και κάποια ρινίσματα Χημείας στην ποίηση

(ομιλία αφυπηρέτησης ελαφρώς διασκευασμένη για τις ανάγκες της διδασκαλίας)

Γιάννης Παπαδογιάννης Θεσσαλονίκη 29/08/2019

Καθηγητής Χημείας ΑΠΘ

Κύριοι Πρυτάνεις,

Κυρίες και Κύριοι Μέλη της Συγκλήτου.

Κυρίες και Κύριοι αφυπηρετούντες συνάδελφοι, Κυρίες και Κύριοι,

Καλησπέρα σας.

Είμαι βαθιά συγκινημένος και χαρούμενος για την παρουσία μας στο       Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, για μισό αιώνα περίπου οι περισσότεροι από εμάς.

Ανάμεικτα τα συναισθήματα: Χαρά που φθάσαμε ως εδώ, σε ένα τέρμα.

Συγκίνηση που αφήνουμε πίσω μας τον χώρο αυτό που πολύ αγαπήσαμε.

Προσωπικά ήλθα ως πρωτοετής φοιτητής του Τμήματος Χημείας το 1969 και φεύγω το 2019 έχοντας περάσει από όλες τις βαθμίδες της ακαδημαϊκής ιεραρχίας.

Ευτύχησα να εξελιχθώ στη βαθμίδα του Καθηγητή πολύ νωρίς, στις αρχές της δεκαετίας του ενενήντα, αφού στο μεταξύ είχα εκλεγεί Αναπληρωτής Προέδρου του Τμήματος Χημείας.

Αυτό ήταν η απαρχή της ενασχόλησης μου και με τη Διοίκηση. Στη συνέχεια υπηρέτησα ή ήμουν υποψήφιος για όλα τα Ακαδημαϊκά Διοικητικά Αξιώματα.

Νιώθω ικανοποιημένος και ιδιαιτέρα χαρούμενος για όσα έγιναν στο Τμήμα Χημείας, στη Σχολή Θετικών Επιστημών, στην Πανεπιστημιακή Φοιτητική Λέσχη και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης γενικότερα. Σε κάποιες από τις αλλαγές αυτές θεωρώ ότι κι εγώ συνέβαλα.

Από μικρό παιδί θυμάμαι τον πατέρα μου να μου λέει να φύγεις από τη λάσπη, η αγροτική ζωή είναι πολύ δύσκολη. Τον άκουσα και, τελειώνοντας το κλασικό λύκειο του Δομοκού, συνέχισα τις σπουδές μου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Η ακαδημαϊκή μου σταδιοδρομία ξεκίνησε το 1976. Βοηθός με τριετή θητεία, μετά την εκπλήρωση των στρατιωτικών μου υποχρεώσεων ως Ανθυπολοχαγού Υλικού Πολέμου για 28 μήνες – δικτατορία προς τη Μεταπολίτευση, βλέπετε.

[…]

Η ποιότητα της εργασίας μας και κατ΄ επέκταση της ζωής μας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης υπήρξε εξαιρετική. Δεν αισθάνθηκα ποτέ ότι δεν μπορούσα να πω αυτά που ήθελα μέσα ή έξω από το αμφιθέατρο, να κινηθώ ελεύθερα, σχεδόν όλες τις ώρες του εικοσιτετραώρου, στους χώρους του πανεπιστημίου, μέσα και έξω από τα κτήρια για επτά ημέρες την εβδομάδα. 

 

Σήμερα αυτό δεν ισχύει απόλυτα και η κυκλοφορία στην          Πανεπιστημιούπολη δεν είναι αυτή που πρέπει να είναι. Ωστόσο, θέλω να ελπίζω πως η διακίνηση των ιδεών δεν θα κινδυνεύσει μέσα στον χώρο αυτό, από οποιαδήποτε μέτρα που θα αφορούν την ασφάλεια της καθημερινότητας. […]

Νομίζω πως όλοι θέλουμε να ευχαριστήσουμε τους συνοδοιπόρους, αυτούς που συνεργάστηκαν και δημιούργησαν μαζί μας. Χαιρόμαστε για τους φοιτητές μας, κάποιοι από τους παλιότερους είναι συνάδελφοι εδώ και χρόνια. Οι νεότεροι ετοιμάζονται τώρα να ανοίξουν τα φτερά τους.

Θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην ευχαριστήσω την οικογένειά μου που άντεξε το ακατάστατο ωράριο της εργασίας μου και τις μακροχρόνιες ερευνητικές μου ανησυχίες και αναζητήσεις. Ο μεγαλύτερος όγκος της ερευνητικής εργασίας μου έγινε μετά την εξέλιξή μου στη βαθμίδα του Καθηγητή.

Θα ήταν μεγάλη αχαριστία και παράλειψη αν δεν ευχαριστούσα από τα βάθη της ψυχής μου το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, γιατί μου πρόσφερε μια αξιοπρεπή θέση στην κοινωνία και ιδανικές συνθήκες εργασίας.

Βέβαια αισθάνομαι και μεγάλη λύπη, όπως όλοι μας υποθέτω, που θα αφήσω το αμφιθέατρο, θα απομακρυνθώ από τον εργαστηριακό πάγκο και θα εγκαταλείψω το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης μετά από μισό αιώνα ζωής μέσα σε αυτό.

Αλλά έτσι γίνεται πάντα. Μια πορεία εξελίσσεται και κάποτε ολοκληρώνεται. Μια σελίδα κλείνει. Και μια νέα ανοίγει στη ζωή όλων μας, που ευχόμαστε να είναι δημιουργική, με οποιονδήποτε τρόπο.

Είθε το Αριστοτέλειο να εξακολουθεί να κατέχει μια σπουδαία θέση στη διεθνή κατάταξη. Να παρέχει ένα υψηλό επίπεδο σπουδών αλλά και να είναι προσιτό σε παιδιά από όλα τα κοινωνικά στρώματα, σε όλα τα επίπεδα των σπουδών τους.

Εντωμεταξύ η Χημεία θα πορεύεται κι αυτή, μέσα από καινοτομίες, νέες μεθόδους ανάλυσης, νέα επιτεύγματα. Θα παρακολουθώ με ενδιαφέρον τις δραστηριότητες αυτές, έστω και από απόσταση.

Η Χημεία βέβαια συνδέεται με πολλές άλλες επιστήμες.

Συνδέεται και με την καθημερινότητά μας. Είναι ό,τι αναπνέουμε, ό,τι φοράμε, ότι τρώμε, ότι πίνουμε, ότι ερωτευόμαστε…

Και παρεισφρέει και στη λογοτεχνία, στην ποίηση μάλιστα, που κουβαλάει μια γλώσσα εξόχως φορτισμένη συγκινησιακά και που ψάχνει λέξεις και μεταφορές, για να εκφράσει τα μύχια συναισθήματα.

Στο κλασικό πλέον τετράστιχό του ο Κωστής Παλαμάς, μετά την υμνητική αναφορά του στη Χημεία ως κορόνα των επιστημών, χαμηλώνει τον τόνο και στρέφεται στα ανθρώπινα. Σε μια αναφορά στην ίδια την επιστήμη σε β΄ ενικό πρόσωπο, τη ρωτά αν μπορεί να αναστρέψει την αδικία κι αν μπορεί να μαλακώσει την ψυχή με τον έρωτα.

Κορόνα των επιστημών, θαυματουργή Χημεία,

και μέσ’ από τα σκύβαλα στολίδια βγάζεις και πετράδια. Μπορείς τα τίμια να τα πλάσεις με την ατιμία,

να βρεις παλμούς ερωτικούς και μέσα στην καρδιά την άδεια;

«Κύκλος των τετραστίχων»/ 13

Ο Γιώργος Σεφέρης δίνει τη μελαγχολική του επίγευση του έρωτα:

Η νύχτα να ’ταν που έκλεισε τα μάτια; Μένει αθάλη σαν να ’ταν από δοξαριού νευρά μένει πνιχτό βουητό, μια στάχτη κι ένας ίλιγγος στο μαύρο γυρογιάλι

κι ένα πυκνό φτερούγισμα στην εικασία κλειστό.

«Ερωτικός λόγος», Β΄

Επίσης, δείχνει με έντονες εικόνες τους φόβους του για τη μοίρα του τόπου:

Φτέρνα της δύναμης θέληση ανίσκιωτη λογαριασμένη αγάπη

στον ήλιο του μεσημεριού σχέδια που ωριμάζουν, δρόμος της μοίρας με το χτύπημα της νέας παλάμης στην ωμοπλάτη·

στον τόπο που σκορπίστηκε που δεν αντέχει στον τόπο που ήταν κάποτε δικός μας βουλιάζουν τα νησιά σκουριά και στάχτη.

«Γυμνοπαιδία» - Σαντορίνη

Ο Οδυσσέας Ελύτης στο Άξιον εστί χρησιμοποιεί εντυπωσιακά έννοιες της Χημείας, πότε για να εκφράσει δοξαστικά την ομορφιά του τοπίου και τον έρωτα, πότε για να αποδώσει την ένταση από τα ανθρώπινα πάθη:

και πάλι δύο οι θάλασσες

κι η τρίτη ανάμεσα – λεμονιές κιτριές μανταρινιές – και ο άλλος μαΐστρος με τ' απάνω του αψηλό μπογάζι αλλοιώνοντας τ’ οζόνιο τ’ ουρανού

--

Και τον κίνδυνο έσπρωξε με το ’να δάχτυλο Στην κορφή του κάβου φόρεσε μελανό φρύδι Από μέρος άγνωστο φώσφορο έχυσε

«Για να βλέπεις, είπε, από μέσα στο κορμί σου

φλέβες κάλιο, μαγγάνιο και τ' αποτιτανωμένα

παλαιά κατάλοιπα του έρωτα»

(από τη «Γένεσι»)

Οξειδώθηκα μες στη * νοτιά * των ανθρώπων Μακρινή Μητέρα * Ρόδο μου Αμάραντο

(ι΄, «Τα Πάθη»)

Όμως εμείς το μόνο που προσέχαμε ήταν εκείνες οι φωνές μέσα στα σκοτεινά, που ανέβαιναν, καυτές ακόμη από την πίσσα του βυθού ή το θειάφι.

(«Η πορεία προς το μέτωπο», «Τα Πάθη»)

Αλλά και στη νεότερη ποίηση, ποίηση των ημερών μας, ανιχνεύονται τέτοιες αναφορές.

Για παράδειγμα, οι ποιήτριες που θα δούμε στη συνέχεια, είτε έχουν σχέση οι σπουδές τους με τη Χημεία είτε προέρχονται από τις Θεωρητικές επιστήμες, δανείζονται όρους και χημικές έννοιες στα ποιήματά τους, συνειδητά ή ασυνείδητα, επειδή οι διαδικασίες αυτές έχουν ενταχθεί στο πλαίσιο των εμπειριών τους.

Μιλώντας για τον έρωτα και τον θάνατο, η Χλόη Κουτσουμπέλη,

χρησιμοποιεί μεταφορά από τη Χημεία, για να καταλήξει σε στίχους ποιητικής:

Μόνο πάχνη.

Και δεν μιλάμε για σχάση, ούτε πυράκτωση. Ίσως στιγμιαία κράση.

Πώς κάνει κάποιος μια τομή στο δάχτυλο και ενώνει το αίμα με άλλου αίμα; Πώς γράφει κάποιος νέο ποίημα που ο άλλος από παλιά έχει διαβάσει; Έτσι ήταν εκείνη η συνάντηση των δυο τους στο φανάρι.

«Στιγμιαίοι συγγενείς», από ανέκδοτη συλλογή

Η αρρώστια καλπάζει

κόκκινο άλογο μέσα στην καρδιά.

-Αγαπώ νεκρά, γιατρέ.

-Εδώ είναι αποστακτήριο. Όχι κλινική.

Με γυμνά πόδια πατάμε τον πόνο Κι αυτός στάζει λέξεις.

«Αγαπώ νεκρά, γιατρέ», από τη συλλογή Κλινικά απών, 2014

Και η Ελένη Κοφτερού γράφοντας για αγαπημένο πρόσωπο, τη μητέρα, σε χρόνο παρελθοντικό – μετά τον θάνατό της, για ένα ζευγάρι παντόφλες, πάλι από τη Χημεία δανείζεται λέξεις, εικόνες και μεταφορές, για να στοχαστεί πάνω στα ανθρώπινα και πάνω στην ύλη:

Και σου ‘λεγα γιατί δεν τις φοράς; Να λιώσουν πρώτα οι παλιές μου έλεγες, μαμά.

Δεν γνώριζες πως τίποτε δε λιώνει πια

δεν σήπεται δεν μαρτυρά

εκτός απ’ τους ανθρώπους που γεννηθήκανε πουλιά.

Το κάθε βήμα τους σημείο τήξης στάθηκε εκείνης

της ματαιωμένης πτήσης.

«Οι παντόφλες», από τη συλλογή Μια θλίψη Απρίλης, 2018

Στον έρωτα αναφέρεται και η Φωτεινή Βασιλοπούλου, σε έναν έρωτα δυνατό, μοναδικό:

Κοβάλτιο στάζουν τα μάτια σου.

Η απόγνωση ποτέ δεν ήτανε πιο μπλε. […]

Πού θα βρεθεί τόσο νερό να σε συντρίψει;

«Μπλε κοβαλτίου», από τη συλλογή Πρωσικό μπλε, 2016

Συνομιλώντας με στίχους της Σαπφούς η Μαργαρίτα Παπαγεωργίου, γράφει για τα «Ιόντα επιθυμίας»:

Και τώρα έλα μου

και στο σκοτεινό μου φάσμα σε απορροφώ ως κύμα φωτονίου αντιστοιχώ

στην πρώτη διέγερση.

«Ιόντα επιθυμίας», από τη συλλογή Μεταπλάσματα, 2018

Για έναν προσδοκώμενο λυτρωτικό έρωτα μιλά η Μαρία Λάτσαρη:

[…]

Εδώ θα ερωτευθούμε έρωτα γήινο

με φαρέτρα γεμάτη αντιασφυξιογόνους μάσκες

να διυλίζουν την ατμόσφαιρα δηλητήριο θα συναντηθούμε στην κραυγή

και στο σώμα

η ντοπαμίνη θα πλημμυρίσει τα Κύθηρα του εγκεφάλου

κι ο ίσκιος στα μάτια θα χαθεί

στη γωνία του τοίχου.

«Στις μύτες», από τη συλλογή Εν δυνάμει πραγματικότητα, 2016

Η Κούλα Αδαλόγλου ενσωματώνει έννοιες της Χημείας στην καθημερινότητά της, στη νοσταλγία, στην απόγνωση:

Τι να την κάνω τη Νεφελομετρία σαν δεν μπορείς ν’ αναλύσεις

δείγμα από τα ενσκήψαντα σύννεφα; Ο καιρός παρέχει πάντα εναλλακτικές λύσεις

για τα εργατικά ατυχήματα.

«Άτιτλο», από τη συλλογή Στο μεταίχμιο, 1992

---

Πρέπει να φύγω από εκείνο το σπίτι.

Έτσι κι αλλιώς

είτε με την υγρή είτε με την αέριο χρωματογραφία ή έστω πεζοπορώντας

δεν ημπορώ να μεταβάλω την εξέλιξη. […]

Κι ούτε να εκστασιαστώ ούτε να εξαγνίσω δύναμαι.

«Επιμύθιο», από τη συλλογή Δύο ελεγείες και μία ωδή, 1996

---

Άκου τι μου είπαν:

Σε τούτο το ποτήρι με νερό

κρύβονται μόρια νερού απ’ τους προγόνους μας! Γι’ αυτό λες βάζουμε γαβάθες με νερό,

να μαζευτούνε οι ψυχές;

Συντηρούν τα μόρια του νερού την ύλη μας; Αχ, Οδυσσέα dear,

μου φαίνεται παραλογίζομαι.

Από τα «Μηνύματα στον Οδυσσέα», συλλογή Οδυσσέας, τρόπον τινά, 2013

Η Ρένα Πετροπούλου- Κουντούρη επιχειρεί μια ποιητική αναλογία, το νερό από  τη μια, η (ανθρώπινη) ελευθερία από την άλλη:

Μπορεί να είσαι ελεύθερος σαν μια πνοή τ’ ανέμου

σαν ένα συννεφάκι αταξίδευτο σαν το νερό της βρύσης

που χτυπιέται στους σωλήνες

μέσ' από τα υδραγωγεία

θολό στο γυάλινο ποτήρι;

Μπορείς να είσαι ελεύθερος μ’ όλα τα χημικά σου;

«Νερό της βρύσης», ανέκδοτο, από το χρονολόγιό της στο fb,13-5-98

Και η Ζωή Σαμαρά, σε ένα ποίημα με φιλοσοφικό στοχασμό μιλά για τα ανθρώπινα, για την ειμαρμένη, για την ασημαντότητα της ύπαρξης, που ωστόσο αντέχει να αγωνίζεται:

Πώς να μη χαμογελάς

εδώ χάνονται πολιτισμοί και γαλαξίες

κι εσύ θα κλαις για την ασήμαντη ύπαρξή σου που ίσως και να μην υπάρχει

για ένα μόριο που ίσως και να μην είσαι

για ένα άτομο που στέκεται όρθιο με πείσμα και δεν αφήνει να το διασπάσουν

οι λύπες οι χαρές

«Γελωτοποιός», από τη συλλογή Ημέρες αβροχίας, 1994

Αγαπητοί Συνάδελφοι,

σ’ αυτή τη σύντομη αναδρομή θέλησα να ανταμώσω το προσωπικό μου βίωμα με την εμπειρία όλων μας, στην κοινή μας διαδρομή όλα αυτά τα χρόνια.

Και να απλώσω τη Χημεία ως την ύψιστη έκφραση, τον ποιητικό λόγο, με αυτή την ελάχιστη αναφορά.

Καλή συνέχεια σε όλους μας στον νέο κύκλο της ζωής μας που μόλις τώρα ανοίγει. Ας ευχηθούμε να μας επιφυλάσσει τις πιο όμορφες στιγμές!

Κωνσταντίνου και Ελένης

 

Κωνσταντίνου και Ελένης

Τραγούδι της Κική Δημουλά ‧ 1998

Κύριε

Σού έφερα το πρόσφορο

Ζεστή ακόμα η σαρξ με σφραγίδα

Εδώ το χαρτονόμισμα να δώσεις κάτι στο κερί

Που σού διαβάζει οδυρμούς εν περιλήψει

Κι εδώ είναι το χαρτί με των ψυχών τα ονόματα

Όσα μπορείς άγίασον

Για την ελένη κυρίως ενδιαφέρομαι

Ήτανε κάποτε η μάνα μου τώρα δεν ξέρω

Τι συγχωνεύσεις έκανες

Αν σε κοινό αυλάκι ρέει

Το ίδιο αίμα με το ξένο

Αν το αδειάζεις ως απόβλητο

Εκεί που υδρεύονται οι πίστεις

Αν το επεξεργάζεσαι βαφή για τα τριαντάφυλλα

Βαφή για τον θυμό των άυλων πραγμάτων

Να ρίχνεις καμιά στάλα από δαύτο

Στο μαύρο που 'ναι οι πληγές αίμα δικό τους είναι

Ελένη νά σ’ την δείξω μην τη μπερδέψεις

Με άλλες έτσι που κατάργησε τα επίθετα

Κατάργησες τις ανομοιότητες

Μόνο διακριτικό που τουςαπέμεινε

Είναι πόσο τούς ξέχασαν

Και πόσο ακόμα τους θυμούνται

Αλλά αυτό εσένα μάλλον σε μπερδεύει

Το έργο σου εσύ το αναγνωρίζεις

Απ’ το ευδιάκριτο εκείνο αδιακρίτως

Ελένη ελένη άσε τον αθανάσιον

Τον έχω αναλάβει εγώ αυτόν

Τον αναπαύω εγώ αυτόν σε πουπουλένια κλάματα

Τη μάνα μου αγίασον

Έλα πιο κάτω να σ’ την δείξω

Είναι εκείνη η συρμάτινη φουρκέτα

Διχαλωτή αιωρείται σαν κεραίες

Σβησμένου αποτυπώματος μικρού σαλιγκαριού

Έτσι έζησαν τα λιγοστά μαλλιά της

Γυροφέρνοντας το σχήμα ενός κότσου

Ίδιο με ασθενικό σαλιγκαριού καβούκι

Που όλο ξεγλιστρούσαν και κατέρρεαν

Αδύναμοι οι κύκλοι του απ’ την περιέλιξή τους

Καί ή φουρκέτα συνέχισε μάνα για λίγο εσύ

Να τρέξω εγώ να πιάσω τον κρυφτούλη ήχο

Της πτώσης άφθαρτα όπως χτυπά

Επάνω στην πλακόστρωτη την πατρική επιφάνειά μου

Αυτή είναι δες την καλά

Κοίτα μη μού αγιάσεις ξένη μάνα

Καί γίνει τώρα η στοργική ορφάνια μου

Μετά από τόσα χρόνια μητριά μου

Παγκόσμια Ημέρα των Ρομά 8/4/2025

 

ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ (μελέτη αυτοτελούς λογοτεχνικού έργου)

 

Το σενάριο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ, ΤΕΥΧΟΣ 187-188 (σ. 194-207)

Ταυτότητα σεναρίου: Μελέτη αυτοτελούς λογοτεχνικού έργου 

Λογοτεχνικό είδος: Νουβέλα 

Η Τιμή και το Χρήμα

Συγγραφέας: Κωνσταντίνος Θεοτόκης

Τίτλος Σεναρίου: «της αγάπης αίματα» 

Δημιουργός: Ελένη Κ. Παπαδοπούλου

Γνωστικό αντικείμενο: Ν.Ε. Λογοτεχνία

Τάξη: Β΄ Λυκείου 

Θεματική περιοχή: Αγάπη και Έρωτας (Νέο Π.Σ.)

Εκτιμώμενη χρονική διάρκεια: 12 ώρες (10 δ.ώ. + 2 ώρες θεατρικό εργαστήριο)

Προαπαιτούμενες γνώσεις: Γνώσεις επεξεργαστή κειμένου (word), λογισμικού παρουσίασης διαφανειών (power point) , δημιουργίας podcast

Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: Ιστορία, Πληροφορική, Λαογραφία, Θέατρο 

Υλικοτεχνική υποδομή: βιντεοπροβολέας με ηχεία, tablets, κινητά και ακουστικά, φυλλομετρητής, επεξεργαστής κειμένου, φύλλα εργασίας, e-class , podcasts

Υποστηρικτικό υλικό: Ανέμη, Youtube (ταινία), Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου- Πλατφόρμα ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ ( https://biblionet.gr/ ), Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα (Ψηφίδες: Η πόλη στη λογοτεχνία), Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Πολύτροπη Γλώσσα, spotify 

Συμβατότητα και συσχέτιση με Αναλυτικό Πρόγραμμα: Η διδασκαλία εκτενούς αυτοτελούς λογοτεχνικού έργου στην Β΄τάξη Λυκείου είναι συμβατή με το νέο Π.Σ. για την καλλιέργεια της δημιουργικής κριτικής σκέψης των μαθητών/-τριών και για λόγους αισθητικής απόλαυσης. Στο συγκεκριμένο έργο καλύπτεται η περιοχή διερώτησης γύρω από το ζήτημα «Τι είναι έρωτας και τι πραγματική αγάπη; Ποιες συμπεριφορές ή πράξεις δείχνουν ότι υπάρχει ή δεν υπάρχει πραγματική αγάπη σε μία ερωτική σχέση; Σε ποιες αξίες θέλω να στηρίζεται η ερωτική μου σχέση;». 

Είδος διδακτικής πρακτικής: Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, δημιουργική γραφή 

Περιγραφή: Το συγκεκριμένο σενάριο διδασκαλίας υλοποιείται προκειμένου η σχολική τάξη να λειτουργήσει ως λέσχη ανάγνωσης και να γνωρίσει ένα μέρος της παλαιότερης ελληνικής λογοτεχνικής παραγωγής. Μέσω της αναγνωστικής απόλαυσης αλλά και της ερμηνευτικής προσέγγισης οι μαθητές/-τριες καλούνται να προβληματιστούν για καίρια ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης (έρωτας, αγάπη) και να τοποθετηθούν σε ερωτήματα όπως «Τι είναι έρωτας και τι πραγματική αγάπη;». Αναμένεται η ανάγνωση να λειτουργήσει όχι μόνο ως αισθητική απόλαυση, ερμηνευτική διαδικασία αλλά και ως πρόκληση στην ηθική της ανάγνωσης με την επαναφορά των συναισθημάτων και τη θυμική ανταπόκριση των αναγνωστών/-τριών, καθώς η λογοτεχνία διαθέτει και ηθική διάσταση, εφόσον μας επιτρέπει να συμπάσχουμε με τους άλλους λόγω της ιδιαίτερης χρήσης της γλώσσας, η οποία απευθύνεται και στο νοητικό και στο θυμικό στοιχείο του ανθρώπου. Η μεικτή διδακτική στρατηγική (διαλογική, διερευνητική, ομοδοσυνεργατική, ανακαλυπτική), που επιλέγεται, αναμένεται να συμβάλει στη διαμόρφωση όχι μόνο μιας σχολικής αναγνωστικής κοινότητας αλλά και μιας κοινότητας ευαίσθητων πολιτών. 

Σκοποθεσία: Σκοπός του σεναρίου είναι η συγκρότηση υποστηρικτικού και ευέλικτου περιβάλλοντος μάθησης, με έμφαση στις διαδικασίες συνεργασίας προκειμένου οι μαθητές/-τριες να αναστραφούν με τα λογοτεχνικά κείμενα ως πολιτισμικά δημιουργήματα που προωθούν τον στοχασμό και τις βιωματικές εμπειρίες, ώστε να βελτιώσουν/εμπλουτίσουν τις αναγνωστικές και ερμηνευτικές τους στάσεις και δεξιότητες και να αποτυπώσουν σκέψεις, συναισθήματα και ανάγκες μέσα σε δικά τους πρωτότυπα κείμενα.

 Γενικοί στόχοι σεναρίου: 

- Να εξελιχθεί η σχολική τάξη σε λέσχη ανάγνωσης

- Να απολαύσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες τη λογοτεχνική ανάγνωση 

- Να ανιχνεύσουν τη σχέση του λογοτεχνικού κειμένου με την κοινωνία της εποχής του, τις ηθικές αναζητήσεις και το ψυχολογικό υπόβαθρο των δρώντων προσώπων 

 Ειδικοί στόχοι σεναρίου 

- Να κατανοήσουν οι μαθητές/-τριες τα είδη του πεζού λόγου αναγνωρίζοντας το είδος της νουβέλας αντιδιαστέλλοντάς το από τη μικρή φόρμα και το μυθιστόρημα 

- Να ερμηνεύσουν τις επιλογές του συγγραφέα (χαρακτήρες, πλοκή, εκφραστικά μέσα) και να αξιολογούν τη λειτουργία τους 

- Να ενταχθούν σε ομάδες συνεργαζόμενοι/-ες για την ερμηνεία του κειμένου, επικοινωνώντας προφορικά μεταξύ τους και διατυπώνοντας γραπτώς τα αποτελέσματα της συνεργασίας τους 

- Να γνωρίσουν τη λειτουργία μιας Λέσχης Ανάγνωσης ώστε να αποκτήσουν το κίνητρο να ενταχθούν στο μέλλον είτε σε μια πραγματική Λέσχη Ανάγνωσης. 

- Να αξιοποιήσουν διαδικτυακά εργαλεία (ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ) και διαδικτυακά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα (Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα, Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο, Πόλεις και Λογοτεχνία) 

 Προσδοκώμενα αποτελέσματα: 

- Να καλλιεργηθούν τα αναγνωστικά αισθητικά κριτήρια των μαθητών/-τριών και η λογοτεχνική ανάγνωση να τους προκαλέσει συγκίνηση 

- Να διερωτηθούν για τον τρόπο με τον οποίο ο συγγραφέας μορφοποίησε και εξέφρασε τον κόσμο του 

- Να καλλιεργήσουν το γλωσσικό τους αίσθημα και να αποκτήσουν επίγνωση των δυνατοτήτων τους στον γραπτό και προφορικό λόγο 

- Να αισθανθούν την ανάγκη να προσφεύγουν στα λογοτεχνικά κείμενα πέραν της σχολικής τάξης με βάση τις δικές τους αναγνωστικές προτιμήσεις 

- Να εξελιχθούν σε σκεπτόμενους αναγνώστες/-τριες, κοινωνικά εγγράμματους/-ες που μετέχουν στον κοινωνικό βίο με συνείδηση ευθύνης και σεβασμό στα δικαιώματα και στα έργα του ανθρώπου 

- Να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση στην έκφραση προσωπικών ερμηνειών της λογοτεχνίας 

Διδακτική μεθοδοδολογία: Στο παρόν σενάριο επιλέγεται η αναγνωστική ερμηνευτική, ως μέρος της θεωρίας της πρόσληψης. Πρωταρχικός στόχος είναι να καλλιεργηθεί ο διάλογος μεταξύ των μαθητών με τους τρόπους αναγνώρισης της πραγματικότητας που προτείνει το κείμενο ώστε να εκπαιδευθούν ως αναγνώστες. Στο πλαίσιο αυτό επιχειρείται ομαδοσυνεργατική προσέγγιση της αναγνωστικής εμπειρίας. Επίσης, προωθείται η ανακαλυπτική μάθηση καθώς οι μαθητές/-τριες ασκούνται στην επιλογή και στον έλεγχο του διαδικτυακού υλικού και συνεργάζονται αλληλεπιδρώντας για τη δημιουργία εργασιών. Οι γνώσεις οικοδομούνται με την αλληλεπίδραση των μελών της αναγνωστικής κοινότητας της τάξης. Κατά τη διαδικασία σύνθεσης των εργασιών τους οι μαθητές/-τριες αξιοποιούν προσωπικά αισθητικά κριτήρια και αναζητούν πιθανές ερμηνείες του κειμένου. Οι μαθητές/-τριες, ερευνούν, παράγουν λόγο, βρίσκονται στο επίκεντρο της μαθησιακής διαδικασίας ενώ ο/η εκπαιδευτικός λειτουργεί εμψυχωτικά, δημιουργώντας κλίμα εμπιστοσύνης και σεβασμού μεταξύ των μελών της σχολικής τάξης. Σε ελάχιστες περιπτώσεις, όπως η επεξήγηση του πεζογραφικού είδους της νουβέλας, η μεθοδολογία που επιλέγεται είναι αυτή του κατευθυνόμενου διαλόγου. Επίσης, στην παρουσίαση των εργασιών ο/η εκπαιδευτικός παρεμβαίνει με διευκρινιστικές ερωτήσεις προς την ομάδα και ερωτήματα προς συζήτηση προς το ακροατήριο. 

Διδακτικές στρατηγικές : Προκειμένου να επιτευχθούν οι προαναφερθέντες στόχοι επιλέγεται μεικτή διδακτική στρατηγική εποικοδομιστικής και κοινωνικοπολιτισμικής προσέγγισης μέσω συνεργατικών δραστηριοτήτων. Οι μαθητές- αναγνώστες / μαθήτριες/αναγνώστριες αλληλεπιδρούν με το κείμενο για να «χτίσουν» νόημα. 

Οργάνωση διδασκαλίας 

 Στάδιο 1 (Δίωρο συνεχόμενο) : Προαναγνωστικό

1η ώρα 

- Η ολομέλεια κρατά τα βιβλία που έχουν φέρει από τη βιβλιοθήκη του σπιτιού τους ή έχουν δανειστεί αντίτυπα από δανειστικές βιβλιοθήκες Για όσους/όσες δεν έχουν καταφέρει να βρουν το βιβλίο μπορούν να ανατρέξουν στην έκδοση του 1921 από την Ανέμη, που υπάρχει αναρτημένη στην e-class. Επίσης, διαβάζουν και την εισαγωγή από το σχολικό εγχειρίδιο καθώς και τη βιογραφία του Θεοτόκη και τις εκδόσεις των βιβλίων του από τη ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ. Οι μαθητές/-τριες τα ξεφυλλίζουν και κάποιοι/-ες αναλαμβάνουν να διαβάσουν το οπισθόφυλλο (5΄). Ακολουθεί ελεύθερος διάλογος για τις πρώτες εντυπώσεις (τίτλος, εικόνα εξωφύλλου, κείμενο οπισθόφυλλου, εισαγωγικά αποσπάσματα από το σχολικό βιβλίο) (15-20΄) ώστε να γίνει διερεύνηση των προσδοκιών που δημιουργούνται και αναζήτηση συνάφειας με τα  βιώματά τους (10΄) 

- Γνωριμία, μέσω καθοδηγούμενου διαλόγου, με το λογοτεχνικό είδος της νουβέλας συγκριτικά με εκείνο του μυθιστορήματος και του διηγήματος, με βάση την παρατηρητικότητα των μαθητών/-τριών και στις αναγνωστικές εμπειρίες τους. (10΄). Ο/ Η εκπαιδευτικός ενημερώνει την τάξη για την ανάρτηση στην eclass σχετικής με το έργο δικτυογραφίας την οποία μπορούν να συμβουλευθούν. 

2η ώρα 

-  Γίνεται διαμοιρασμός Ημερολογίου Ανάγνωσης

-ο/η εκπαιδευτικός διαβάζει το εισαγωγικό σημείωμα- επιστολή του συγγραφέα στην κ. Δενδρινού 

- Κατευθυνόμενος διάλογος σχετικά με το πληροφοριακό υλικό που δόθηκε μέσω του εισαγωγικού σημειώματος και του οπισθόφυλλου του βιβλίου, ώστε να εντοπισθεί πιθανή αλλαγή στον  αρχικό ορίζοντα προσδοκιών τους (30΄ περίπου ) 

 

Στάδιο 2: Ανάγνωση (η πρώτη γνωριμία)  ( Δίωρο συνεχόμενο) 

- Ανάγνωση, με τρόπο θεατρικό, στην τάξη των πρώτων σελίδων (40΄). 

- Συζήτηση για το πληροφοριακό υλικό που δίδεται (χώρος, χρόνος, πρόσωπα), την ατμόσφαιρα, τους ήρωες και τις σχέσεις τους, τις αφηγηματικές τεχνικές. (15΄) 

- Ερωτήσεις σχετικά με το τι πιστεύουν οι μαθητές/-τριες ότι θα επακολουθήσει. (15΄) 

- Οι μαθητές συμπληρώνουν το ημερολόγιο ανάγνωσης (15΄)

 

Στάδιο 3 (Δίωρο συνεχόμενο): Αναγνωστικό

1η δ.ώ. 

- Ανάγνωση επεισοδίου podcast, από το Kosmobook, από την ενότητα που σταματήσαμε από την ανάγνωση του βιβλίου. (35΄) 

- Οι μαθητές/-τριες εκφράζουν τις, μέχρι στιγμής, εντυπώσεις τους για τους ήρωες, το σκηνικό και την πλοκή, διερευνούν τα κίνητρα των πράξεων ενώ η τάξη αναλαμβάνει να διαβάσει εντός προκαθορισμένου, από τον /τη διδάσκοντα/-ουσα, σαφούς χρονικού ορίου ολόκληρο το έργο,  είτε από τα βιβλία που έχουν ανά χείρας είτε από το αρχείο της Ανέμης που είναι αναρτημένο στην e-class, είτε να ακούσουν το σχετικό podcast, ώστε να εργαστούν κατόπιν ομαδοσυνεργατικά με βάση τα ενδιαφέροντά τους. (15΄). 

2η δ.ώ. 

Χωρισμός της τάξης σε ομάδες με συγκεκριμένη υπόδηση ειδικού ρόλου, ώστε το κείμενο να τύχει κριτικής ανάγνωσης προκειμένου κατά τη διάρκειά της να διερευνηθούν συγκεκριμένες πτυχές του κειμένου (20΄). Ο/Η εκπαιδευτικός εμψυχώνει, θέτει ερωτήματα και ενθαρρύνει προς την αναζήτηση του υλικού ( π.χ. έμφαση σε ποιοτικά κριτήρια αναζήτησης στοιχείων στο διαδίκτυο) και τα συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα ολοκλήρωσης των ενεργειών.

 Στάδιο 4 (Δίωρο συνεχόμενο ): Μεταναγνωστικό 

Χρήση των tablets του σχολείου για χρήση των ομάδων της τάξης

 - Συνολική παρουσίαση των εργασιών που έχουν προηγούμενα αναρτηθεί στην eclass (η σχολική τάξη τα έχει ήδη διαβάσει ασύγχρονα) και στην ολομέλεια της τάξης (15΄). Διαμοιρασμός των φύλλων εργασίας ανά ομάδα και ανάγνωσή τους (5΄). Οι εργασίες θα δοθούν ανά ομάδα. Οι ομάδες εργάζονται με τη βοήθεια των tablets (επεξεργαστής κειμένου, μηχανές αναζήτησης), ετοιμάζουν το υλικό τους (25΄) και το παρουσιάζουν στην τάξη (25΄). Ακολουθεί σύντομος διάλογος με βάση τις απορίες ή τα σχόλια των μαθητών/-τριών (5΄) και συμπλήρωση των φύλλων αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης (περίπου 10΄) 

Κοινό θέμα όλων των ομάδων η διερώτηση αν ήταν σωστή η τελική επιλογή της Ρήνης να αφήσει τον Αντρέα και να φύγει μακριά του. 

 -Ομάδα «Ψυχολόγοι»: 

Η ομάδα αναλαμβάνει τη διερεύνηση ενδοοικογενειακών σχέσεων, κινήτρων, συναισθηματικών μεταπτώσεων πρωταγωνιστών αλλά και δευτεραγωνιστών. Ποια τα νέα ηθικά διλήμματα που προκύπτουν με την εξέλιξη της πλοκής; Ποια η στάση των προσώπων; Υπάρχει αλλαγή και γιατί; Η τελική εργασία θα γραφεί σε word και θα ανέβει στην e-class σε καθορισμένο χρόνο. 

- Ομάδα «Δημοσιογράφοι»: 

Η ομάδα αναλαμβάνει να κάνει επιλογή στοιχείων της πλοκής που θα μπορούσαν να αποτελέσουν υλικό για δημοσιογραφικό κείμενο («ρεπορτάζ») και συγγραφή των σχετικών κειμένων (ενημερωτικά άρθρα από τους μαθητές και τις μαθήτριες της ομάδας) που θα ανέβουν στον τοίχο της eclass σε συγκεκριμένο χρονικό όριο. 

- Ομάδα «Γλωσσολόγοι»: 

Έρευνα για το γλωσσικό ιδίωμα των κατοίκων της Κέρκυρας και δημιουργία ενός λεξιλογίου με ιδιωματικές λέξεις αλλά και παροιμιώδεις φράσεις και τη σημασία τους, αντλημένες από το σύνολο του έργου. Δημιουργία λογισμικού παρουσίασης ppt που θα αναρτηθεί στην eclass του μαθήματος. 

https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/studies/dialects/thema_b_5_2/index.html

- Ομάδα «Ιστορικοί» 

Μελέτη των ιστορικών γεγονότων που παρουσιάζονται στη νουβέλα και εξέταση των επιδράσεών τους στην εσωτερική πολιτική του νεοελληνικού κράτους και στη ζωή των ανθρώπων των αστικών κέντρων και της υπαίθρου.

http://www.ime.gr/chronos/13/gr/domestic_policy/index.html

-Ομάδα «Λαογράφοι» 

Η ομάδα αναλαμβάνει να διερευνήσει μέσα στη νουβέλα ήθη και έθιμα των κατοίκων της περιοχής Μαντουκίου της Κέρκυρας και να τα συσχετίσει με τα σημερινά, καταγράφοντας επιβιώσεις, μετασχηματισμούς ή και υποχωρήσεις.

https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/urban/index.htm

Στάδιο 5 (Δίωρο συνεχόμενο)

Στην τάξη, χρήση του διαδραστικού πίνακα. 

-Παρακολούθηση αποσπασμάτων από την ταινία της Τόνιας Μαρκετάκη, «Η τιμή της αγάπης» (40΄) 

-ανταλλαγή απόψεων για τη σύγκριση ανάμεσα στο βιβλίο και την κινηματογραφική του απόδοση (10΄) και στη συνέχεια σύνταξη μιας ευσύνοπτης κριτικής της ταινίας, από κάθε ομάδα χωριστά, και ανάρτησή της στην e-class (Εργασίες)  (35΄).

Στάδιο 6 (Δίωρο συνεχόμενο): Θεατρικό εργαστήριο

Στα οργανωμένα εργαστήρια, με διάφορες θεατρικές τεχνικές,   δημιουργούνται  οι προσδοκώμενες ευνοϊκές συνθήκες, για να βιώσουν οι μαθητές καταστάσεις, υποδυόμενοι ρόλους, να διερευνήσουν σχετικά προβλήματα και να παραγάγουν λόγο βιωματικό, προφορικό και γραπτό. Στα εργαστήρια οι μαθητές, δουλεύοντας σε ομάδες,  δημιουργούν μέσω της θεατρικής τέχνης,  ένα φανταστικό κόσμο μέσα στον οποίο από τη μια ασκούνται στον επικοινωνιακό λόγο, καθώς καλούνται να προσαρμόσουν τον λόγο τους ανάλογα με την επικοινωνιακή περίσταση, ενώ από την άλλη παράγουν στοχαστικό λόγο εκφράζοντας  ελεύθερα σκέψεις και συναισθήματα. Μετά την ολοκλήρωση του εργαστηρίου, οι μαθητές προχωρούν στον αναστοχασμό γράφοντας  ποικίλα κείμενα που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με το θέμα που επεξεργάστηκαν στο εργαστήριο. Το συγκεκριμένο εργαστήριο έχει σχεδιαστεί με τη συνεργασία της φιλολόγου και θεατροπαιδαγωγού Άβρας Αυδή με τη μέθοδο του Εκπαιδευτικού Δράματος (Drama in Education), ενώ παράλληλα αξιοποιούνται στοιχεία και τεχνικές από το Θέατρο του Καταπιεσμένου του Αουγκούστο Μποάλ, όπως το Θέατρο των Εικόνων και το Θέατρο της Αγοράς. Φροντίσαμε να υπάρχει ποικιλία, όσον αφορά τη δυσκολία οργάνωσης και εμψύχωσης των ομάδων. Στο παρών θεατρικό εργαστήριο γίνεται μια επέκταση της ζωής και της σχέσης του Αντρέα και της Ρήνης στο σήμερα και μία προσομοίωση στη ζωή και στη σχέση των σύγχρονων ηρώων, του Πέτρου και της Ζωής. Στο τέλος, διανέμεται φύλλο εργασίας με ομαδικές και ατομικές εργασίες δημιουργικής γραφής. Οι ομάδες δημιουργούν τα κείμενά τους, επιστολές και σελίδες ημερολογίου, που αφορούν στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων και στον σχολιασμό αξιών που διέπουν την ερωτική σχέση. Δίνεται ως ατομική εργασία στο σπίτι η δημιουργία μικροδιηγήματος (έως 400 λέξεις) με θέμα τη μελλοντική ζωή των ηρώων, μετά τις αξιακές επιλογές τους.

Πιθανές επεκτάσεις-προσαρμογές του σεναρίου 

Τα 4 στάδια παραμένουν ως έχουν και υλοποιούνται μέσω των δυνατοτήτων της χρήσης της eclass (δημιουργία «ομάδων χρηστών», δημιουργία «εργασιών», χρήση «πολυμέσων», προσθήκης κατηγοριών «συζητήσεων») . Το 5ο στάδιο του θεατρικού εργαστηρίου μπορεί να αντικατασταθεί με την παρακολούθηση της ομώνυμης θεατρικής παράστασης του 2ου Λυκείου Ν. Ιωνίας

 https://www.youtube.com/watch?v=EXq2EJ6bscg

Αξιολόγηση 

Η αξιολόγηση πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια όλων των σταδίων της διδασκαλίας τόσο ατομικά όσο και ομαδικά και ολοκληρώνεται με την παράδοση των φύλλων εργασίας και των φύλλων αυτό/ετεροαξιολόγησης. 

Κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών/-τριών είναι: 

- Επικοινωνιακές δεξιότητες γραπτού και προφορικού λόγου (5) 

- Πληρότητα, δημιουργικότητα, φαντασία απαντήσεων (5) 

- Συνεργατικότητα, προθυμία, κριτική συμμετοχή στην παρουσίαση των άλλων (5) 

- Δημιουργική αξιοποίηση δυνατοτήτων ηλεκτρονικού περιβάλλοντος (5) 

Ο/Η εκπαιδευτικός αυτοαξιολογείται πριν/κατά μετά την υλοποίηση του σεναρίου σχετικά με την επίτευξη των στόχων, την αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων που επέλεξε, τη διαχείριση του χρόνου, την ενθάρρυνση/διασφάλιση της συμμετοχής και της συνεργασίας όλων των μαθητών/-τριών, τη δημιουργία συνθηκών διαφοροποίησης σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες κάθε μαθητή/-τριας καθώς και τη διακριτική αλλά και ουσιαστική καθοδήγηση της μαθητικής κοινότητας.

 Ο/Η εκπαιδευτικός ετεροαξιολογείται από άλλο/η εκπαιδευτικό που μπορεί να παρακολουθήσει τα στάδια υλοποίησης του σεναρίου.

Βιβλιογραφία- Δικτυογραφία 

Αποστολίδου, Β. (2012). Η λογοτεχνία στα νέα περιβάλλοντα των ΤΠΕ. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. 

Ιακωβίδου Σ. (2020).Inter-esse Θέματα και ερμηνευτικές προσεγγίσεις στη Νεοελληνική Λογοτεχνία. Αθήνα: Gutenberg 

Κιοσσές, Σ., Χατζημαυρουδή, Ε. (2020). Η Λογοτεχνία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ερμηνευτική, κριτική και δημιουργική προσέγγιση των λογοτεχνικών κειμένων. Αθήνα: Κριτική 

Ματσαγγούρας, Η. (1998). Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. Αθήνα: Γρηγόρης 

Νικολαϊδου, Σ. (επιμ). (2016). Η δημιουργική γραφή στο σχολείο. Αθήνα: Μεταίχμιο 

Φρυδάκη, Ευ. (2002). Η θεωρία της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας . Αθήνα: Κριτική

Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών Ανέμη  

Το podcast στην εκπαίδευση στο Onassis Education https://classroom.onassis.org/course/view.php?id=134

Πολύτροπη Γλώσσα (Κ.Ε.Γ.) , Θεατρικό εργαστήριο  

Παράρτημα 

Δικτυογραφία (στην eclass για χρήση των μαθητών/-τριών)

Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών Ανέμη  

Podcast Kosmobook https://open.spotify.com/episode/6CLo2zKBggJusjHy9Wos5G?si=lAfT8c6TRU2P6jTiSY83PA&utm_source=native-share-menu

 Κερκυραϊκό γλωσσικό ιδίωμα: https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/studies/dialects/thema_b_5_2/index.html

Ψηφίδες, οι πόλεις στη λογοτεχνία, Κέρκυρα: https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/urban/browse.html?urb=17

Ιστορικά γεγονότα της περιόδου 1897-1922: http://www.ime.gr/chronos/13/gr/domestic_policy/index.html

Η τιμή της αγάπης (αποσπάσματα της ταινίας)

Θεατρική παράσταση 2ου ΓΕ.Λ. Ν. Ιωνίας:

https://www.youtube.com/watch?v=EXq2EJ6bscg

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ (Στάδια 1-2)

Αφού διαβάσετε το εισαγωγικό σημείωμα-επιστολή του Θεοτόκη, το οπισθόφυλλο του βιβλίου και το εισαγωγικό σημείωμα του σχολικού εγχειριδίου, να συμπληρώσετε τον πίνακα με λέξεις-κλειδιά που θα αξιοποιήσετε κατά τη διάρκεια της ανάγνωσής σας. Να συμβουλεύεστε αυτό το ημερολόγιο κατά την εκπόνηση των εργασιών σας.

ΤΟΠΟΣ ΔΡΑΣΗΣ

ΧΡΟΝΟΣ

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΙΤΛΟΣ

ΠΡΟΣΩΠΑ ΑΞΙΕΣ ΑΓΑΠΗ

ΕΡΩΤΑΣ

ΣΥΜΦΕΡΟΝ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ

ΕΝΤΑΞΗ ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΙΚΟ ΕΙΔΟΣ

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ   ΤΕΧΝΙΚΕΣ

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Στάδιο 4)

Ομάδα Ψυχολόγοι

1. Αφού διαβάσετε τη νουβέλα, να εστιάσετε στα τρία αποσπάσματα και να συζητήσετε με την ομάδα σας τα κίνητρα της συμπεριφοράς των προσώπων της νουβέλας και στη συνέχεια να δημιουργήσετε έναν πίνακα (στον επεξεργαστή κειμένου) με τα πρόσωπα, τη συμπεριφορά τους και τα κίνητρά τους.

2. Να εντοπίσετε στα διαλογικά μέρη του έργου τα συναισθήματα της Ρήνης για τον Αντρέα στην αρχή της γνωριμίας τους και στο τέλος.

3. Άξιζε, τελικά, η απόφαση της Ρήνης να θυσιάσει την αγάπη της; Να τεκμηριώσετε προφορικά την απάντησή σας και να την ανακοινώσετε στην ολομέλεια.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Στάδιο 4)

Ομάδα Δημοσιογράφοι

1. Στη νουβέλα συμβαίνουν διάφορα περιστατικά σε δημόσιους χώρους. Να κάνετε ένα ρεπορτάζ για κάποιο από αυτά τα περιστατικά και στη συνέχεια να γράψετε ένα άρθρο (100-120 λέξεις) για την ηλεκτρονική εφημερίδα που εργάζεστε. Η ηλεκτρονική εφημερίδα είναι ο Τοίχος της e-class.

2. Υποθέστε ότι συναντάτε τον Αντρέα στην αγορά της Κέρκυρας και του παίρνετε συνέντευξη. Να καταγράψετε τον υποτιθέμενο διάλογο και στη συνέχεια να δημιουργήσετε ένα επεισόδιο podcast στην εφαρμογή Anchor. Να ανεβάσετε το podcast στο spotify, ώστε να είναι προσβάσιμο στην ολομέλεια.

3. Άξιζε, τελικά, η απόφαση της Ρήνης να θυσιάσει την αγάπη της; Να τεκμηριώσετε προφορικά την απάντησή σας και να την ανακοινώσετε στην ολομέλεια.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Στάδιο 4)

Ομάδα Γλωσσολόγοι

1. Αφού μελετήσετε στην Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας το σχετικό άρθρο με τα χαρακτηριστικά του Επτανησιακού ιδιώματος  https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/studies/dialects/thema_b_5_2/index.html  να καταγράψετε λέξεις και παροιμιώδεις φράσεις από το σύνολο του έργου και να δημιουργήσετε ένα λεξιλόγιο.

2. Να δημιουργήσετε μία παρουσίαση (ppt) με χαρακτηριστικές Κερκυραϊκές λέξεις και φράσεις με τις σημασίες τους. Να εντάξετε μέσα στις διαφάνειες και φωτογραφικό υλικό από την Κέρκυρα.

3. Άξιζε, τελικά, η απόφαση της Ρήνης να θυσιάσει την αγάπη της; Να τεκμηριώσετε προφορικά την απάντησή σας και να την ανακοινώσετε στην ολομέλεια.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Στάδιο 4)

Ομάδα Ιστορικοί

1. Επισκεφτείτε το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού στην ενότητα Εσωτερική Πολιτική της περιόδου 1897-1922 http://www.ime.gr/chronos/13/gr/domestic_policy/index.html. Να δημιουργήσετε μία χρονογραμμή με τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα της περιόδου.

2. Με αξιοποίηση των στοιχείων τόσο από τη νουβέλα όσο και από την ιστοσελίδα του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού να εξετάσετε τις επιδράσεις των ιστορικών γεγονότων της περιόδου στη ζωή των ανθρώπων, ειδικά της υπαίθρου. Το κείμενό σας να είναι ιστορική αφήγηση μέχρι 150 λέξεις.

3. Άξιζε, τελικά, η απόφαση της Ρήνης να θυσιάσει την αγάπη της; Να τεκμηριώσετε προφορικά την απάντησή σας και να την ανακοινώσετε στην ολομέλεια.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Στάδιο 4)

Ομάδα Λαογράφοι

1. Έχοντας αντλήσει πληροφορίες από την καθημερινή ζωή στην Κέρκυρα μετά την περιήγησή σας στις Ψηφίδες (οι πόλεις στη λογοτεχνία) https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/urban/browse.html?urb=17.Να αναζητήσετε μέσα στη νουβέλα συνήθειες, πεποιθήσεις και αξίες των κατοίκων του Μαντουκίου. Να παρουσιάσετε προφορικά στην ολομέλεια τα πορίσματά σας. Βρίσκετε ομοιότητες με τις σημερινές;

2. Να περιγράψετε τη δομή της οικογένειας του Τρίνκουλου και της Επιστήμης και να σχολιάσετε τα πρότυπα των δύο γονέων (έως 150 λέξεις)

3. Άξιζε, τελικά, η απόφαση της Ρήνης να θυσιάσει την αγάπη της; Να τεκμηριώσετε προφορικά την απάντησή σας και να την ανακοινώσετε στην ολομέλεια.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Στάδιο 6)

(Θεατρικό εργαστήριο)

Ο Πέτρος και η Ζωή είναι ένα σύγχρονο ζευγάρι. Ο Πέτρος έχει φύγει από το πατρικό του, δεν εργάζεται και είναι ερωτευμένος με τη Ζωή. Η Ζωή ζει με τους γονείς της, που δεν εγκρίνουν τη σχέση της με τον Πέτρο. Ο Πέτρος της προτείνει να φύγει από το σπίτι της και να πάνε να συγκατοικήσουν σε ένα άλλο σπίτι.

Α. Ομαδικές εργασίες

• Σύνταξη επιστολής (Ο Πέτρος μέσω μιας επιστολής προσπαθεί να πείσει τη Ζωή να φύγει μαζί του)

Να λάβετε υπόψη σας τις παρακάτω ερωτήσεις:

- Σε τι αποσκοπεί ο Πέτρος με το γράμμα;

- Ποια μέσα χρησιμοποιεί για να πείσει τη Ζωή;

- Τι είδους άνθρωπος είναι;

• Σύνταξη σελίδας ημερολόγιο (Η Ζωή γράφει μια σελίδα στο ημερολόγιό της αφού έχει λάβει κι έχει διαβάσει την επιστολή του Πέτρου)

Να λάβετε υπόψη σας τις παρακάτω ερωτήσεις:

- Ποια είναι τα συναισθήματα και οι σκέψεις της Ζωής;

- Ποιοι είναι οι δισταγμοί της;

- Ποιο είναι το δίλημμά της;

Β. Ατομική εργασία (στο σπίτι)

Να δημιουργήσετε ένα μικροδιήγημα έως 400 λέξεις

Να λάβετε υπόψη σας τις παρακάτω ερωτήσεις:

- Τι απέγιναν η Ζωή και ο Πέτρος μετά από δέκα χρόνια;

- Ποιες επιλογές έκαναν στη ζωή τους;

- Ποιες αξίες καθόρισαν αυτές τις επιλογές;

 

ΦΥΛΛΟ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΟΜΑΔΑ:

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:

1. Ποια πιστεύετε ότι είναι τα σημεία της εργασίας της ομάδας σας που βοήθησαν τη σχολική τάξη να ενταχθεί καλύτερα στην ατμόσφαιρα του κειμένου;

2. Ποια πιστεύετε ότι ήταν τα σημεία της ομαδικής εργασίας σας που χρειάζονταν περισσότερη επεξεργασία και τι θα αλλάζατε;

3. Πώς θα αξιολογούσατε τη δική σας συμμετοχή στην ομάδα σας;

ΦΥΛΛΟ ΕΤΕΡΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΟΜΑΔΑ:

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:

1. Ποια ομάδα εργασίας πιστεύετε ότι ξεχώρισε για το υλικό που παρουσίασε και ποια θεωρείτε ότι ήταν τα δυνατά σημεία της παρουσίασής της;

2. Ποια ομάδα, κατά την άποψή σας, είχε την πιο «αδύναμη» παρουσίαση και τι θα τη συμβουλεύατε να αλλάξει;

3. Τι θα προτείνατε να λάβουν υπόψη τους όλες οι ομάδες σε επόμενη εργασία τους, ώστε να βελτιωθεί ακόμη πιο πολύ το τελικό αποτέλεσμα;

 

 Καλή επιτυχία!