Τετάρτη 29 Μαΐου 2013

Τρίτη 29 Μαϊου, τη δεύτερη ώρα της ημέρας, του έτους 6961 (1453).«Η Πόλις εάλω ...»


Σαν σήμερα τα στρατεύματα του σουλτάνου Μωάμεθ Β' κατέλαβαν την Πόλη μετά από πολιορκία δύο μηνών.

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς σηματοδότησε και επίσημα το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και ουσιαστικά την αρχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, διατηρώντας την ίδια πρωτεύουσα με παράφραση του ονόματός της.
Πρόκειται για την δεύτερη Άλωση της Κωνσταντινούπολης μετά την κατάληψη της το 1204 από τους Σταυροφόρους.

Στο «Χρονικόν» του Γ. Φραντζή  περιγράφεται με ενάργεια η αποφράδα ημέρα
«Η Πόλις εάλω τη δεύτερη ώρα της ημέρας...»

«Υστερα οι εχθροί ανέβηκαν σωρηδόν στα τείχη και διασκόρπισαν τους δικούς μας. Εγκατέλειψαν τα εξωτερικά τείχη και έμπαιναν από την πύλη καταπατώντας ο ένας τον άλλον. Αυτά γίνονταν όταν σηκώθηκε φωνή και από μέσα και από έξω και από τη μεριά του λιμανιού.

Εάλω το φρούριον και τα στρατηγεία και την σημαία άνωθεν εν τοις πύργοις έστησαν (οι Τούρκοι) και αυτή η κραυγή έτρεψε τους δικούς μας σε φυγή και ζωντάνεψε τους εχθρούς μας, οι οποίοι με ενθουσιασμό και με αλαλαγμούς, χωρίς πια κανένα φόβο, ανέβαιναν όλοι τους τα τείχη...

Ετσι οι εχθροί έγιναν κύριοι της πόλης την Τρίτη 29 Μαϊου, τη δεύτερη ώρα της ημέρας, του έτους 6961 (1453). Και παραδίδονταν, τους αιχμαλώτιζαν ή τους άρπαζαν ζωντανούς.

Οσοι πιάνονταν ανθιστάμενοι, αυτοί σφάζονταν. Και η γη σε μερικά μέρη δεν φαινόταν καθόλου από τους πολλούς νεκρούς...

Μόλις έπεσε η Πόλη, ο αμηράς μπήκε μέσα ευθύς, με κάθε σπουδή, ζητούσε τον βασιλέα και δεν είχε τίποτε άλλο στον νου του παρά να μάθει αν ζει ή αν πέθανε...


ΛΑΤΙΝΙΚΑ 2013: ΟΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ



Δευτέρα 27 Μαΐου 2013

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2013 (ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ)


Themata arxaia katef from Eleni Papadopoulou


Η ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΑΔΙΔΑΚΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

      Τότε υποβάλλεται καταγγελία από κάτι μετοίκους και υπηρέτες, όχι σχετικά με το σπάσιμο των Ερμών, αλλά πως είχαν διαπραχθεί άλλοι ακρωτηριασμοί αγαλμάτων από μερικούς μεθυσμένους νέους γι' αστείο και πως είχαν παραστήσει σε σπίτια τα Ελευσίνια μυστήρια από ασεβή αναίδεια• γι' αυτά κατηγορούσαν ανάμεσα σ' άλλους και τον Αλκιβιάδη. Κ' εκείνοι που είχαν μεγαλύτερη διαμάχη με τον Αλκιβιάδη που τους στεκόταν εμπόδιο, ώστε να μην έχουνε σίγουρη την ηγεσία της δημοκρατικής μερίδας, και νομίζοντας πως αν τον έδιωχναν αυτόν θα ήταν πρώτοι στην πολιτεία, τα πήραν αυτά για επιχειρήματα και τα μεγαλοποίησαν και σήκωσαν κατακραυγή πως τόσο η παρωδία των μυστηρίων όσο και ο ακρωτηριασμός των Ερμών είχανε γίνει με τον σκοπό να καταργηθεί η δημοκρατία και καμιά απ' αυτές τις ιεροσυλίες δεν είχε διαπραχθεί χωρίς τη συμμετοχή του, αναφέροντας ως τελική απόδειξη όλη την υπόλοιπη παράνομη συμπεριφορά του και τις αντιδημοκρατικές του συνήθειες.

Με μια πρώτη και γρήγορη ματιά μπορούμε να δώσουμε και τις πρώτες απαντήσεις στις ερωτήσεις του Αδίδακτου κειμένου. Βέβαια, αναμένουμε πάντοτε τις επίσημες απαντήσεις της Κ.Ε.Γ. 
Γ2
τινά
ὓβριν
οὖσι
μάλα
ἐπαιτιῶ
ὑποληφθεῖσι
ἐξελῷεν
βοᾶν
ἔσται
πεπράχθω

Γ3α
Εμπρόθετος της Αναφοράς
Εμπρόθετος του ποιητικού αιτίου
Υποκείμενο στο ποιεῖται
Αντικείμενο στο ἐπητιῷτο
Γενική αντικειμενική στο καταλύσει
Γενική υποκειμενικη στο παρανομίαν

Γ3β
Νομίσαντες, Υ{ εἰ αὐτόν ἐξελάσειαν,} Α [ πρῶτοι ἂν εἶναι]  Πλαγιασμένος Υποθετικός λόγος, μιας και η απόδοσή του είναι το ειδικό απαρέμφατο (δυνητικό) αν είναι


Στον ευθύ λόγο θα έχουμε: εἰ αὐτόν ἐξελάσαιμεν, πρῶτοι ἂν εἶμεν : Απλή Σκέψη του λέγοντος

Πέμπτη 23 Μαΐου 2013

Ένα εξαιρετικό άρθρο για τη στρεβλή εικόνα της εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών




Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο της συναδέλφου και επιμορφώτριάς μου στο Μ.Π.Ε.  Σύλιας Ζέτα

http://siliazet.blogspot.gr/2013/05/blog-post_22.html

Κανένα πρωτοσέλιδο για την Παιδεία


Πότε γίνεται η Παιδεία πρωτοσέλιδο και θέμα στα κεντρικά δελτία ειδήσεων; Ποια εκπαιδευτικά γεγονότα θεωρούνται «είδηση» και άξια μνείας; Δεν χρειάζεται να γίνει συστηματική έρευνα για να διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν τα εξής ευάριθμα θέματα που σταθερά, ανεξαρτήτως κρίσης, απασχολούν τα μέσα ενημέρωσης: οι πανελλαδικές εξετάσεις, ο «συντεχνιασμός» των εκπαιδευτικών κάθε βαθμίδας (από το νηπιαγωγείο ως το πανεπιστήμιο), οι πράξεις βίας μέσα στο Πανεπιστήμιο και οι δυσλειτουργίες της υποχρεωτικής εκπαίδευσης (βιβλία, κτίρια κτλ.).

Δεν θα ήθελα να συζητήσω εδώ την ανάδειξη των πανελλαδικών εξετάσεων σε μείζον ζήτημα, ανάδειξη που επιβεβαιώνει ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος: τη δόμησή του γύρω από τις εξετάσεις και την οργάνωση του λυκείου (αν όχι και του γυμνασίου) όχι αυτοτελώς αλλά με τελικό στόχο την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο. Θα ήθελα να επιμείνω στη συνεχή απαξίωση της εκπαίδευσης και των λειτουργών της σε μια χώρα που υπερασπίζεται τη δημόσια παιδεία μόνο ρητορικά και υποκριτικά ενώ ξοδεύει τεράστια ποσά για την παραπαιδεία. Το παράλληλο αυτό σύστημα, για το οποίο κανείς δεν διαμαρτύρεται ούτε ζητεί την κατάργησή του, έχει καταστεί «απαραίτητο» ακριβώς εξαιτίας της κεντρικότητας των πανελλαδικών, λειτουργώντας υπονομευτικά για το κύρος του λυκείου και των εκπαιδευτικών του.

Δεν αμφιβάλλει βεβαίως κανείς ότι υπάρχουν και στον εκπαιδευτικό κλάδο, όπως και σε άλλα επαγγέλματα, εκείνοι που δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της θέσης, γιατί δεν θέλουν ή γιατί δεν μπορούν, που δεν έχουν τις ικανότητες να αναλάβουν τον ιδιαίτερα απαιτητικό ρόλο του δασκάλου ή που έχουν ουσιαστικά αποσυρθεί έπειτα από χρόνια απογοητεύσεων και ματαιώσεων. Είναι όμως εξαιρετικά θλιβερό ότι η εικόνα του αδιάφορου, ανίκανου και βολεμένου εκπαιδευτικού κυριαρχεί, σαν να αφορά το σύνολο των δασκάλων και των καθηγητών. Με ισχυρές δόσεις λαϊκισμού και ισοπεδωτικής απαξίωσης καταγγέλλεται στα μέσα ενημέρωσης η όποια αντίδραση σε απολύσεις, μειώσεις μισθών και περιστολή των εργασιακών δικαιωμάτων ως «συντεχνιασμός».

Μπορώ να νιώσω την απογοήτευση της νεαρής φιλολόγου που είναι πρωτοδιορισμένη με μισθό 650 ευρώ μακριά από το σπίτι της, υποχρεωμένη να πληρώνει ενοίκιο και βενζίνη για να πηγαινοέρχεται ανάμεσα σε διάφορα σχολεία για να καλύψει το ωράριο και η οποία ακούει να κατηγορείται για «βόλεμα». Πολύ περισσότερο μάλιστα εφόσον την «επίζηλη» αυτή θέση την κατέκτησε όχι με κάποιο μέσο αλλά αφού μπήκε στη σχολή της επιλογής της έπειτα από πολύ κόπο και άγχος (μέσω των πανελλαδικών εξετάσεων), αφού πήρε το πολυπόθητο πτυχίο μετά από τέσσερα-πέντε χρόνια (ενδεχομένως και με υποτροφία λόγω επιδόσεων), αφού δίδαξε επί χρόνια ως ωρομίσθια σε φροντιστήρια και ιδιαίτερα και αφού τέλος έδωσε εξετάσεις στον ΑΣΕΠ.

Μπορώ να νιώσω και την απογοήτευση του μεσήλικου εκπαιδευτικού που ήθελε πάντα να γίνει δάσκαλος (γι' αυτό επέλεξε μέσα στον ενθουσιασμό της Μεταπολίτευσης σχολές που δεν οδηγούσαν σε καριέρες και πλούτη ούτε σε «θεσούλα στο Δημόσιο» αλλά είχαν κοινωνικό πρόσημο), που αγαπά τους μαθητές του και είναι έμπνευση γι' αυτούς αλλά που έχει συνθλιβεί από ένα σύστημα ασφυκτικού συγκεντρωτικού ελέγχου το οποίο απαιτεί από εκείνον «να καλύπτει την ύλη» αφήνοντας στην άκρη τις ανάσες δημιουργικότητας και πνευματικής ελευθερίας. Οι πανελλαδικές άλλωστε δεν απαιτούν παρά μόνο αποστήθιση.

Και όμως μέσα σε αυτή τη ζοφερή ατμόσφαιρα συνεχούς απαξίωσης υπάρχουν εκείνοι που σιωπηλά, χωρίς τυμπανοκρουσίες και μακριά από τις κάμερες, επιτελούν ένα σοβαρό έργο Παιδείας. Το έργο αυτό δεν αποτιμάται σε ώρες διδασκαλίας και, επειδή είναι αξιόλογο χωρίς να προκαλεί, δεν αποκτά καμία δημοσιότητα. Περιορίζομαι να αναφέρω δύο μόνο παραδείγματα: στα μέσα Μαρτίου ο Τομέας Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών οργάνωσε μια επιστημονική διημερίδα με θέμα «Ερμηνεύοντας την ιστορική εμπειρία του φασισμού στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση», όπου συνέρρευσαν εκατοντάδες εκπαιδευτικοί σε έναν διάλογο με τους πανεπιστημιακούς ιστορικούς. Βεβαίως τα φώτα της δημοσιότητας εκείνη την εποχή ήταν στραμμένα αλλού: στα «μαθήματα ιστορίας» που οργάνωναν κομματικοί εκπρόσωποι συγκεκριμένου πολιτικού χώρου χωρίς καμία επιστημονική εγκυρότητα. Η πρωτοβουλία της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών απλώς δεν έγινε γνωστή, παρ' όλο που είχε πολύ περισσότερο (και αρμοδιότερο) κοινό.

Στις αρχές Μαΐου δόθηκαν τα βραβεία του πρώτου Πανελλήνιου Μαθητικού Διαγωνισμού Ιστορικού Ντοκυμαντέρ με θέμα τη νεότερη και σύγχρονη ελληνική και ευρωπαϊκή  ιστορία, όπου μετείχαν μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (κυρίως του λυκείου αλλά και γυμνασίων και σχολείων δεύτερης ευκαιρίας). Την πρωτοβουλία είχαν αναλάβει το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Ιστορική Ερευνα, Διδακτική και Νέες Τεχνολογίες» του Ιονίου Πανεπιστημίου, η επιστημονική ένωση «Νέα Παιδεία» και η ΕΡΤ. Η ανταπόκριση ήταν εντυπωσιακή: υποβλήθηκαν συνολικά 174 προτάσεις από 146 σχολεία, από την περιοχή της Αττικής αλλά και από την υπόλοιπη Ελλάδα και την Κύπρο. Μαθητές μαζί με τους καθηγητές τους, ξεφεύγοντας από τις σελίδες των σχολικών εγχειριδίων, δούλεψαν ερευνητικά για να συλλέξουν οπτικό υλικό και βιβλιογραφία για ποικίλα ιστορικά θέματα, πήραν συνεντεύξεις από ιστορικούς αλλά και από μάρτυρες γεγονότων της πρόσφατης ιστορίας, χρησιμοποίησαν την κρίση και τη φαντασία τους. Οι μικρές ταινίες διάρκειας 10 λεπτών η κάθε μία είναι τα ομιλούντα τεκμήρια μιας άλλης εκπαίδευσης από αυτήν που καθημερινά προβάλλουν οι τηλεοπτικοί δέκτες, μιας εκπαίδευσης με πνοή και όραμα και με ακάματους εργάτες. Μιας εκπαίδευσης όμως που, δυστυχώς, δεν γίνεται ποτέ πρωτοσέλιδο.

Η κυρία Χριστίνα Κουλούρη είναι καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΤΟ ΒΗΜΑ  19/05/2013 05:45

Τετάρτη 22 Μαΐου 2013

ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2013

 Για μια ακόμη φορά επιβεβαιώνεται η άποψη ότι δεν υπάρχουν ''SOS'' θέματα για τις Πανελλαδικές κι ότι τα θέματα που τέθηκαν στις προηγούμενες  εξετάσεις μπορούν να αποτελέσουν θέματα και των φετινών εξετάσεων, όπως έγινε με τον Κρητικό του Σολωμού, θέμα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του 2011.

Οι ενδεικτικές απαντήσεις της Κ.Ε.Ε. στο ιστολόγιο της καλής συναδέλφου Πολίνας Μοίρα
http://fotodendro.blogspot.gr/2013/05/2013.html
Διονύσιος Σολωμός
Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ
5 [22.] 
 ……………………………………………………………….. 
Ἀλλά τό πλέξιμ’ ἄργουνε1
καί μοῦ τ’ ἀποκοιμοῦσε2
Ἠχός, γλυκύτατος ἠχός, ὁπού μέ προβοδοῦσε3
25 ∆έν εἶναι κορασιᾶς φωνή στά δάση πού φουντώνουν, 
Καί βγαίνει τ’ ἄστρο τοῦ βραδιοῦ καί τα νερά θολώνουν, 
Καί τόν κρυφό της ἔρωτα τῆς βρύσης τραγουδάει, 
Τοῦ δέντρου καί τοῦ λουλουδιοῦ πού ἀνοίγει καί λυγάει·
∆έν εἶν’ ἀηδόνι κρητικό, πού σέρνει τή λαλιά του
30 Σέ ψηλούς βράχους κι ἄγριους ὅπ’ ἔχει τή φωλιά του, 
Κι ἀντιβουΐζει ὁλονυχτίς ἀπό πολλή γλυκάδα
Ἡ θάλασσα πολύ μακριά, πολύ μακριά ἡ πεδιάδα, 
Ὥστε πού πρόβαλε ἡ αὐγή και ἔλιωσαν τ’ ἀστέρια, 
Κι ἀκούει κι αὐτή καί πέφτουν της τά ρόδα ἀπό τά χέρια·
35 ∆έν εἶν’ φιαμπόλι4
τό γλυκό, ὁπού τ’ ἀγρίκαα μόνος
Στόν Ψηλορείτη ὅπου συχνά μ’ ἐτράβουνεν ὁ πόνος
Κι ἔβλεπα τ’ ἄστρο τ’ οὐρανοῦ μεσουρανίς νά λάμπει
Καί τοῦ γελοῦσαν τά βουνά, τά πέλαγα κι οἱ κάμποι·
Κι ἐτάραζε τά σπλάχνα μου ἐλευθεριᾶς ἐλπίδα
40 Κι ἐφώναζα: «ὦ θεϊκιά κι ὅλη αἵματα Πατρίδα!» 
Κι ἅπλωνα κλαίοντας κατ’ αὐτή τά χέρια μέ καμάρι·
Καλή ’ν’ ἡ μαύρη πέτρα της καί τό ξερό χορτάρι. 
Λαλούμενο5
, πουλί, φωνή, δέν εἶναι νά ταιριάζει, 
Ἴσως δέ σώζεται στή γῆ ἦχος πού νά τοῦ μοιάζει·
------------------------------------------ 
1. άργουνε· αργοπορούσε, καθυστερούσε, βράδυνε
2. μου τ’ αποκοιμούσε· μου το καθυστερούσε, το καθιστούσε ράθυμο, νωθρό, αργό
3. με προβοδούσε· με προέπεμπε, με συνόδευε
4. φιαμπόλι· αυτοσχέδιο πνευστό όργανο των ποιμένων (σουραύλι) 
5. λαλούμενο· μουσικό όργανο

45 ∆έν εἶναι λόγια· ἦχος λεπτός………………………… 
∆έν ἤθελε6
τόν ξαναπεῖ ὁ ἀντίλαλος κοντά του. 
Ἄν εἶν’ δέν ἤξερα κοντά, ἄν ἔρχονται ἀπό πέρα·
Σάν τοῦ Μαϊοῦ τές εὐωδιές γιομίζαν τόν ἀέρα, 
Γλυκύτατοι, ἀνεκδιήγητοι7
……………………………... 
50 Μόλις εἶν’ ἔτσι δυνατός ὁἜρωτας καί ὁ Χάρος. 
Μ’ ἄδραχνεν ὅλη τήν ψυχή, καί νά ’μπει δέν ἠμπόρει
Ὁ οὐρανός, κι ἡ θάλασσα, κι ἡ ἀκρογιαλιά, κι ἡ κόρη·
Μέ ἄδραχνε, καί μ’ ἔκανε συχνά ν’ ἀναζητήσω
Τή σάρκα μου νά χωριστῶ γιά νά τόν ἀκλουθήσω. 
55 Ἔπαψε τέλος κι ἄδειασεν ἡ φύσις κι ἡ ψυχή μου, 
Πού ἐστέναξε κι ἐγιόμισεν εὐθύς ὀχ τήν καλή μου·
Καί τέλος φθάνω στό γιαλό τήν ἀρραβωνιασμένη, 
Τήν ἀπιθώνω μέ χαρά, κι ἤτανε πεθαμένη. 
------------------------------------------ 
6. δεν ήθελε· δεν επρόκειτο, δε θα τολμούσε να
7. ανεκδιήγητοι [ενν. ήχοι]· ανεκλάλητοι, άρρητοι, εξωανθρώπινοι

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α1. Τρία χαρακτηριστικά του Ευρωπαϊκού Ρομαντισμού, από τον οποίο
επηρεάστηκε ο Σολωμός, είναι το μεταφυσικό στοιχείο, η αγάπη για την
πατρίδα και η εξιδανίκευση του έρωτα. Για κάθε ένα από τα παραπάνω
χαρακτηριστικά να γράψετε ένα αντίστοιχο παράδειγμα μέσα από το
κείμενο.
Μονάδες 15

Β1. Σύμφωνα με τον Π. Μάκριτζ: «Αυτό που κάνει εντύπωση (στον Σολωμό)
είναι η επιμονή του να χρησιμοποιεί εικόνες από τον κόσμο της φύσης».
Να επιβεβαιώσετε την παραπάνω άποψη με μία εικόνα από τους
στίχους 23-28 και άλλη μία από τους στίχους 35-43, παρουσιάζοντας το
περιεχόμενό της καθεμιάς (μονάδες 10) και σχολιάζοντας τη λειτουργία
της στο κείμενο (μονάδες 10).
Μονάδες 20

Β2. Στους στίχους 29-34 «Δέν εἶν’ ἀηδόνι … ἀπό τά χέρια·» να αναζητήσετε
τέσσερα διαφορετικά σχήματα λόγου (μονάδες 8) και να σχολιάσετε τη
λειτουργία τους στο κείμενο (μονάδες 12).
Μονάδες 20

Γ1. Να σχολιάσετε τους δύο τελευταίους στίχους του ποιήματος σε ένα
κείμενο 120-140 λέξεων:
Καί τέλος φθάνω στό γιαλό τήν ἀρραβωνιασμένη,
Τήν ἀπιθώνω μέ χαρά, κι ἤτανε πεθαμένη.
Μονάδες 25


Δ1. Να συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενο το απόσπασμα από το ποίημα Ο
Κρητικός του Δ. Σολωμού με το παρακάτω απόσπασμα από τη νουβέλα
του Ν.Λαπαθιώτη Κάπου περνούσε μια φωνή, αναφέροντας (μονάδες 5)
και σχολιάζοντας (μονάδες 15) τρεις ομοιότητες και δύο διαφορές
μεταξύ των δύο κειμένων.
Μονάδες 20

Ναπολέων Λαπαθιώτης
ΚΑΠΟΥ ΠΕΡΝΟΥΣΕ ΜΙΑ ΦΩΝΗ
Αυτό το βράδυ, η Ρηνούλα δεν κοιμήθηκε. Σαν ένας πυρετός γλυκός,
της μέλωνε τα μέλη. Όλη νύχτα, μέχρι το πρωί, το αίμα της, πρώτη φορά,
της τραγουδούσε, φανερά, τόσο ζεστά τραγούδια…Κι όταν, προς τα
χαράματα, την πήρε λίγος ύπνος, είδε πως ήταν μέσα σ΄ ένα δάσος, −ένα
μεγάλο δάσος γαλανό, μ’ ένα πλήθος άγνωστα κι αλλόκοτα λουλούδια.
Περπατούσε, λέει, μέσ’ στην πρασινάδα, σκυμμένη, και με κάποια δυσκολία,
χωρίς, όμως αυτό, να συνοδεύεται κ ι απ’ τη συνηθισμένην αγωνία, που
συνοδεύει κάποιους εφιάλτες. […]Και την ίδια τη στιγμή, χωρίς ν’ αλλάξει
τίποτε, μια μελωδία σιγανή γεννήθηκε κ ι απλώθηκε, σαν ένα κόρο1
από
γνώριμες φωνές, που, μέσα τους, ξεχώριζε γλυκιά και δυνατή, την ήμερα
παθητική και πλέρια του Σωτήρη! Κι η φωνή δυνάμωνε, δυνάμωνε, και σε
λίγο σκέπασε και σκόρπισε τις άλλες, −κι έμεινε μονάχη και κυρίαρχη,
γιομίζοντας τη γη, τον ουρανό, γιομίζοντας το νου και την καρδιά της! Κι
είχ’ ένα παράπονο βαθύ, η χιμαιρική αυτή φωνή, − κ ι έμοιαζε μ’ ένα χάδι
τρυφερό, λησμονημένο, γνώριμο, κι απόκοσμο! Κι η ψυχή της έλιωνε βαθιά,
σαν το κερί, σβήνοντας σε μια γλύκα πρωτογνώριστη, σε μια σπαραχτική,
πρωτοδοκίμαστη, και σαν απεγνωσμένη, νοσταλγία! Και καθώς ήταν έτοιμη
να σβήσει, και να λιώσει, πίστεψε πως ήταν πια φτασμένη στον παράδεισο…
Κι η Ρηνούλα ξύπνησε με μιας, σα μεθυσμένη, −και κρύβοντας το
πρόσωπο μέσ’ στο προσκέφαλό της, μην τύχει και τη νιώσουν από δίπλα,
ξέσπασε σ’ ένα σιγανό παράπονο πνιγμένο…

Ν. Λαπαθιώτης, Κάπου περνούσε μια φωνή, Εκδόσεις Ερατώ, Αθήνα 2011, σ

Παρασκευή 17 Μαΐου 2013

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 2013 ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ


 Μετά και την ολοκλήρωση  της εξέτασης των φυσικώς αδυνάτων υποψηφίων μπορούμε να κάνουμε τα πρώτα σχόλια για το φετινό θέμα των Πανελλαδικών Εξετάσεων. Συγκεκριμένα, το απόσπασμα από το βιβλίο του Γ. Γραμματικάκη "Ένας Αστρολάβος του Ουρανού και της Ζωής'' είναι εύληπτο και εναρμονισμένο με τα ενδιαφέροντα και τις ανησυχίες των νέων. Οι ερωτήσεις είναι απόλυτα σαφείς,  ξεκάθαρες και σύμφωνες με το πνεύμα και τις απαιτήσεις του μαθήματος. Όσον αφορά στην παραγωγή λόγου οι δύο ευδιάκριτες ερωτήσεις παραπέμπουν στο ύφος των εκθεσιότιτλων της εποχής των Δεσμών. Παρακάτω σάς δίνω τις ενδεικτικές απαντήσεις της Κ.Ε.Ε.
Οι νοηματικοί άξονες για την περίληψη
  1. Ή έλλειψη σεβασμού προς τη ζωή καθιστά ανεδαφική την επικοινωνία
  2. Επισημαίνεται η γοητεία των στοιχείων της φύσης
  3. Ο άνθρωπος συνέβαλε στην εξέλιξη του πολιτισμού, θεοποιώντας τα υλικά αγαθά και καταστρέφοντας το περιβάλλον
  4. Η αξία της ζωής έγκειται στο φυσικό περιβάλλον
  5. Αν και οι σύγχρονες συνθήκες ευνοούν την επικοινωνία, η μοναξιά εντείνεται, οπότε η Παιδεία προκρίνεται ως θεραπεία
  6. Ο άνθρωπος οφείλει στο μέλλον να κατακτήσει αξίες για να κατανικήσει τις σύγχρονες παθογένειες.
  7. Τέλος, επισημαίνεται η ανάγκη για ανθρώπινη επικοινωνία που θα νοηματοδοτήσει τη ζωή.
Στην παραγωγή λόγου είναι απαραίτητη η πρόταξη τίτλου, εφόσον πρόκειται για άρθρο όπως επίσης και οι αναφορές στην τρέχουσα επικαιρότητα (π.χ. αναφορά σε όσα εκτυλίσσονται στις Σκουριές Χαλκιδικής), ώστε να δημιουργείται το ανάλογο επικοινωνιακό πλαίσιο. 
Η παρουσίαση των επιπτώσεων σε 4 τομείς της ζωής του ανθρώπου (Υλικό-Ηθικό-Ψυχολογικό-Οικονομικό Τομέα) και οι προτάσεις ανάλογων τρόπων αποκατάστασης της σχέσης του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον εξασφαλίζουν μια ουσιαστική κι εμπεριστατωμένη επεξεργασία του θέματος.

Παρόμοιο θέμα είχαμε προτείνει φέτος τον Φλεβάρη: http://eranistria.blogspot.gr/2013/02/blog-post_7.html

Τετάρτη 15 Μαΐου 2013

Ενδοσχολική βία: Ένα θέμα επίκαιρο και για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις


Συγ-χωρούν όλοι στο σχολείο;

         Η πρόληψη της παραβατικότητας στο σχολείο συνδέεται άρρηκτα με την εκπαιδευτική πολιτική (αρκεί να μη λειτουργεί το εκπαιδευτικό σύστημα ως αποκλειστικός θεσμός κοινωνικού ελέγχου) αλλά και με μια κοινοτική εκπαιδευτική οικολογία (που εντάσσει τη σχολική μονάδα στον κοινωνικό ιστό). Οι εν-τάσεις και οι συ-γκρούσεις μέσα στο σχολικό περιβάλλον δεν παραπέμπουν υποχρεωτικά στην «εγκληματική βία», αφού τα υφέρποντα ή και εμφανή κίνητρα συνδέονται περισσότερο με το γόητρο, το παληκαριλιρίκι, την ισχύ, την εξουσία ή ακόμα με την ανισότητα και την υποβάθμιση. Πέρα, δηλαδή, από τα όποια ατομικά χαρακτηριστικά δράστη/δραστών και θύματα/θυμάτων, το κοινωνικό, πολιτισμικό και σχολικό οικοσύστημα καθορίζει τους όρους και τους τρόπους εμφάνισης του φαινομένου. Το πέρασμα από την πειθαρχία επί των μαθητών στη διαχείριση της τάξης πρέπει να στηρίζεται στην πρόληψη, τη συμβολική διάδραση, στη δυναμική της ομάδας, στην οικολογική προσέγγιση.
         Σε κάθε περίπτωση, εάν και εφόσον το σχολείο εξακολουθεί να είναι χώρος ελεύθερης μάθησης και όχι υποχρεωτικού εγκλεισμού, εάν γνωρίζει και μπορεί να (δια)χειριστεί τα πολιτισμικά σοκ που προκαλούνται από την είσοδο διαφορετικής προέλευσης μαθητών στην τάξη, εάν δεν αντιμετωπίζει τον ατίθασο νέο ως (εσωτερικό;) εχθρό, τότε υπάρχει πεδίο για διαχείριση τον εντάσεων.
         Εντέλει το σχολείο μπορεί να προκαλέσει αλλά και να διαχειριστεί με ορθό παιδαγωγικό τρόπο τη νεανική έκρηξη βίας είτε αυτή ορίζεται ως αντιδρώσα είτε ως αυτόνομη. Η άποψη, όμως, ότι και το σχολείο «ασκεί» πρωτογενή βία (λόγω της υποχρεωτικής παρακολούθησης μαθημάτων και του ελέγχου) δεν είναι πειστική, αφού οι διαφορές στην εκδήλωση ενδοσχολικής βίας είναι σημαντικές στα διάφορα σχολεία.
         Ο θυμός μέσα στο σχολείο και έναντι όλων, συνδυάζεται και ενισχύεται από την πλήξη και την απογοήτευση, αλλά δεν αίρουν την ανάγκη του μαθητή να ανήκει σε μια ομάδα χωρίς να χάνει την ατομικότητά του. Η ενσωμάτωση στην κοινότητα ακόμα και των επιθετικών συνομηλίκων, η ατομική ή συλλογική λεκτική επιθετικότητα των μαθητών κινούνται ανάμεσα στο παιχνίδι, το χιούμορ και την προσβολή αλλά δύσκολα θα μπορούσαν να εκφράζουν ακραίες εξουσιαστικές διαθέσεις (στο ελληνικό, τουλάχιστον, πολιτισμικό πλαίσιο). Μάλλον πρόκειται για ομαδικές κοινωνικές αναπαραστάσεις ή για συμπεριφορές αναζήτησης ζωτικού χώρου (όπου ο ανταγωνισμός, η προσαρμογή, ο συμβιβασμός και η συνεργασία συνυπάρχουν).
         Οι ανομικές φασαρίες μέσα στην τάξη αποδεικνύουν το τέλος των αντοχών του μαθητή στις πιέσεις που δέχεται για να «πετύχει». Ας μην ξεχνάμε ότι το ελληνικό όνειρο επιτυχίας «που καλλιεργούν οι γονείς»,μεταλλάσσει συναισθηματικά τα νέα παιδιά που διαισθανόμενα ότι δεν μπορούν ν’ ανταποκριθούν στα υψηλά standards και στις προσδοκίες, επιδίδονται σε ανομική φασαρία και καταστροφική άρνηση και αντί-δραση. Η οποιαδήποτε ανυπακοή σε μοντέλα, αμφισβήτηση μεθόδων και διεκδίκηση άλλου μέλλοντος δεν πρέπει, όμως, να προσεγγίζεται σαν βία και να επισύρει ηθικούς πανικούς. Το πέρασμα από την ανομική φασαρίαστην τάξη στην εγκληματικότητα (και όχι απλώς στη συμβολική) βία, δεν είναι τόσο απλό ή αυτόματο.
         Πώς να διαμορφώσεις «όρους ειρηνικού σχολείου», μέσα σ’ ένα κοινωνικό πλαίσιο βίας; Οι ρίζες της βίας είναι βαθιά χωμένες στον Πολιτισμό και στην κοινωνία. Στις ανισότητες και στις αδικίες. Από την άλλη, οι ορισμοί και οι εννοιολογήσεις της (σχολικής) βίας δημιουργούν συχνά συγχύσεις. Οι αιτίες μπλέκονται με τ’ αποτελέσματα και όλα αυτά με διάφορα ιδεολογήματα. Όλα έχουν ειπωθεί και γραφτεί αλλά και τα αντίθετά τους. Όλα είναι κρίσιμα (αλλά δεν αποτρέπουν την κρίση).
          Το συχνά αδιάφορο σχολείο δεν έχει μηχανισμούς και δασκάλους προετοιμασμένους να χειριστούν δύσκολες (μέχρι και βίαιες) καταστάσεις, ενώ η γειτονιά και η τοπική κοινωνία απλώς κάθε φορά εκπλήσσονται (κρύβοντας κάτω από το χαλί την «οικολογία του φόβου και της αποτυχίας»). Κι, όμως, η ζεστή σχολική ατμόσφαιρα (της κατανόησης και της συνεννόησης) μπορεί να δημιουργεί θετικά συναισθήματα και αίσθημα ασφαλούς περιβάλλοντος και να χρησιμοποιεί την επικοινωνία ως μέσο κοινωνικής ένταξης και ψυχολογικής υποστήριξης.
         Ακόμα και οι ακραίες περιπτώσεις μαθητικής συμπεριφοράς, όπου και αν οφείλονται και σε ό,τι και αν καταλήγουν (βία, ναρκωτικά, πορνεία κλ.π), πρέπει να βρουν μέσα στο σχολείο ένα«χώρο ζωής» κι έναν «κώδικα ζωής», που θ’ ανατρέπουν τους αρνητικούς όρους (κοινωνικούς, πολιτισμικούς, οικογενειακούς) οι οποίοι ώθησαν τον νέο στα άκρα. Άλλωστε, η συγχωρητικότητα ή ικανότητα συγχώρεσης είναι συνυφασμένες με τη διαλλακτικότητα και την ενσυναίσθηση και αφορούν τις διαπροσωπικές αντιδικίες.
         Η σχολική βία παραμένει «μια βία που επερωτά», που στέλνει μηνύματα ιδίως όταν ανθεί μέσα σε «υπέρμετρα ιδιάζοντα σχολεία» κοινωνικών προβλημάτων (ανεργίας και στιγματισμού). Τα «κακά υποκείμενα-μαθητές» ζητούν –δια της βίας- επικοινωνία, δηλώνουν «παρών» με τις πράξεις-προφάσεις τους, αποσυμπιέζουν τα αισθήματα καταπίεσης (μέσω μιας προσωρινής ισορροπίας) κι ανευρίσκουν ταυτότητα (ίσως και αξίες αρρενωπότητας). Άρα, δεν χρησιμεύουν σε τίποτα οι ευχές και οι κατάρες. Χρειάζονται δύσκολες αποφάσεις. Ουδείς θα δεχτεί παθητικά «τον κοινωνικό του θάνατο».
Γιάννης Πανούσης, aixmi.gr, 24-10-2011

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.                                  ΜΟΝΑΔΕΣ 25

Β1. «Εντέλει το σχολείο μπορεί να προκαλέσει αλλά και να διαχειριστεί με ορθό παιδαγωγικό τρόπο τη νεανική έκρηξη βίας». Σε μια παράγραφο 100- 120 λέξεις να παρουσιάσετε περιπτώσεις έκρηξης νεανικής βίας ακολουθώντας τη μέθοδο των παραδειγμάτων.
                                                                                                                             ΜΟΝΑΔΕΣ 12
Β2. Να παρουσιάσετε τα μέσα  πειθούς στην πρώτη παράγραφο του κειμένου. ΜΟΝΑΔΕΣ 5

Β3. Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το κείμενο που διαβάσατε είναι επιστημονικό άρθρο; Να θεμελιώσετε την απάντησή σας σε τέσσερα χαρακτηριστικά του.                    ΜΟΝΑΔΕΣ 8

Β4. Να σχολιαστεί ο ρόλος της παρένθεσης στην πρώτη παράγραφο του κειμένου.
                                                                                                                           ΜΟΝΑΔΕΣ 4
Β5. Να δώσετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμία από τις λέξεις που ακολουθούν: ένταξης, ανατρέπουν, συνυφασμένες, διαλλακτικότητα, αντιδικίες, ιδιάζοντα.                                                                                                                                                
                                                                                                                            ΜΟΝΑΔΕΣ  6
Γ. Σε ομιλία σας σε εκδήλωση που διοργανώνει το σχολείο σας για την ενδοσχολική βία αναφέρεστε στα φαινόμενα που την επιβεβαιώνουν, στην ερμηνεία τους αιτιολογώντας την εμφάνισή τους , καθώς και στους τρόπους με τους οποίους μπορεί το σχολείο και η πολιτεία να συμβάλουν στην περιστολή τους . Το κείμενό σας να έχει έκταση 600 λέξεων.                                                                                  
                                                                                                                              ΜΟΝΑΔΕΣ 40

Παρασκευή 10 Μαΐου 2013

Κική Δημουλά, ΓΕΓΟΝΟΤΑ


Μέσα στην τύρβη των γεγονότων και των ανυπόστατων και υποκριτικών σχολίων από τους γνωστούς-άγνωστους κήνσορες των πάντων, η Κική Δημουλά καταθέτει την άποψή της με τον δικό της  αποτελεσματικό τρόπο, μ' ένα ποίημα. Τελικά, είμαστε τόσο μόνοι κι απροστάτευτοι μέσα σ' έναν κόσμο που βουλιάζει στην ημιμάθεια, τον φαρισαϊσμό και την κατασυκοφάντηση εκείνων που έχουν το σθένος να στοχάζονται ελεύθερα και με παρρησία να εξωτερικεύουν τους στοχασμούς τους. Δικαιολογημένο, λοιπόν, το τέλμα που φτιάξαμε για μας και τα παιδιά μας. Ας μη ρίχνουμε τον λίθο του αναθέματος στους άλλους, τους ανώνυμους άλλους....


ΓΕΓΟΝΟΤΑ

Μόνη, ἐντελῶς μόνη,
περπατῶ στὸ δρόμο
καὶ πέφτω πάνω σὲ μεγάλα γεγονότα:
Ὁ ἥλιος σὰν ἐπειγόντως νὰ ἐκλήθη ἀπὸ τὴ Δύση
ἀφήνοντας ἡμιτελὲς τὸ δειλινό...

Σὲ λίγο ἡ νύχτα,
κρατώντας τοὺς ἀμφορεῖς τοῦ μυστηρίου,
τῶν ἰδιοτήτων της ἐπαίρετο,
ὅταν τὸ ρεμβῶδες μάτι της, τὸ φεγγάρι,
ἕνα ἀπρόδεκτο, λαθραῖο σύννεφο, πάτησε
καὶ τὴν τύφλωσε.

Τοῦ ἀτυχήματος τούτου
ἐπωφελήθηκε
κάποιος παράξενος κατάσκοπος
-τὸ μεσονύχτιο ὑποπτεύονται-
τὸ σύμπαν πυροβόλησε
καὶ τὸ ἄφησε ἀκίνητο...

Μετὰ ἀπὸ τέτοια γεγονότα,
τὸ γεγονὸς πὼς εἶμαι πάλι μόνη
παρελείφθη.