''Το τέλος της μικρής μας πόλης'' του Δημήτρη Χατζή

 Η διδασκαλία των κειμένων της νεοελληνικής λογοτεχνίας γενικής παιδείας στη Γ΄Λυκείου αποτελεί ένα ευχάριστο διάλειμμα μετά την πίεση των μαθημάτων κατεύθυνσης. Γίνεται η αφορμή για αυτενέργεια και απόλαυση της λογοτεχνίας και συνδυάζει τη χαλάρωση με τη γνώση. Σήμερα αφού διαβάσαμε τον Σιούλα τον Ταμπάκο(από το Τέλος της μικρής μας πόλης) προσπαθήσαμε να διεισδύσουμε στο συγγραφικό εργαστήρι του Δημήτρη Χατζή και να γνωρίσουμε καλύτερα τον ίδιο και τη γενέθλια πόλη του, τα Γιάννενα.

Δημήτρης Χατζής 1913-1981

 Διαβάζοντας το βιβλίο του Δημήτρη Χατζή "Το τέλος της μικρής μας πόλης", ένα πράγμα μου έμεινε, όλα αλλάζουν και τα πάντα μένουν ίδια. Και εξηγούμαι.

Ο Δ.Χατζής (1913-1981) υπήρξε Έλληνας λογοτέχνης καταγόμενος από τα Γιάννενα, με μεγάλο λογοτεχνικό έργο, αντιστασιακή και αντιδικτατορική δράση. "Το τέλος της μικρής μας πόλης" είναι μία συλλογή διηγημάτων με ενιαίους θεματικούς άξονες που συνδέουν τα επτά αφηγήματα, επιτρέποντας την ανάγνωσή του ως ενιαίο έργο. Σε αυτά ο λογοτέχνης εξιστορεί την αλλαγή μιας ολόκληρης εποχής. Στο επίκεντρο βρίσκεται μια μικρή επαρχιακή πόλη, τα Γιάννενα, όπου ξαφνικά η κοινωνία είναι αναγκασμένη να περάσει από τους πατροπαράδοτους τρόπους διαβίωσης στην βίαιη εκβιομηχάνιση και στην ανάπτυξη του κεφαλαίου. Μέσα από προσωπικά βιώματα του λογοτέχνη αλλά και την μυθοπλασία οι χαρακτήρες του αποκτούν ζωντάνια και λειτουργικότητα. Τέτοια, που να βγαίνουν προς τα έξω και κάποια απόκρυφα πολιτικά χαρακτηριστικά τα οποία δεν επιβάλλουν στην διήγηση τίποτα, παρά μονό δίνουν πλουραλισμό στην ενδογενή επικοινωνία του λογοτέχνη με το έργο του .

Η λίμνη των Ιωαννίνων

 Στην μικρή μας πόλη μπορούμε να δούμε τμήματα της τότε κοινωνίας όπως οι ταμπάκοι (βυρσοδέψες) ξαφνικά να αποκλείονται από την οικονομική παραγωγή και κατά συνέπεια από την κοινωνική. Η εβραϊκή κοινότητα να κλείνεται ακόμα περισσότερο στο καβούκι της και γείτονες να γίνονται εχθροί λόγω οικονομικής διαφθοράς. Όλα αυτά ήταν συνέπεια του δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και της μαύρης λαίλαπας των κατακτητών. Πραγματικά μπορείς να δεις την αλλαγή των ανθρώπων και των καταστάσεων μέσα από την γραφή του Χατζή έτσι ώστε να την παραλληλίσεις ακόμα και με σημερινά γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας, στην γειτονιά μας. Το έργο γίνεται ενθύμιο για εκείνους που έχουν περπατήσει στα στενά σοκάκια γύρω αλλά και μέσα από το κάστρο των Ιωαννίνων αλλά και οδηγός γι΄ αυτούς που θα τα επισκεφτούν.

 Ο συγγραφέας είναι ρεαλιστής. Απεικονίζει πιστά, σχεδόν φωτογραφικά την πραγματικότητα, σε λόγο λιτό, καθημερινό, καθαρό. Στόχο έχει να «δείξει» και να «διδάξει». Από πολλούς μάλιστα χαρακτηρίζεται «σοσιαλιστικός ρεαλιστης», δεδομένου ότι έχει σταθερό ιδεολογικό προσανατολισμό.
Η γλώσσα του είναι αυτή της εποχής που αναφέρεται. Με πλούσιο το ηπειρωτικό ιδίωμα και το γιαννιώτικο λεξιλόγιο, χαρακτηριστικά οι παρακάτω λέξεις: αντίς, αγάλια-αγάλια, γέσια και καναβές, φαλαρίδες, το μπάλσαμο, αράδα, ο καϊκτσής , το μπάσι, Οβραίο (εβραίος), μπιζεστένια, σάμπως (μήπως), νιτερέσα, μπενζίνα (βενζίνη) , ντίπ (καθόλου), το μαξούμι (το μικρό παιδί), οι τενεχτσήδες (οι τσαγκαράδες), πόκλεψες, τα τζίνια (τα μαγικά), τα ματσόθ (τα άζυμα), γκίωδ κ.α..
Φράση που μου έκανε εντύπωση "ο κύρης και ο μπάρμπας" στο πρώτο κεφάλαιο "Ο Τάφος", όπου με αυτές τις δύο λέξεις διαγράφεται η διαφορά των δύο κοινωνικών τάξεων των ταμπάκων και των τσαγκάρηδων.
Κριτική: Βασίλης Βοντίτσος

  Η γνωριμία με τον Δημήτρη Χατζή είχε ως επιστέγασμα την παρακολούθηση της δωδεκάλεπτης ταινίας των Θανάση Κούγκουλου και Κούλας Καφετζή για μια φανταστική επιστροφή του συγγραφέα στα  Γιάννενα. 
Κινηματογραφική Λέσχη Αλεξανδρούπολης (2007).