Πέμπτη 29 Νοεμβρίου 2012

Η πάπισσα Ιωάννα του Ροΐδη, του θεάτρου και του κινηματογράφου





 Η Πάπισσα Ιωάννα είναι ένα μυθιστόρημα με ιστορική βάση, όμως περισσότερο μοιάζει με μια ιστορική μελέτη. Ο Mario Vitti τη χαρακτήρισε "αντιμυθιστόρημα ιστορικό", ενώ ο ίδιος ο Εμμανουήλ Ροΐδης την τιτλοφορεί "μεσαιωνική μελέτη". Πραγματικά, παρατηρώντας τον τρόπο με τον οποίο ο Ροΐδης αναπτύσσει το υλικό του, θα λέγαμε ότι το συγκεκριμένο έργο είναι κάτι ανάμεσα σε μυθιστόρημα και σε χρονικό. Ολόκληρο το υλικό έχει συγκεντρωθεί από τον Ροΐδη μετά από συστηματική έρευνα και στον πρόλογο ο συγγραφέας μας παραθέτει πλήθος παραπομπών, σημειώσεων και υποσημειώσεων, θέλοντας να δώσει επιστημονική εμφάνιση στο έργο του. Αυτή η ιδιαιτερότητα της Πάπισσας Ιωάννας είναι ταυτόχρονα και το μεγαλύτερο επίτευγμα του Ροΐδη: Κατάφερε να μας δώσει ένα έργο τέχνης δουλεύοντας με επιστημονική μέθοδο, έτσι είναι αρκετά δύσκολο να ξεχωρίσουμε πότε σταματά η έρευνά του και πότε αρχίζει η λογοτεχνική του συμβολή. Ο Ροΐδης πληροφορήθηκε την ιστορία της Πάπισσας Ιωάννας όταν ήταν ακόμα παιδί στη Γένοβα και του έκανε τόσο μεγάλη εντύπωση, ώστε τον καιρό που σπούδαζε στο Βερολίνο, ερεύνησε τις βιβλιοθήκες και συγκέντρωσε ό,τι είχε γραφτεί για το συγκεκριμένο θέμα. Η έρευνά του συνεχίστηκε στην Αθήνα και ακολούθησε η συγγραφή του έργου.

 Η Πάπισσα Ιωάννα γνώρισε μεγάλη επιτυχία, εκδόθηκε πολλές φορές και μεταφράστηκε σε πολλές ξένες γλώσσες, όμως κρίθηκε σκανδαλώδης από την Εκκλησία και προκάλεσε τον αφορισμό του Ροΐδη από την Ιερά Σύνοδο. Ο Ροΐδης απάντησε στην καταδίκη του αυτή και στις κριτικές που του ασκήθηκαν με μια σειρά από δημοσιεύματα: Ολίγαι λέξεις εις απάντησιν της υπ’ αριθμόν 5688 εγκυκλίου της Ιεράς  Συνόδουκαι  Επιστολαί ενός Αγρινιώτου (1866).

 Ο Κλέων Παράσχος (Εμμανουήλ Ροΐδης, Η ζωή, το έργο, η εποχή του, Τόμος Α΄, Αθήνα, 1942) επισήμανε δύο απ’ τους κύριους στόχους του έργου: την αναπαράσταση των ηθών της εποχής και τη σάτιρα. Βέβαια ο Ροΐδης έχοντας ως πρόσχημα τη μελέτη των ηθών της μεσαιωνικής ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, δεν αναφέρεται μόνο στην εποχή που εκτυλίσσεται η ιστορία, αλλά σατιρίζει την σύγχρονή του πολιτική, κοινωνική και εκκλησιαστική πραγματικότητα. Ο Κώστας Στεργιόπουλος ("Το αφηγηματικό έργο του Ροΐδη", στο Περιδιαβάζοντας. Στο χώρο της παλιάς πεζογραφίας μας. Τόμος Β΄, Εκδόσεις, Κέδρος, Αθήνα, 1986, σ. 30) αναφέρει χαρακτηριστικά: "Η ιστορία της Ιωάννας, πέρα από την πρωτοτυπία και το παράδοξο του θέματος, πέρα και από τον πειρασμό του ίδιου του Ροΐδη να την αφηγηθεί και να σκανδαλίσει, γίνεται αφορμή τόσο για μια γενικότερη όσο και για μια ειδικότερη κοινωνική σάτιρα, καθώς ο συγγραφέας έντεχνα παραλληλίζει, πότε με έμμεσους υπαινιγμούς και πότε με τις παρομοιώσεις του, τα περιστατικά εκείνου του καιρού με περιστατικά της σύγχρονής του ζωής".
http://www.e-alexandria.gr/

Τώρα στη Θεσσαλονίκη (Θέατρο)
H Πάπισσα Ιωάννα του Εμμανουήλ Ροϊδη, σε διασκευή-σκηνοθεσία Αφρούλης Μπέρσου.
Η ιστορία της Πάπισσας Ιωάννας εκτυλίσσεται τον 9ο αιώνα. Είναι η ιστορία μιας νεαρής κοπέλας, η οποία, όταν έμεινε ορφανή, μεταμφιέστηκε σε άντρα, μπήκε σε μοναστήρι και από εκεί, ντυμένη καλόγερος, ακολούθησε έναν νεαρό μοναχό, τον Φρουμέντιο, ζώντας μαζί του για 7 χρόνια στο ίδιο κελί σε ένα μοναστήρι Βενεδικτίνων! Όμως επειδή κινδύνευαν να αποκαλυφθούν, έφυγαν από το μοναστήρι και ταξίδεψαν σε Γερμανία, Ελβετία, Γαλλία και Ελλάδα. Στην Αθήνα η Ιωάννα εγκατέλειψε τον εραστή της, μπήκε σε ένα πλοίο με προορισμό τη Ρώμη, όπου και κατάφερε, πάντα μεταμφιεσμένη σε μοναχό, να αναρριχηθεί μέχρι την κορυφή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και τον Παπικό θρόνο. Όμως η Ιωάννα σύναψε στη Ρώμη ερωτική σχέση με τον νεαρό Φλώρο που είχε σαν αποτέλεσμα μια εγκυμοσύνη. Έτσι κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης λιτανείας το έκπληκτο πλήθος βλέπει το σεβαστό Πάπα Ιωάννη τον Η΄ να γεννά "άωρον και ημιθανές βρέφος" και να πεθαίνει μέσα στην οργή "του μαινόμενου όχλου, λακτοπατούντος, καταπτύοντος και ζητούντος να ρίψη εις τον Τίβεριν Πάπισσαν και παπίδιον".
Info: Μουσική διδασκαλία: Έφη Ράτσου, σκηνικά-κοστούμια: Ειρήνη Χριστοφορίδου,
φωτισμοί: Αλέξης Κοέν, επιμέλεια κίνησης: Χριστίνα Πρεφτίτση.
Παίζουν: Γιώργος Καψάλης, Μαρία Κοκορότσκου, Αναστάσης Μαυρομιχάλης, Αργυρώ Νουβάκη, Δάνης Πετρίδης, Νάντια Σπανού.
Στο Studio Νέμεση (Δελφών 176), από 24 Νοεμβρίου.
http://theatreviewer.blogspot.gr/





Pope Joan

Σκηνοθεσία : Σένκε Βόρτμαν
Σενάριο : Σένκε Βόρτμαν, Χάινριχ Χάντινγκ
Πρωταγωνιστούν : Γιοχάνα Βόκαλεκ, Ντέιβιντ Γουέναμ, Τζον Γκούντμαν, Ίαν Γκλεν, Νίκολας Γούντσον, Ανατόλε Τ'αουμπμαν, Λότε Φλακ, Έντγουαρντ Πίθερμπριτζ
Κατηγορία : Δράμα
Έτος παραγωγής : 2009
Χώρα παραγωγής : Γερμανία, Αγγλία, Ιταλία, Ισπανία
Χρώμα : Έγχρωμο
Γλώσσα : Αγγλικά
Διάρκεια : 149΄


Τρίτη 27 Νοεμβρίου 2012

Περί ύφους...


ΥΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
ΥΦΟΣ

ΥΦΟΣ είναι ο ιδιαίτερος εκείνος τρόπος, με τον οποίο ο συγγραφέας εκφράζει τον ψυχικό του κόσμα Είναι θα λέγαμε τα «δακτυλικά αποτυπώματα» του πνεύμα¬τος και της ψυχής του. Και μην ξεχνάμε το λεχθέν: «Το ύφος είναι ο άνθρωπος».
Αρετές ύφους: Σαφήνεια, κυριολεξία, ακρίβεια, φυσικότητα, ευγένεια, ευπρέπεια, ποικιλία, λιτότητα (όχι πομπώδεις φρασεις), αρμονία (ευάρεστο ακουστικό αίσθημα – κατάλληλη εκλογή λέξεων ή φράσεων).
Σφάλματα ύφους (ελαττώματα): α) βαρβαρισμός (= παράβαση γραμματικών κανόνων), β) σολοικισμός (- παράβαση συντακτικών κανόνων), γ) νεολογισμός (= εκτεταμένη χρήση νέων, ξένων ή και ανύπαρκτων λέξεων), δ) ιδιωματισμός (= κατάχρηση λέξεων που δεν χρησιμοποιούνται στις εκφράσεις μας), ε) αναχρονισμός (= απόδοση συνηθειών και ιδεών σε ανθρώπους μιας εποχής κατά την οποία οι συνήθειες και οι ιδέες αυτές ήταν άγνωστες: π.χ. ο ιπποτισμός των αρχαίων Ελλήνων – ενώ είναι ιδέα του Μεσαίωνα στ) ανάμειξη δημοτικής και καθαρεύουσας.
Κατηγορίες ύφους (ένταση και τονισμός περιεχομένου)
1. Απλό (ή αφελές): χωρίς λογοτεχνικά στολίδια
(π,χ. Αλ. Παπαδιαμάντης).
2. Μέσο (ή γλαφυρό ή κομψό): ανάμεσα στο απλό και το υψηλό (πλούτος και ποικιλία εκφραστικών μέσων, π,χ. Στρ. Μυριβήλης).
3. Υψηλό (ή αδρό): μεγαλείο, σφοδρότητα, μεγαλοπρέπεια, υψηλές ιδέες (π.χ. Δίον. Σολωμός, Κ. Παλαμάς).
4. Μικτά συνδυασμός των προηγούμενων κατηγοριών.
5. Α ναλογα με «το θέμα του: ρητορικό, αφηγηματικό, ιστορικό, λυρικό, επικό, τραγικό, ελεγειακό-
«Μη ζητάς ένα ύφος: σκέψου, μελέτα, δούλεψε, αγάπα, ζήσε – και τότε θα το βρεις» .

ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ
(Στολίδια ύφους)

Α. Σχήματα λέξεων
1. Μεταφορά («μεταφέρουμε» τη σημασία μιας λέξης σε μια άλλη κατ’ αναλογία: π.χ. «τρικυμία ψυχής»). Η μεταφορά είναι στην ουσία μια σύντομη παρομοίωση και λείπει το «σαν»: π,χ. «η ψυχή του ήταν σαν θάλασσα-».
2. Μετωνυμία (αντικατάσταση μιας λέξης με άλλη: π,χ. χακί αντί στρατός, Άρης αντί πόλεμος).
3. Συνεκδοχή (όταν παίρνουμε το μέρος αντί του όλου και αντίστροφα: π.χ. «χαίρεται ο Τούρκος στ’ άλογο κι ο Φράγκος στο καράβι», Δημοτικό, αντί οι Τούρκοι – οι Φράγκοι).
4. Αλληγορία (άλλα εννοούμε κι άλλα γράφουμε. Π.χ.  «Μέριασε βράχε (= Τουρκία -Τούρκοι) να διαβώ το κύμ’ (= η επαναστατημένη Ελλάδα) ανδρειωμένο»)
5. Αντονομασία (αντικατάσταοη προσηγορικών ονομάτων με κύρια και αντίστροφα: π,χ. Σωκράτης αντί σοφός, ο Γέρος του Μοριά αντί Κολοκοτρώνης).
6. Παραδοξολογία ή οξύμωρο (όταν έχουμε δύο λέξεις που η μία αποκλείει την άλλη: π.χ. «… μια νέα γραία», «Νύμφη ανύμφευτε»).
7.Λιτότητα (η χρησιμοποίηση αντίθετης έννοιας με άρνηση: π.χ. «Δεν ξέρω» αντί αγνοώ).
8. Ευφημισμός (η απόδοση, σε κάτι που φοβόμαστε, καλού ονόματος: π,χ, «Ειρηνικός ωκεανός»).
9.Υπερβολή (μεγαλοποίηση αντικειμένων πέραν των φυσικών τους ορίων: π,χ. «Τ’ αδέρφια σχίζουν τα βουνά και δέντρα ξεριζώνουν», Δημοτικό).
10. Αναστροφή (όταν η επόμενη πρόταση αρχίζει από τη λέξη με την οποία τελειώνει η προηγούμενη: π.χ. «Αφέντη μου, στα σπίτια σου χρυσές καντήλες φέγγουν /φέγγουν στους ξένους να δειπνούν.», Δημοτικό).
11. Έλλειψη ή βραχυλογία (η αφαίρεση μιας ή περισσότερων λέξεων από μια φράση για συντομία και ζωηρότητα: π.χ. «Κι αν είστε εσείς νερόχαρες, / το τραγούδι μου [ είναι] κύμα_», Κ. Παλαμάς).
12. Πλεονασμός (αντίθετο της έλλειψης – ύπαρξη περιττών λέξεων: π,χ. «Τον είδες με τα μάτια σου γιαγιά τον βασιλέα;», Γ. Βιζυηνός).
11. Επανάληψη ή επαναφορά ή αναφορά (όταν αλλεπάλληλες προτάσεις ή ενότητες αρχίζουν με την ίδια λέξη: π.χ. «Κρυφά το λένε τα πουλιά, κρυφά το λεν τ’αηδόνια, /κρυφά το λέει κι ο Γούμενος_», Δημοτικό).
14. Παλιλλογία ή αναδίπλωση ή επαλληλία (ένα είδος πλεονασμού = επανάληψη μιας λέξης ή φράσης: π,χ. Για πες μας, πες μας, σταυραητέ, τι κάνουν οι δικοί μας», Δημοτικό).
15. Περίφραση (όταν μια έννοια, που μπορεί ν’ αποδοθεί μονολεκτικά, διατυπώνεται με περισσότερες λέξεις: π.χ. «το άστρο της ημέρας» αντί ο ήλιος, «Δήμητρος καρπός» αντί σίτος).
16. Δίπλωση (όταν μια λέξη επαναλαμβάνεται ασύνδετος, για έμφαση: π.χ. «Η Φραγκογιαννού έτρεχεν, έτρεχε.», Αλ. Παπαδιαμάντης)
17. «Εν δια δυοίν» (παράταξη δύο εννοιών, εκ των οποίων η μία είναι προσδιορισμός της άλλης: π,χ. «Γυναίκες, πού είναι οι άντρες σας και οι καπεταναίοι» , Δημοτικό).
18.Ασύνδετο-Πολυσύνδετο (παράταξη αλλεπάλληλων εννοιών ή προτάσεων χωρίς κανένα σύνδεσμο: π,χ. «Σημαίνει ο θεός» σημαίνει η γη, σημαίνουν τα επουράνια…», Δημοτικό).
Β. Σχήματα νοημάτων
1.  Προσωποποίηση (απόδοση ιδιοτήτων έμψυχων λοντων σε άψυχα: π,χ. «Ο Όλυμπος κι ο Κίσσαβος, τα δυο βουνά μαλώνουν», Δημοτικό).
2. (μία εκτεταμένη μεταφορά =
μάτων που έχουν ομοιότητα μεταξύ τους, για να καταστήσουμε το ένα απ’ αυτά πιο αισθητό και ζωηρά π.χ. «Μεγάλο σαν ψηλό βουνό κι ίσιο σαν κυπαρίσσι-», Δημοτικό).
3. Αντίθεση (παράθεση δύο αντίθετων εννοιών: π,χ. φτωχός-πλούσιος, νέος-γέρος).
4.  Υποφορά (όταν ρωτάμε κάτι και με πρώτη: π,χ. «Γιατί είναι μαύρα τα βουνά και στέκουν βουρκωμένος/ μην άνεμος τα πολεμά, μήνα βροχή τα δέρνει», Δημοτικό).
5. Κλιμακωτό (παρουσίαση ιδεών σε μια βαθμιαία σειρά και ακολουθία: π,χ. «όμορφη, πλούσια κι άπαρτη και σεβαστή κι αγία», Δίον. Σολωμός).

Γ. ΣΧΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ
1. Υπερβατό (αποχωρισμός λέξης από εκείνη την οποία προσδιορίζει, με την παρεμβολή άλλων: π,χ. «πίνει το κρινοστάλαχτο της πλάκας το φαρμάκι», Δημοτικό).
2. Χιαστό (σε δύο διαδοχικές φράσεις, η δεύτερη περιέχει στοιχεία σε τάξη αντίστροφη της πρώτης: π.χ. «Το ντουφέκι ανάβει, αστράφτει, / λάμπει, κόφτει το σπαθί», Διον. Σολωμός).
3. Πρωθύστερο (η δεύτερη από τις δύο έννοιες προηγείται λογικά της πρώτης: π.χ. «Ξεντύθη ο νιος, ξεζώστηκε και στο πηγάδι εμπήκε», Δημοτικό)
4. Κύκλος (όταν μια φράση αρχίζει και τελειώνει με την ίδια λέξη: π.χ. «Σταθήτε ανδρείοι σαν Έλληνες και σαν Γραικοί σταθήτε», Δημοτικό)
5.  Ομοιοτέλευτο (όταν οι περίοδοι τελειώνουν με ομόηχες συλλαβές π.χ. «Τρίβε τα σίδερα τα στοιχειωμένα, κάμε τα σκουριά να πέσουν απ’ τα χέρια τα δεμένα», Γ. Βλαχογιάννης).
6. Παρήχηση (επανάληψη ίδιων συμφώνων = τεχνική επανάληψη ήχων για δημιουργία ευχάριστου αισθήματος: π.χ. «Μύριοι κρότοι αντηχούν εις τα άντρα και εις τους βράχους- Και άλμη και θάλπος ηλίου, καθίστα μελαψός τας όψεις των αν¬θρώπων», Αλ. Παπαδιαμάντης• επανάληψη του «ρ» στην πρώτη πρόταση και του «λ» στη δεύτερη).

ΠΗΓΗ: Υπουργείο Πολιτισμού και Παιδείας Κύπρου

Σάββατο 24 Νοεμβρίου 2012

Από τη ναζιστική προπαγάνδα στα μαθήματα αμερικανικής ιστορίας


Kαθημερινή ζωή και προπαγάνδα στη ναζιστική Γερμανία

 Σε διάστημα λίγων μηνών μετά την άνοδο του Xίτλερ στην εξουσία (1933) οι Nαζί κατόρθωσαν να ελέγξουν και να αναδιοργανώσουν τη δημόσια ζωή σε όλες τις πόλεις και τα χωριά της Γερμανίας. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποίησαν εκτός των άλλων τα νέα μέσα της εποχής: το ραδιόφωνο και τον κινηματογράφο. [...] Eιδικά το ραδιόφωνο μετατράπηκε σε κεντρικό εργαλείο προπαγάνδας των εθνικοσοσιαλιστών. Λόγω της σχετικά προσιτής τιμής του "Δέκτη του λαού", γύρω στο 70% των νοικοκυριών διέθετε ραδιοφωνική συσκευή το 1939 (25% το 1933).

 Στις αναρίθμητες εκδηλώσεις και διαδηλώσεις, μέσα από τον Τύπο και το ραδιόφωνο οι Γερμανοί βομβαρδίζονται καθημερινά από ναζιστικά συνθήματα που είχαν σκοπό να δημιουργήσουν έναν λαό πειθήνιο και αφοσιωμένο στο έθνος και τον ηγέτη του. Oι εντυπωσιακές πορείες των Eς A και των Eς Eς, οι άριστα σκηνοθετημένες εθνικοσοσιαλιστικές διαδηλώσεις και γιορτές ενθουσίαζαν στην αρχή πολλούς ανθρώπους, καθώς σφυρηλατούσαν την κοινωνικότητα και την αλληλεγγύη. H στρατιωτική μουσική και μια θάλασσα από σημαίες με τον αγκυλωτό σταυρό ανέδιδαν μια μεγαλοπρέπεια που θύμιζε θρησκευτικές γιορτές.

 Oι νέες ευκαιρίες δράσης που πρόσφεραν οι Nαζί ειδικά στους απλούς ανθρώπους στις διάφορες οργανώσεις του κόμματος, τους δημιουργούσε την αίσθηση ότι τους έπαιρναν στα σοβαρά και είχαν μια αξία στην κοινωνία. Mε την ανάληψη ενός αξιώματος στις οργανώσεις του Nαζιστικού Kόμματος μπορούσε κάποιος να βελτιώσει την κοινωνική του θέση. [...] H κομματική στολή είχε βαρύνουσα σημασία και άνοιγε πολλούς δρόμους για μια γρήγορη και πρωτόγνωρη κοινωνική άνοδο.

 H υποχρεωτική εισαγωγή του χιτλερικού χαιρετισμού στις υπηρεσίες, τις επιχειρήσεις και τα σχολεία αποτέλεσε καίριο πλήγμα κατά της ιδιωτικής ελευθερίας των πολιτών. H ιδιωτική ζωή και η δημόσια παρουσία του κάθε πολίτη βρίσκονταν υπό διαρκή και στενή παρακολούθηση από τους εκπροσώπους του καθεστώτος. H παραμικρή παρέκκλιση από τις αρχές συμπεριφοράς που επέβαλαν οι Nαζί είχε σοβαρότατες συνέπειες, φυσικές, κοινωνικές και επαγγελματικές. H τρομοκρατία, οι ξυλοδαρμοί, οι ανακρίσεις και τα βασανιστήρια στα κρατητήρια της Mυστικής Aστυνομίας (Γκεστάπο) ανήκαν στην ημερήσια διάταξη για τους αμφισβητίες, τους πολιτικούς αντιπάλους, ακόμη και για όσους δεν εκδηλώνονταν ανοικτά υπέρ του καθεστώτος.

W. Mickel - B. Wiegand (επιμ.), Geschichte, Politik und Gesellschaft (Bd. 1: Von der Franzosischen
Revolution bis zum Ende des 2. Weltkrieges), Bερολίνο 1998, σελ. 336-337.

ΘΕΜΑΤΑ
  1. Να αποδώσετε περιληπτικά το παραπάνω κείμενο, προκειμένου να το αναρτήσετε στον τοίχο του facebook. (90-110 λέξεις)
  2. Να σχολιάσετε τον λειτουργικό ρόλο των σημείων στίξης της πρώτης παραγράφου του κειμένου.
  3. α) Να παρουσιάσετε τη δομή της τελευταίας παραγράφου

          β) Να βρείτε τη συλλογιστική της πορεία


     4.   Να δώσετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις

      5. '' Σε διάστημα λίγων μηνών μετά την άνοδο του Xίτλερ στην εξουσία (1933) οι Nαζί κατόρθωσαν να ελέγξουν και να αναδιοργανώσουν τη δημόσια ζωή σε όλες τις πόλεις και τα χωριά της Γερμανίας. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποίησαν εκτός των άλλων τα νέα μέσα της εποχής: το ραδιόφωνο και τον κινηματογράφο. ''. Να βρείτε το είδος της σύνταξης και να το μετατρέψετε στο αντίστροφό του. (Ενεργητική-Παθητική)

       Παραγωγή λόγου
 Μελετώντας το κείμενο και αφού έχετε παρακολουθήσει την ταινία ''Μαθήματα Αμερικανικής Ιστορίας '', καλείσθε να συντάξετε μια εισήγηση όπου θα εξετάζετε τους τρόπους με τους οποίους η προπαγάνδα φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα στους δημιουργούς της αλλά και τα αίτια που καθιστούν τους ανθρώπους υποχείρια των προπαγανδιστών.



Μαθήματα Αμερικανικής Ιστορίας
Ο Ντέρεκ είναι ένας οργισμένος νεαρός που η δολοφονία του πατέρα του από έναν έγχρωμο άνδρα, τον έχει μετατρέψει σε αδίστακτο ρατσιστή. Ασπάζεται τη ναζιστική ιδεολογία και κάτω από τη καθοδήγηση μιας ακροδεξιάς οργάνωσης ωθείται σε τρομοκρατικές ενέργειες εναντίον των έγχρωμων μειονοτήτων. Τελικά, συλλαμβάνεται και φυλακίζεται. Κατά τη διάρκεια της έκτισης της ποινής του, ο Ντέρεκ συνειδητοποιεί τη λανθασμένη συμπεριφορά του και μετανοεί. Όταν, όμως, αποφυλακίζεται επιστρέφει σπίτι του και συνειδητοποιεί ότι ο Ντάνι, ο μικρότερος αδελφός του, έχει ασπαστεί τις ίδιες ρατσιστικές ιδέες που αυτός είχε στο παρελθόν...



Τρίτη 20 Νοεμβρίου 2012

Μέθοδοι διδακτικής και αξιολόγησης στο σύγχρονο σχολείο



ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΒΑΚΑΛΟΥΔΗ




Παρουσίαση

 Το βιβλίο αυτό έχει ως στόχο να βοηθήσει κάθε εκπαιδευτικό να εφοδιαστεί με γνώσεις, μεθόδους, πρακτικές, μέσα και εργαλεία για τη βελτίωση της διδακτικής και παιδαγωγικής του ικανότητας, την αξιολόγηση του μαθητή και του εκπαιδευτικού έργου και να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σύγχρονου αποτελεσματικού σχολείου.
Αναλύει στρατηγικές διδασκαλίας, μορφές διδασκαλίας και μάθησης, στοιχεία αξιοποίησης του σύγχρονου Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών/Curriculum, δράσεις, στόχους και τεχνικές διδασκαλίας, όπως, για παράδειγμα, σχεδιασμό, οργάνωση και προετοιμασία μαθήματος, κατανόηση του διδακτικού σεναρίου, διερευνητική μάθηση, μέθοδο project, επίλυση προβλημάτων (problem solving), ενεργητική μάθηση, κοινωνιογνωστική μάθηση, διαθεματικότητα και διεπιστημονικότητα, τεχνικές θεάτρου, δραματοποιημένη αφήγηση, αξιοποίηση πολυτροπικών κειμένων, αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (εννοιολογικοί χάρτες [mind maps], διαδικτυακές ομάδες συζήτησης [(discussion groups/lists], διαδικτυακά κοινόχρηστα έγγραφα [π.χ. GoogleDocs], wikis, blogs κ.ά.) κ.λπ.
 Επίσης, προσφέρει γνώσεις, μεθόδους, πρακτικές, μέσα και εργαλεία για την κατανόηση της κειμενοκεντρικής και επικοινωνιακής προσέγγισης της Γλώσσας με την ανάλυση της θεωρίας των κειμενικών ειδών και του εγγραμματισμού, την κριτική προσπέλαση κειμένου, τη διαφοροποιημένη διδασκαλία στην παραγωγή γραπτού λόγου, τη δημιουργική γραφή, την ολιστική προσέγγιση της γλώσσας (whole language approach), την αποτελεσματικότερη κατανόηση κειμένου, την περιγραφή της αναγνωστικής ικανότητας, τα στάδια για την αποτελεσματικότερη κατανόηση κειμένου (μητρικής αλλά και ξένης γλώσσας), στρατηγικές νοηματικής προσπέλασης κειμένου, προϋποθέσεις για τον σχεδιασμό δραστηριοτήτων παραγωγής γραπτού λόγου, τα στάδια παραγωγής γραπτού λόγου, τη διδασκαλία του λεξιλογίου, τη διαισθητική προσέγγιση των γραμματικών δομών, στρατηγικές σύνοψης, την αξιολόγηση παραγωγής γραπτού λόγου και σύγχρονες τεχνολογικές δυνατότητες στην παραγωγή γραπτού λόγου.
 Επιπλέον, αναλύει θέματα όπως η διαφοροποίηση της διδασκαλίας - μάθησης, η διαπολιτισμική εκπαίδευση, η διαχείριση της σχολικής τάξης (ανεπιθύμητη μαθητική συμπεριφορά, κατηγορίες προβληματικής συμπεριφοράς, σχολική παραβατικότητα: αίτια - αποτελέσματα - αντιμετώπιση, ο δυσλεξικός έφηβος, το διδακτικό στυλ, παραδείγματα διαχείρισης τάξης κ.λπ.).
 Επιπρόσθετα, ασχολείται με ζητήματα όπως η διδακτική ικανότητα του εκπαιδευτικού, η σημασία του διαλόγου των μαθητών και η ομαδική-συνεργατική μάθηση, η μέθοδος project και η διδασκαλία του μαθήματος της Ερευνητικής Εργασίας, ο Φάκελος Εργασιών/Επιτευγμάτων (portfolio) του μαθητή, η αξιολόγηση του μαθητή (είδη αξιολόγησης, σχεδιασμός τεστ, είδη τεστ, βασικά στοιχεία θεώρησης κατά την αξιολόγηση ενός τεστ κ.λπ.).
 Ακόμη, μελετά θέματα της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου, το αποτελεσματικό σχολείο (αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας κ.ά.), καθώς και τον ρόλο της ποιότητας και της αξιολόγησης στην εκπαίδευση. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Α΄. Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ
Β΄. Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΑΞΗ
Γ΄. Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Δ΄. ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ - ΜΑΘΗΣΗΣ: ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
Ε΄. ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
ΣΤ΄. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ
Ζ΄. Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ
Η΄. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ - Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ
Θ΄. Η ΜΕΘΟΔΟΣ PROJECT - Η ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
Ι΄. Ο ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΩΝ (PORTFOLIO) ΩΣ ΜΕΣΟΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ
ΙΑ΄. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ / ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΗ
ΙΒ΄. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ
ΙΓ΄. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΣΕ ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ
ΙΔ΄. ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΑΙ ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

Κυριακή 18 Νοεμβρίου 2012

Η τιμή και το χρήμα

 Η επεξεργασία του θέματος ''Τα φύλα στη λογοτεχνία'' αποτέλεσε για μια ακόμη σχολική χρονιά το έναυσμα για τη δημιουργία εμπεριστατωμένων εργασιών. Η μαθήτρια Ευαγγελία Αλμπάνη μελετώντας το υποθέμα ''Προίκα'' στο πλαίσιο της ομάδας της, προσπάθησε, εμβαθύνοντας στη νουβέλα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη ''Η τιμή και το χρήμα'', να τεκμηριώσει την υποβαθμισμένη θέση της γυναίκας και τη μετατροπή της σε αντικείμενο αγοραπωλησίας. Κοινή διαπίστωση: η κοινωνική αδικία και διαφθορά γεννιούνται από την τυραννική εξάρτηση των ανθρώπων από το χρήμα.






Η τιμή της αγάπης - Δήμητρα Γαλάνη
Μουσική: Ελένη Καραΐνδρου
Στίχοι: Τώνια Μαρκετάκη
από την ομώνυμη ταινία της Τώνιας Μαρκετάκη, που στηρίχτηκε στο διήγημα του Κ. Θεοτόκη: Η τιμή και το χρήμα.
Ολόκληρη την ταινία μπορείτε να τη δείτε στον παρακάτω σύνδεσμο
http://youtu.be/7gpi_8YkjFk

Παρασκευή 16 Νοεμβρίου 2012

Ομιλία ενός δασκάλου για το Πολυτεχνείο




ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ 39 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

    Ήταν οι ανάσες των παιδιών κοντά κοντά σαν να’ ταν μια αναπνοή
    Κι οι ανάσες στα παράθυρα κοντά-κοντά σαν να τανε ένα μπαλκόνι η Αθήνα
    Κι ήτανε οι σφαίρες κι ήτανε το αίμα
    Και ξαφνικά πιάσανε οι ζέστες του Νοέμβρη. Κατακαλόκαιρο στη μέση του χειμώνα.
‘’ Ένας ζεστός Νοέμβρης’’
Δημήτρης Ράλλης-Ρέντης

  Για φαντάσου πέρασαν 39 χρόνια από τότε, τότε λοιπόν ήμουν 13 χρονών. Όλα ξεκίνησαν τον Φλεβάρη του ’73. Ξεκίνησαν οι πρώτες κινήσεις των φοιτητών. Ξεμυτούσαμε και μείς πλάι τους. Στην αρχή από περιέργεια. Στη συνέχεια πιο τολμηρά, αρχίσαμε να φωνάζουμε και συνθήματα και να διογκώνεται το αντιχουντικό συναίσθημα. Εμείς τα μαθητάκια της Γυμνασίου τότε, να μαζευόμαστε ολόγυρα να κοιτάζουμε και όταν χρειαζόταν να φωνάζουμε συνθήματα. Άρχιζαν οι κρυφές συζητήσεις στα σχολεία. Αν σήμερα ήμουν μαθητής Λυκείου (που μακάρι να ήμουν και να μην έχω ζήσει τίποτα απ’ όλα αυτά) το πιθανότερο θα ήταν να μην είχα ιδέα και να ήθελα να την κοπανήσω από τη σχολική γιορτή, να πάω στην παραλία στα internet cafe με μια φιλεναδίτσα, να καπνίσουμε τσιγάρο, να πιούμε καφέ, να στείλω ένα μήνυμα στο twitter ή να κάνω ακόμη έναν εικονικό φίλο στο facebook. Ήμασταν αντιδραστικά τα παιδιά το ’73, δε θα είμαστε το 2012; Και οι γονείς μου να είχαν πάρει μέρος στο Πολυτεχνείο εγώ από αντίδραση θα σφύραγα και θα πήγαινα για καφέ. Κι ας ένιωθα μέσα μου τρυφερά γι’ αυτούς και αληθινά υπερήφανος που ήταν ανυπότακτα παιδιά. Ειλικρινά δε με ενοχλεί που δεν ξέρουν σήμερα πολλά για εκείνη την εξέγερση της νεολαίας τα περισσότερα παιδιά, κάποια γνωρίζουν και μάλιστα καλά. Μια μειοψηφία ζωηρή και τότε μια μικρή μειοψηφία ήταν που τόλμησε να αντισταθεί. Ο Ορέστης από τον Βόλο, η Μαρία από τη Σπάρτη, ο Διομήδης από τη Θεσσαλονίκη. Δε μ’ ενοχλεί, μακάρι να μη χρειαστεί να μάθουν ποτέ, να μην ζήσουν στρατιωτικούς νόμους, ρατσισμό, βασανιστήρια, θάνατο. Είμαι σίγουρος πως αν εμφανιζόταν ένας δικτάτορας σαν τον Παπαδόπουλο θα τον γιουχάρανε και θα τον μούντζωναν ξανά αυτοί οι ανυποψίαστοι μαθητές στους δρόμους. Θα μάθαιναν σε χρόνο dt τι ήταν το Πολυτεχνείο. Γιατί είναι δικιά τους αυτή η ιστορία της εξέγερσης. Νεανική θα ξεσηκωνόταν κι αυτή δεν έχω αμφιβολία. Ξέρω ότι είστε μια θυμωμένη γενιά, μια γενιά που έχει οργή μέσα της, μια γενιά που αισθάνεται μόνη. Η πιο μοναχική που έχει περάσει από αυτή την κοινωνία. Μια γενιά που δεν μπορεί να περπατήσει πάνω στα όνειρά της και δυστυχώς όλοι έχουμε τις ευθύνες γι’ αυτήν την κατάσταση. Τον λόγο δεν τον γνωρίζω. Δεν έχουμε εμείς η γενιά του Πολυτεχνείου να σας αφήσουμε μέλλον. Νιώθετε ότι έχουμε ξεπουλήσει τα πάντα. Σας κοιτάζουμε στα μάτια και καταλαβαίνουμε τη μοναξιά που κουβαλάτε. Ένα σας λέω στη ζωή μας σημασία έχει το ταξίδι κι όχι ο προορισμός. Ξέρω επίσης ότι εσείς, τα παιδιά , οι αυριανοί πολίτες που γνωρίζουν τι σημαίνει να ταξιδεύεις μέσα στα όνειρά σου, θα ξεσηκωνόταν. Γιατί δεν πρέπει να νιώθετε τραυματισμένοι, αλλά θα πρέπει να αισθάνεστε περήφανοι, να σηκώσετε την ελληνική σημαία, να συνεισφέρετε με τη δημιουργικότητά σας, τον δυναμισμό σας, με τη διάθεση της προσφοράς. Εσείς τα δικά μας παιδιά, που γνωρίζουν ότι οι Έλληνες γονατίζουν μόνο μπροστά στους νεκρούς τους. Τι θυμήθηκα σήμερα 39 χρόνια μετά, όλα ξεκίνησαν από την απόλυτη οργισμένη σιωπή που απέδωσε στον άνθρωπο ό,τι στερήθηκε, ό,τι ονειρεύτηκε, ό,τι ζήτησε με κραυγές. Κάθε Νοέμβρη η καρδιά μας είναι εκεί στην αυλή του φθινοπώρου του Πολυτεχνείου. Ποιος είπε πως δεν έχουνε οι μνήμες μέλλον; Και θα κλείσω όπως άρχισα με ένα ποίημα , αυτή τη φορά με ένα ποίημα του Καβάφη.

  Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα που πρέπει το μεγάλο ΝΑΙ ή το μεγάλο ΟΧΙ να πούνε
  Φανερώνεται αμέσως το ποιος το έχει  έτοιμο μέσα του το ΝΑΙ και
 Λέγοντας το πέρα πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθησή του.
 Ο αρνηθείς δε μετανιώνει.
 Αν ρωτιούνταν πάλι ΟΧΙ θα ξανάλεγε.
 Κι όμως τον καταβάλλει εκείνο το ΟΧΙ το σωστό σ’ όλην του τη ζωή.
Κ. Π. Καβάφης

Ευάγγελος Δεμιτσάνης (13χρονος έφηβος τότε, σήμερα καθηγητής του 4ου ΓΕ.Λ. Θεσσαλονίκης)

Πέμπτη 15 Νοεμβρίου 2012

Τι απέγινε η γενιά του Πολυτεχνείου;




 Όσο ζει και υπάρχει του Πολυτεχνείου η λεγόμενη γενιά, παίρνει δύναμη και εφόδια από το σταθμό ανεφοδιασμού και οι νεότεροι παίρνουν φόρα –μάζωμα το λέγαμε μικροί–, για να εκτιναχθούν στο μέλλον χωρίς να προσπερνούν το παρόν που με τη σκληρότητά του τους καθηλώνει αλλά και τους αναγκάζει να αντιμάχονται.

 Το Πολυτεχνείο δεν έχει ιδιοκτήτες, συνεπώς ούτε γενιά που το έκανε. Οι εξεγερμένοι δεν έχουν ηλικία, κι όσοι έχουν μνήμη και γνώση συνεχίζουν από εκεί που δεν μπορέσαμε να φτάσουμε εμείς. Το Πολυτεχνείο, κι αν ακόμα όλοι αυτοί που συμμετείχανε στην εξέγερση το αρνηθούν, κι αν ακόμα το προδώσουν, είναι αυθύπαρκτο, αντιστέκεται από μόνο του, καθότι πέρα από ιστορικό γεγονός είναι ορόσημο, είναι σύμβολο και για τους νέους λειτουργεί σαν μύθος…

 Από ένα σύμβολο αναιρείται η συμβολικότητα όταν μένει γράμμα κενό και δεν συνδέεται με την πραγματικότητα. Για πολλούς γίνεται άλλοθι, για άλλους γίνεται έμπνευση και εκκίνηση για τη συνέχεια του αγώνα…

Στα χρόνια που έχουν περάσει έχουν γίνει πολλά Πολυτεχνεία, χωρίς ποτέ να ξεπεράσουν την εξέγερση της 17ης Νοεμβρίου. Όμως πάντα υπήρχε σαν φλόγα, σαν σπόρος, σαν σύμβολο σε όλες τις κινητοποιήσεις.

 Ζούμε σε μια εποχή που απομυθοποιούνται τα πάντα και ταυτόχρονα εξισώνονται και ισοπεδώνονται.
Όταν ο μύθος εκλαμβάνεται ως αληθινό γεγονός βλάπτει το γεγονός, δημιουργεί σύγχυση, αλλοιώνει και αποπροσανατολίζει. Συνεπώς διαστρεβλώνει και παραχαράζει την ιστορία. Όταν όμως έρχεται να δώσει ομορφιά και φαντασία, εξάπτει την επιθυμία για να ξεπεραστεί το σύμβολο και η συμβολικότητα να γίνει ανάγκη και τέχνη. Τότε ο μύθος παίζει καταλυτικό και ανατρεπτικό ρόλο. Έτσι σήμερα λειτουργεί το Πολυτεχνείο. Χρειάζεται και η αλήθεια το μύθο της. Στεγνή και στείρα, χωρίς τους χυμούς και τον αφηγηματικό λόγο, καταντάει μια ακόμα τυπωμένη σελίδα ή ένα σταυρόλεξο που τη φυλακίζει σε κουτιά.

Η Αριστερά εντελώς στερεότυπα επαναλαμβάνει την απολυτότητά της. Θεωρεί το Πολυτεχνείο δικό της, κι ας την ξεπέρασε. Φοβάται ότι δεν το ελέγχει, όπως και το κατεστημένο και οι διαχειριστές της εξουσίας, γι’ αυτό προσπάθησαν να αγκαλιάσουν το Πολυτεχνείο και πολλούς που συμμετείχαν στην εξέγερση μέχρι ασφυξίας. Ελάχιστοι ενέδωσαν, πράγμα που θα το έκαναν έτσι κι αλλιώς. Δεν χαρακτηρίζεται η λεγόμενη γενιά του Πολυτεχνείου από τέτοια φαινόμενα – κι όμως, κάποιοι άκαπνοι προσπάθησαν να το αμαυρώσουν. Το Πολυτεχνείο από μόνο του είναι επικίνδυνο, προτρέπει στην εξέγερση και στην επανάσταση και είναι απτό ιστορικό παράδειγμα πως αυτά που ονειρευόμαστε για έναν κόσμο που θα χωράει πολλούς διαφορετικούς κόσμους και ελεύθερους ανθρώπους μπορούν να γίνουν πράξη.

Η πίστη μας για άμεση δημοκρατία έγινε κομμούνα αληθινή για τρεις ολόκληρες μέρες, συνεπώς και διαπαντός…
Την ουτοπία όταν την πιστεύαμε, μπορούσαμε να την κάνουμε πραγματικότητα, γι’ αυτό τα σύμβολα συμβάλλουν ως ζώσα μνήμη, κι αυτό είναι το Πολυτεχνείο, να αλλάζουμε αυτό που δεν μας αρέσει με δημιουργικό τρόπο.
Γι’ αυτό τα σύμβολα και η συμβολικότητα, άμα δεν μπορούμε να τα υπερασπιστούμε, καταντάνε γελοιότητα.

Ο Δημήτρης Παπαχρήστος
είναι συγγραφέας και το 1973
στην εξέγερση του Πολυτεχνείου
ήταν εκφωνητής στο ραδιοφωνικό σταθμό της κατάληψης



Αφιερωμένο στους Ήρωες του Πολυτεχνείου που χάθηκαν και σε ελάχιστους από αυτούς που επέζησαν...


Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης 
Ερμηνευτής: Παύλος Σιδηρόπουλος







Δευτέρα 12 Νοεμβρίου 2012

Το κύμα: Όταν ο κινηματογράφος γίνεται μέσο διδασκαλίας

 Στο μάθημα της Έκφρασης-Έκθεσης εκτός από τη μελέτη κειμένων, κυρίως δοκιμιακού χαρακτήρα, είναι ευεργετική και η δημιουργική παρακολούθηση και εμβάθυνση στο περιεχόμενο αξιόλογων κινηματογραφικών ταινιών που διακρίνονται για τη στοχοθεσία τους. Μια τέτοια ταινία είναι '' Το κύμα" (Die Welle) 2008. Ιδανική ταινία για την προβολή του φαινομένου της εξουσίας και της ανεξέλεγκτης δύναμης της χειραγωγημένης ομάδας. Θεωρώ επιβεβλημένο μετά την παρακολούθηση της ταινίας τη διανομή φύλλου εργασίας με συγκεκριμένες ερωτήσεις. Στο επόμενο δίωρο μπορούμε να διδάξουμε το σχεδιάγραμμα του θεματικού κύκλου  Εξουσία και να ολοκληρώσουμε με τη μελέτη ενός κειμένου με ερωτήσεις ανάλογες με αυτές των θεμάτων των πανελλαδικών εξετάσεων.




ΤΑΞΗ Γ
ΜΑΘΗΜΑ:ΕΚΘΕΣΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ: Εξουσία
ΧΡΟΝΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ: 2 διδ. ώρες για την προβολή της ταινίας και 1 διδ. ώρα για το Φύλλο Εργασίας
Κινηματογραφική ταινία: Το Κύμα, 2008
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
(Ελένη Παπαδοπούλου, φιλόλογος)

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
1. Να κατανοήσουν οι μαθητές την έννοια της εξουσίας
2. Να οριοθετήσουν την έννοια της κρατικής – πολιτικής εξουσίας
3. Να μπορούν να συγκρίνουν τις διάφορες μορφές εξουσίας
4. Να συνειδητοποιήσουν τους λόγους για τους οποίους οι πολίτες στη Δημοκρατία πειθαρχούν στην εξουσία.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Αφού παρακολουθήσετε την προβολή της ταινίας του Dennis Gansel  «Το Κύμα» (Die Welle, 2008), να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις.

Α. ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ.
1.     Ποιο είναι το όνομα και η εθνικότητα του σκηνοθέτη;
…………………………………………………………………………………..
2.     Σε ποια περίοδο αναφέρεται το έργο, σε ποια χώρα ή περιοχή;
…………………………………………………………………………………..
3.     Σε τι αναφέρεται το περιεχόμενο του έργου;
…………………………………………………………………………………..
4.     Αναφέρεται το έργο σε αληθινή ιστορία;
…………………………………………………………………………………..
5.     Σε ποιο είδος ανήκει  (ντοκιμαντέρ, κοινωνικό δράμα, επιστημονική φαντασία, κωμωδία, άλλο);
……………………………………………………………………………….

Β. ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
6.     Να παρουσιάσετε την ιστορία και την εξέλιξή της σε 10 γραμμές.
………………………………………………………………………………………
7.     Ποιοι χαρακτήρες σκιαγραφούνται στην ταινία; Να τους περιγράψετε.
………………………………………………………………………………………
8.     Με ποιόν τρόπο τέθηκε ο καθηγητής επικεφαλής της ομάδας;
………………………………………………………………………………………
9.     Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά της εξουσίας που ασκούσε ο καθηγητής;
………………………………………………………………………………………
10.  Για ποιόν/ποιους λόγους πειθαρχούσαν οι μαθητές στον καθηγητή τους;
………………………………………………………………………………………
11.  «Επέβαλλε» ο καθηγητής την μεταστροφή της ομάδας σε αυταρχικό, ‘κλειστό’ σώμα ή η μεταβολή επήλθε μόνη της; Πώς έγινε αυτό και γιατί;
………………………………………………………………………………………


12.  Τι προσφέρει μια ομάδα όπως αυτή της ταινίας στα μέλη της;
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
13.  Πώς λειτουργεί η αίσθηση άσκησης εξουσίας ή η κατοχή θέσεων ισχύος στην εκδήλωση αυταρχικών συμπεριφορών;
………………………………………………………………………………………
14.  Σε τι διαφέρει η άσκηση εξουσίας σε μια ομάδα όπως αυτή της ταινίας από την άσκηση εξουσίας στην πολιτική – κρατική εξουσία;
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
15.  Εντοπίζετε κάποιο λάθος στην συμπεριφορά του καθηγητή και αν ναι, πού; Πού κατά τη γνώμη σας οφείλεται αυτό το λάθος;
………………………………………………………………………………………
16.  Ποια συναισθήματα σάς δημιουργούν οι χαρακτήρες της ταινίας;
………………………………………………………………………………………





Παρασκευή 9 Νοεμβρίου 2012

''Το τέλος της μικρής μας πόλης'' του Δημήτρη Χατζή



 Η διδασκαλία των κειμένων της νεοελληνικής λογοτεχνίας γενικής παιδείας στη Γ΄Λυκείου αποτελεί ένα ευχάριστο διάλειμμα μετά την πίεση των μαθημάτων κατεύθυνσης. Γίνεται η αφορμή για αυτενέργεια και απόλαυση της λογοτεχνίας και συνδυάζει τη χαλάρωση με τη γνώση. Σήμερα αφού διαβάσαμε τον Σιούλα τον Ταμπάκο(από το Τέλος της μικρής μας πόλης) προσπαθήσαμε να διεισδύσουμε στο συγγραφικό εργαστήρι του Δημήτρη Χατζή και να γνωρίσουμε καλύτερα τον ίδιο και τη γενέθλια πόλη του, τα Γιάννενα.


Δημήτρης Χατζής 1913-1981
 Διαβάζοντας το βιβλίο του Δημήτρη Χατζή "Το τέλος της μικρής μας πόλης", ένα πράγμα μου έμεινε, όλα αλλάζουν και τα πάντα μένουν ίδια. Και εξηγούμαι.

Ο Δ.Χατζής (1913-1981) υπήρξε Έλληνας λογοτέχνης καταγόμενος από τα Γιάννενα, με μεγάλο λογοτεχνικό έργο, αντιστασιακή και αντιδικτατορική δράση. "Το τέλος της μικρής μας πόλης" είναι μία συλλογή διηγημάτων με ενιαίους θεματικούς άξονες που συνδέουν τα επτά αφηγήματα, επιτρέποντας την ανάγνωσή του ως ενιαίο έργο. Σε αυτά ο λογοτέχνης εξιστορεί την αλλαγή μιας ολόκληρης εποχής. Στο επίκεντρο βρίσκεται μια μικρή επαρχιακή πόλη, τα Γιάννενα, όπου ξαφνικά η κοινωνία είναι αναγκασμένη να περάσει από τους πατροπαράδοτους τρόπους διαβίωσης στην βίαιη εκβιομηχάνιση και στην ανάπτυξη του κεφαλαίου. Μέσα από προσωπικά βιώματα του λογοτέχνη αλλά και την μυθοπλασία οι χαρακτήρες του αποκτούν ζωντάνια και λειτουργικότητα. Τέτοια, που να βγαίνουν προς τα έξω και κάποια απόκρυφα πολιτικά χαρακτηριστικά τα οποία δεν επιβάλλουν στην διήγηση τίποτα, παρά μονό δίνουν πλουραλισμό στην ενδογενή επικοινωνία του λογοτέχνη με το έργο του .

Η λίμνη των Ιωαννίνων
 Στην μικρή μας πόλη μπορούμε να δούμε τμήματα της τότε κοινωνίας όπως οι ταμπάκοι (βυρσοδέψες) ξαφνικά να αποκλείονται από την οικονομική παραγωγή και κατά συνέπεια από την κοινωνική. Η εβραϊκή κοινότητα να κλείνεται ακόμα περισσότερο στο καβούκι της και γείτονες να γίνονται εχθροί λόγω οικονομικής διαφθοράς. Όλα αυτά ήταν συνέπεια του δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και της μαύρης λαίλαπας των κατακτητών. Πραγματικά μπορείς να δεις την αλλαγή των ανθρώπων και των καταστάσεων μέσα από την γραφή του Χατζή έτσι ώστε να την παραλληλίσεις ακόμα και με σημερινά γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας, στην γειτονιά μας. Το έργο γίνεται ενθύμιο για εκείνους που έχουν περπατήσει στα στενά σοκάκια γύρω αλλά και μέσα από το κάστρο των Ιωαννίνων αλλά και οδηγός γι΄ αυτούς που θα τα επισκεφτούν.

 Ο συγγραφέας είναι ρεαλιστής. Απεικονίζει πιστά, σχεδόν φωτογραφικά την πραγματικότητα, σε λόγο λιτό, καθημερινό, καθαρό. Στόχο έχει να «δείξει» και να «διδάξει». Από πολλούς μάλιστα χαρακτηρίζεται «σοσιαλιστικός ρεαλιστης», δεδομένου ότι έχει σταθερό ιδεολογικό προσανατολισμό.
Η γλώσσα του είναι αυτή της εποχής που αναφέρεται. Με πλούσιο το ηπειρωτικό ιδίωμα και το γιαννιώτικο λεξιλόγιο, χαρακτηριστικά οι παρακάτω λέξεις: αντίς, αγάλια-αγάλια, γέσια και καναβές, φαλαρίδες, το μπάλσαμο, αράδα, ο καϊκτσής , το μπάσι, Οβραίο (εβραίος), μπιζεστένια, σάμπως (μήπως), νιτερέσα, μπενζίνα (βενζίνη) , ντίπ (καθόλου), το μαξούμι (το μικρό παιδί), οι τενεχτσήδες (οι τσαγκαράδες), πόκλεψες, τα τζίνια (τα μαγικά), τα ματσόθ (τα άζυμα), γκίωδ κ.α..
Φράση που μου έκανε εντύπωση "ο κύρης και ο μπάρμπας" στο πρώτο κεφάλαιο "Ο Τάφος", όπου με αυτές τις δύο λέξεις διαγράφεται η διαφορά των δύο κοινωνικών τάξεων των ταμπάκων και των τσαγκάρηδων.
Κριτική: Βασίλης Βοντίτσος

  Η γνωριμία με τον Δημήτρη Χατζή είχε ως επιστέγασμα την παρακολούθηση της δωδεκάλεπτης ταινίας των Θανάση Κούγκουλου και Κούλας Καφετζή για μια φανταστική επιστροφή του συγγραφέα στα  Γιάννενα. 
Κινηματογραφική Λέσχη Αλεξανδρούπολης (2007).








Κυριακή 4 Νοεμβρίου 2012

Για τα παιδιά...




Τα παιδιά σου δεν είναι παιδιά σου

Είναι οι γιοι και οι κόρες της λαχτάρας της Ζωής για τη Ζωή.

Δημιουργούνται διαμέσου εσένα, αλλά όχι από σένα

Κι αν και βρίσκονται μαζί σου, δε σου ανήκουν.

Μπορείς να τους δώσεις την αγάπη σου, αλλά όχι τις σκέψεις σου

Αφού ιδέες έχουν δικές τους.

Μπορείς να δίνεις μια στέγη στο σώμα τους, αλλά όχι και στις ψυχές τους

Αφού οι ψυχές τους κατοικούν στο σπίτι του αύριο

που εσύ δεν πρόκειται να επισκεφτείς ούτε και στα όνειρά σου.

Μπορείς να προσπαθήσεις να τους μοιάσεις

αλλά μη γυρέψεις να τα κάνεις σαν εσένα

Αφού η ζωή δεν πάει προς τα πίσω ούτε ακολουθεί στο δρόμο του το χτες

Είσαι το τόξο από το οποίο τα παιδιά σου

ωσάν ζωντανά βέλη ξεκινάνε για να πάνε μπροστά.

Ο τοξότης βλέπει το ίχνος της τροχιάς προς το άπειρο

και κομπάζει ότι με τη δύναμή του

τα βέλη του μπορούν να πάνε γρήγορα και μακριά.

Άς χαροποιεί τον τοξότη ο κομπασμός του

Αφού ακόμα κι αν αγαπάει το βέλος που πετάει

έτσι αγαπά και το βέλος που μένει στάσιμο.”

Χαλίλ Γκιμπράν, Ο Προφήτης, 1923