Οι επιρρηματικές σχέσεις

Οι διάφορες επιρρηματικές σχέσεις εκδηλώνονται με ποικίλους τρόπους στα αρχαία ελληνικά ανάλογα με το τι θέλει κάθε φορά να εκφράσει ο συγγραφέας. Έτσι, για παράδειγμα, ο χρόνος εκφράζεται με επίρρημα, εμπρόθετο προσδιορισμό, δευτερεύουσα χρονική πρόταση, χρονική μετοχή κ.α. Δείτε παρακάτω έναν πίνακα συσχετικού συντακτικού που θα σας βοηθήσει στη συντακτική και νοηματική εξομάλυνση ενός αρχαίου κειμένου.

ΣΥΣΧΕΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

ΧΡΟΝΟΣ

Χρονική πρόταση

Χρονική μετοχή

Γενική του χρόνου ως επιρ. προσδ.

Δοτική του χρόνου ως επιρ. προσδ.

Αιτιατική του χρόνου ως επιρ. προσδ.

Χρονικό επίρρημα

Εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου

ΑΙΤΙΑ

Αιτιολογική πρόταση

Αναφορική αιτιολογική πρόταση

Παρατακτική σύνδεση με τον σύνδ. «γάρ»

Αιτιολογική μετοχή

Γενική της αιτίας ως ετερόπτ. προσδ.

Γενική της αιτίας με επιφωνήματα

Γενική της αιτίας ως επιρ. προσδ.

Δοτική της αιτίας ως επιρ. προσδ.

Αιτιατική της αιτίας ως επιρ. προσδ.

Εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας

Εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου

Δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου

ΣΚΟΠΟΣ (τελικό αίτιο)

Τελική πρόταση

Αναφορική τελική πρόταση

Τελική μετοχή

Απαρέμφατο του σκοπού

Γενική έναρθρου απαρεμφάτου

Δοτική του σκοπού ως επιρ. προσδ.

Αιτιατική του σκοπού ως επιρ. προσδ.

Εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

Συμπερασματική πρόταση

Αναφορική συμπερασματική πρόταση

Παρατακτική σύνδεση με συμπερασμ. συνδέσμους

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ

Υποθετική πρόταση

Αναφορική υποθετική πρόταση

Υποθετική μετοχή

ΕΝΑΝΤΙΩΣΗ / ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ / ΑΝΤΙΘΕΣΗ

Εναντιωματικές ή παραχωρητικές προτάσεις

Εναντιωματική μετοχή

Παρατακτική σύνδεση με αντιθετικούς συνδέσμους

Εμπρόθετος προσδιορισμός εναντίωσης

ΤΡΟΠΟΣ / ΜΕΣΟ ή ΟΡΓΑΝΟ

Αναφορική παραβολική πρόταση

Τροπική μετοχή

Δοτική του τρόπου ως επιρρ. προσδ.

Δοτική του μέσου ή του οργάνου ως επιρ. προσδ.

Αιτιατική του τρόπου ως επιρ. προσδ.

Τροπικό επίρρημα

Εμπρόθετος προσδιορισμός τρόπου

ΤΟΠΟΣ

Αναφορική τοπική πρόταση

Γενική του τόπου ως επιρ. προσδ.

Δοτική του τόπου ως επιρ. προσδ.

Αιτιατική του τόπου ως επιρ. προσδ.

Τοπικό επίρρημα

Εμπρόθετος προσδιορισμός τόπου

ΑΝΑΦΟΡΑ

Απαρέμφατο της αναφοράς

Γενική της αναφοράς με επιρρήματα

Δοτική της αναφοράς ως ετερόπτωτος προσδ.

Δοτική της αναφοράς με επιρρήματα

Δοτική της αναφοράς ως επιρ. προσδ.

Δοτική προσωπική της αναφοράς

Αιτιατική της αναφοράς ως ετερόπτωτος προσδ.

Αιτιατική της αναφοράς με επιρρήματα

Αιτιατική της αναφοράς ως επιρ. προσδ.

Εμπρόθετος προσδιορισμός της αναφοράς

ΠΟΣΟ

Αναφορική παραβολική πρόταση

Αιτιατική του ποσού ως ετερόπτωτος προσδ.

Αιτιατική του ποσού με επιρρήματα

Αιτιατική του ποσού ως επιρ. προσδ.

Ποσοτικό επίρρημα

Εμπρόθετος προσδιορισμός ποσού κατά προσέγγιση

ΑΞΙΑ

Γενική της αξίας ως ετερόπτωτος προσδ.

Γενική της αξίας με επιρρήματα

Γενική της αξίας ως επιρρηματικός προσδιορισμός

Γενική κατηγορηματική της αξίας

ΚΤΗΣΗ

Κτητική αντωνυμία

Γενική κτητική ως ετερόπτωτος προσδ.

Γενική κατηγορηματική κτητική

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ

Δυνητική οριστική (δυνατότητα στο παρελθόν)

Δυνητική ευκτική (δυνατότητα στο παρόν / μέλλον)

ΕΥΧΗ

Ευχετική ευκτική (για ευχή πραγματοποιήσιμη

Ευχετική οριστική (για ευχή απραγματοποίητη)

Προστακτική

ΠΡΟΤΡΟΠΗ / ΑΠΟΤΡΟΠΗ

Προτρεπτική / αποτρεπτική υποτακτική

Ευχετική ευκτική

Προστακτική

ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ

Απαγορευτική υποτακτική

Προστακτική με άρνηση