Στην όμορφη Εύβοια διαβάζω τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις του Μίτια Καραγάτση και μαγεύομαι από μιαν άλλη συγγραφική δεξιότητά του που, ίσως, έχει παραγνωριστεί ή δεν έχει φωτιστεί ακόμη αρκούντως.
Ο ταξιδιωτικός Μ. Καραγάτσης
Ο Λαρισινός πολυγραφότατος συγγραφέας των μυθιστορημάτων, «Ο Συνταγματάρχης Λιάπκιν», «Γιούγκερμαν», «Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου», παρά τις εύλογες αντιρρήσεις αρκετών έλκει μέχρι σήμερα το αναγνωστικό κοινό, δεν ξεφεύγει από τον «Κανόνα» της γενιάς του 30, υπηρετεί εκτός από την διηγηματογραφία την κριτική θεάτρου, τις ιστορικές μελέτες αλλά την ταξιδιωτική λογοτεχνία.
Η σχέση του Μ. Καραγάτση με τις σελίδες του τελευταίου λογοτεχνικού είδους ήλθε αργά στην δημοσιότητα. Τριάντα χρόνια μετά τον θάνατό του, ένας τόμος με τον ελκυστικό τίτλο «Από Ανατολή σε Δύση», (εκδ. Καστανιώτης – 1991), παρουσιάζει στο κοινό μια άλλη διάσταση της φυσιογνωμίας του συγγραφέα. Στον τόμο αυτό δεσπόζει μία σειρά ταξιδιωτικών εντυπώσεων του Μ. Καραγάτση από μία δημοσιογραφική αποστολή της εφημερίδας, «Η Βραδυνή» τον Μάρτιο του 1953. Ο τίτλος των κειμένων, «Το Κόκκινο και το Μαύρο – αποστολή στην Κένυα», όπου ο Μ. Καραγάτσης, με την ματιά του έλληνα κοσμοπολίτη και τον μανδύα του μυθιστοριογράφου, διεισδύει στον πρωτόγονο, αδάμαστο ερωτισμό των Αφρικανών, γυναικών και ανδρών, που δεν γνωρίζει όρια και ηθική. Αυτή η ορμητικότητα των αμόλευτων ανθρώπων της μαύρης ηπείρου θα δαμασθεί σε λίγα χρόνια από τον αρρενωπό λευκό πολιτισμό της μετααποικιακής ορθολογικότητας.
Ένα άλλο βιβλίο με τον τίτλο «Περιπλάνηση στο κόσμο – ταξιδιωτικές εντυπώσεις» εκδόσεις «ΕΣΤΙΑ – 2003» με επιμέλεια της γνωστής μας Άντειας Φραντζή, ταξινομεί χρονολογικά τον ταξιδιωτικό κόσμο του Μ. Καραγάτση, αρχίζοντας με τα νεανικά του άρθρα την εφημερίδα «Καθημερινή». Νέος και καθιερωμένος συγγραφέας ο Μ.Κ. θέλει να μιλήσει με την φύση και τους ανθρώπους της γενέθλιας γης του, την γόνιμη Θεσσαλία, την Λάρισα την πόλη με την διπλή προσωπικότητα.
Ακολουθούν στην συνέχεια, οι κρίσεις του από ένα ταξίδι στην Μ. Βρετανία, χώρα συμμαχική κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το βλέμμα ρίχνεται στις Πανεπιστημιακές πόλεις Οξφόρδη και Καίμπριτζ, πνευματικούς προμαχώνες της γηραιάς ηπείρου, με την γοτθική τους αρχιτεκτονική και την γαλήνια ομορφιά τους, φυτώρια της αυριανής πολιτικής και πνευματικής ηγεσίας του Δυτικού κόσμου.
Ο συγγραφέας ανακαλύπτει την απέναντι ακτή του Ατλαντικού τον Νέο Κόσμο, είναι καλεσμένος από υπουργείο Εξωτερικό των ΗΠΑ, τον Φεβρουάριο του 1950. Πρόσκληση όχι τυχαία, συμπίπτει με την αλλαγή του προσανατολισμού της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής κατά την εποχή του «Σχεδίου Μάρσαλ» και την πολιτική συμπάθεια της εφημερίδας «Η Βραδυνή», με τις λογοτεχνικές στήλες της εξάλλου συνεργάζεται ο Μ. Καραγάτσης. Η ανερχόμενη υπερδύναμη του Ατλαντικού τον έλκει. Αναλύει το πολύπλοκο πολιτικό της σύστημα, θαυμάζει τον τεχνικό της πολιτισμό, το ατομικό και δημιουργικό πνεύμα της δυναμικής μεσαίας τάξης, τον ενοχλεί η έλλειψη παράδοσης, η αφέλεια των κατοίκων της και το καταναλωτικό πνεύμα που διεισδύει και στα λαϊκά στρώματα. Την επόμενη χρονιά το 1951 γράφει σελίδες από επισκέψεις στα δύο μεγάλα κέντρα του προσφυγικού ελληνισμού την Κων/λη και την Σμύρνη. Οι εικόνες που ζωγραφίζονται από την εμπειρία αυτού του ταξιδιού δεν εξυπηρετούν μονάχα την διατήρηση της ιστορικής μνήμης, πράγμα που ο συγγραφέας έχει δείξει με τα ιστορικά μυθιστορήματα και δοκίμια, αλλά στην ανακάλυψη της ψυχής και της ιστορίας του «άλλου» του χθεσινού κατακτητή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η πολιτική επιλογή όπως στην παραπάνω περίπτωση των ΗΠΑ δεν γένη και εδώ. Εποχή που καλλιεργείται μία νέα ελληνοτουρκική προσέγγιση στα πλαίσια της μεταπολεμικής Δυτικής συμμαχίας. Βυζάντιο, Κων/λη, Ισταμπούλ, χώρος όμορφος, αλλά και σκληρό πέρασμα του αρχαίου του Χριστιανικού και του Ισλαμικού πολιτισμού. Σμύρνη πόλη μεσογειακή ριζωμένης στην Ιωνική γη και χτισμένη πάνω στα συντρίμμια της πυρκαγιάς της καταστροφής του 1922. χώρος και σήμερα φιλόξενος για τους χθεσινούς έλληνες κατοίκους της που την επισκέπτονται για να μην ξεχάσουν την καταγωγή τους.
Κοσμοπολίτης ο Μ. Καραγάτσης θα ήταν παράλειψη να μην ταξιδέψει στην «Πόλη του φωτός» το Παρίσι κοιτίδα του νεώτερου πολιτισμού. Πόλη όνειρο για τους ανθρώπους των γραμμάτων και της τέχνης του καιρού του. Οι θερινές διακοπές του στην Άνδρο και στην Μύκονο κατά την περίοδο 1949-1952, αποτυπώνονται σε κείμενα όπου αποκρυπτογραφείται η μαγεία της παρθενικής ακόμα νησιωτικής Ελλάδας, καταφύγιο του συγγραφέα για να εύρει το νήμα που τον συνδέει με την αθωότητα της παιδικής ηλικίας.
Λουκάς Θεοχαρόπουλος
http://www.critique.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου