Μηχανουργείο και Λογοτεχνία

Το κτηριακό συγκρότημα της Σχολής Τεχνών και Επαγγελμάτων "Χαμηδιέ" κατασκευάστηκε το 1903 και αποτελούσε τμήμα του οθωμανικού ορφανοτροφείου Ισλαχανέ. Στη Σχολή λειτουργούσε μηχανουργείο, ξυλουργείο, χυτήριο και σιδηρουργείο όπου φοιτούσαν ορφανά παιδιά. Μετά από πολλές και καταστροφικές ανθρώπινες επεμβάσεις στα κτήρια που εκτείνονταν σε μια μεγάλη έκταση που έφτανε μέχρι τη σημερινή οδό Αγίου Δημητρίου, απέμεινε ο χώρος των εργαστηρίων, που μετά την αποκατάστασή του έχει μετατραπεί σε Πολυχώρο Πολιτισμού στην οδό Ελ. Ζωγράφου (απέναντι από τα κοιμητήρια της Ευαγγελίστριας). Έτσι, επιτεύχθηκε και η επανάχρηση του αξιόλογου συγκροτήματος της παλιάς πόλης της Θεσσαλονίκης. Στον χώρο εκπονούνται εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται και στην Πρωτοβάθμια και στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ειδικά, μπορεί να γίνει πολύ εποπτική η επίσκεψη για τους μαθητές των ΕΠΑΛ και ενδείκνυται για μαθητές με προβλήματα όρασης, καθώς διαθέτει ενημερωτικό υλικό στη γραφή Braille.

βίντεο με δραματοποιήσεις

Στους χώρους της έκθεσης με τις βιοτεχνικές χρήσεις, οι επισκέπτες μπορούν να αναστοχαστούν τα ιστορικά, πολιτιστικά, κοινωνιολογικά αλλά και λογοτεχνικά συμφραζόμενα της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα.
Ειδικότερα, οι αναφορές λογοτεχνών στα τεχνικά επαγγέλματα, τη βιοπάλη και την παιδική εργασία
βρίσκουν εικόνες στα καλοδιατηρημένα εκθέματα

Τόρνοι

Το παιδί, από δώδεκα χρονώ, έπιασε δουλειά σ' ένα μηχανουργείο. Επειδή ο νόμος έλεγε από δεκατεσσάρω και πάνω, κάνανε τ' αδύνατα δυνατά για να πιάσει δουλειά. Ήθελε να βοηθήσει τη μάνα του. Τώρα ήτανε δεκαπέντε χρονώ, δούλευε πάντα στο μηχανουργείο και το βράδυ πήγαινε σε τεχνική σχολή. Το κακό πρωτοφανερώθηκε ένα απόγευμα, στο μηχανουργείο, την ώρα που δούλευε. Τόπιασε ένας βήχας πολύ δυνατός — έβηχε τον τελευταίο καιρό, μα δεν είχε δώσει σημασία, — και ξαφνικά έβγαλε αίμα. Το πήγανε στις κοινωνικές ασφαλίσεις. Το είδανε στις ακτίνες. Του βγάλανε και πλάκα. Ήτανε πειραγμένος ο αριστερός πνεύμονας.
— Ανάπαυση, καλό φαΐ, καθαρός αέρας ! είπε ο γιατρός στη μάνα, που το βλέμμα της ήτανε γεμάτο φόβο, ακόμα πιο βαθύ φόβο από άλλοτε.
Και πρόσθεσε:
— Επίσης, προσοχή στον ψυχικό παράγοντα!
Αντώνης  Σαμαράκης, Ζητείται Ελπίς, ο Τοίχος, 1954




…Αργότερα η μάνα του τον έστειλε στο μαγαζί του θείου που’ χε μηχανές και μαστόρους να μάθει την τέχνη κι ο Αργύρης είδε από πολύ μικρός τα γυαλιστερά σίδερα, όχι σαν παιχνίδια, μα για δουλειά. Ο θείος του τον είχε για θελήματα, να σκουπίζει τη μηχανή, να μαζεύει τα εργαλεία.
[…] Ο τόρνος με τα μηχανήματα και τις λαβές ήταν ένα μυστήριο που θαρρούσε πως ποτέ δε θα το νιωθε…
Αντρέας Φραγκιάς, Άνθρωποι και σπίτια, 1955

…Στο τραπέζι ο πατέρας μου είπε ότι αύριο ξεκινάει τη δουλειά. Σ’ ένα μηχανουργείο στον Πειραιά. Τα λεφτά δεν είναι καλά. Το ξέρει, τον πληρώνουν, λέει, κάτω από το βασικό. Αλλά, τι να κάνεις… Δεν γίνεται αλλιώς. Δεν μπορεί να περιμένει άλλο για μια καλύτερη δουλειά.

Ευγενία Φακίνου, Αστραδενή, 1987

Προϊόντα παραγωγής

μέσα στο συγκρότημα υπήρχε και το παλιό 3ο Γυμνάσιο Αρρένων, για το οποίο έγραψαν οι λογοτέχνες απόφοιτοί του Γιώργος Ιωάννου και Ηλίας Πετρόπουλος.

Ο Πολυχώρος Πολιτισμού "Χαμηδιέ" αποτελεί σημείο αναφοράς και πόλο έλξης για την τοπική κοινωνία και συνιστά επικουρικό διδακτικό μέσο για διαθεματικές προσεγγίσεις σε όλα τα μαθήματα. 

Η κ. Αρετή Κονδυλίδου, Λαογράφος-Κοινωνική Ανθρωπολόγος επιμελήτρια της έκθεσης
και υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων

Επικοινωνία: 2310206910, 2310213800