Εξ αποστάσεως επανάληψη...Ο τόνος στο β΄ενικό της Προστακτικής

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση αποτέλεσε και αποτελεί μια επιλογή του συγκεκριμένου ιστολογίου και της διαχειρίστριάς του, της ερανίστριας, πάντα ως συνέχεια της διά ζώσης διδασκαλίας στην τάξη και με απώτερο σκοπό την καλύτερη και την πιο εποπτική εκμάθηση βασικών γνώσεων των επιμέρους μαθημάτων (Αρχαία Ελληνικά, Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία). Οι συνθήκες της υποχρεωτικής διακοπής μαθημάτων και του εγκλεισμού στα σπίτια μας, λόγω της πανδημίας του Κορωνοϊού, διαμορφώνουν μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Έτσι, εκτός από την ενδυνάμωση των οικογενειακών σχέσεών μας οι μαθητές έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο για διάβασμα και επαναλήψεις για την ύλη που έχουν διδαχθεί. Ως εκ τούτου, αφού διαβάσουν από τα σχολικά εγχειρίδιά τους τις διδακτικές ενότητες μπορούν να αξιοποιήσουν και την αρωγή που τους προσφέρει το διαδίκτυο, και συγκεκριμένα το παρόν ιστολόγιο.

Οι κανόνες που ακολουθούν στοχεύουν να διευκολύνουν τους υποψηφίους των Ανθρωπιστικών Σπουδών να ανταποκριθούν με ευστοχία στις απαιτήσεις των γραμματικών παρατηρήσεων του Αδίδακτου κειμένου.

Ο τόνος στο β΄ενικό της Προστακτικής των ρημάτων

Ι. Στα ρήματα που έχουν από τρεις και πάνω συλλαβές, απλά ή σύνθετα, ο τόνος στο β΄ενικό της Προστακτικής όλων των χρόνων τίθεται στην προπαραλήγουσα, εάν η λήγουσα είναι βραχύχρονη:

Παίδευε                           κατάλυε

Παίδευσον                      κατάλυσον

Παίδευσαι                       κατάλυσαι

Παιδεύθητι                      καταλύθητι

ΑΛΛΑ: παιδεύου            καταλύου

ΙΙ. Όλοι οι μονοσύλλαβοι τύποι της Προστακτικής Αορίστου Β΄της ενεργητικής και της μέσης φωνής, όταν είναι μονοσύλλαβοι και συντίθενται με δισύλλαβη πρόθεση, ανεβάζουν τον τόνο στη λήγουσα της πρόθεσης κι επομένως τονίζονται στην παραλήγουσα:

σχές                        παράσχες

σχοῦ                        παράσχου

θές                           παράθες

 θοῦ                           παράθου

 δός                            μετάδος

  δοῦ                            παράδου

Εάν η πρόθεση είναι μονοσύλλαβη που έχει πάθει έκθλιψη, τότε ο τόνος ανεβαίνει μόνο στους μονοσύλλαβους τύπους του ενεργητικού Αορίστου Β΄:

    σχές                           πρόσχες

   σχοῦ                          προσχοῦ

θές                             ἔκθες

θοῦ                            ἐκθοῦ

   δός                            πρόδος

   δοῦ                            προδοῦ

ΙΙΙ. Στο β΄ενικό της Προστακτικής Αορίστου Β΄μέσης φωνής όλων των ρημάτων, απλών ή σύνθετων, ο τόνος παραμένει στη λήγουσα και είναι περισπωμένη (εκτός από την προηγούμενη περίπτωση, όταν δηλαδή ο ρηματικός τύπος είναι μονοσύλλαβος και η πρόθεση δισύλλαβη):

λαβοῦ, ἐκλαβοῦ, ἀντιλαβοῦ, διαλαβοῦ

ΑΛΛΑ: σχοῦ, παράσχου

IV. Οι οξύτονοι τύποι της Προστακτικής Αορίστου Β΄ ενεργητικής φωνής: ἐλθέ, εὑρέ, ἰδέ, εἰπέ, λαβέ, όταν γίνουν σύνθετοι ανεβάζουν τον τόνο στην προπαραλήγουσα:
ἔξελθε,  κάτιδε,  ἂντειδε, ἂνευρε, πρόλαβε.

V. Στην Προστακτική Ενεστώτα των συνηρημένων ρημάτων, ο τόνος στο β΄ενικό κανονίζεται προτού γίνει η συναίρεση:

Τίμα-ε (∪)           -         τίμα (βλ. Ι. κανόνα)

Τιμά-ου(−)           -         τιμῶ (βλ. Ι. κανόνα)

VI. Η Προστακτική του Παρακειμένου της μέσης φωνής τονίζεται όπως και η οριστική του ίδιου χρόνου:

λέλυμαι - λέλυσο

αφῖγμαι - αφῖξο

VII. Τα σύνθετα των ρημάτων: εἰμί, εἶμι, οἶδα, φημί, κεῖμαι ανεβάζουν τον τόνο και στην Οριστική και στην Προστακτική του Ενεστώτα:

εἰμί -  πάρειμι  - πάρισθι

εἶμι - ἔξειμι    - ἔξιθι

οἶδα - σύνοιδα - σύνισθι

φημί - σύμφημι - σύμφαθι

κεῖμαι - σύγκειμαι - σύγκεισο.

Επιμέλεια: Ελένη Παπαδοπούλου, φιλόλογος