Πέμπτη 26 Μαρτίου 2020

Εξ αποστάσεως επανάληψη: Η περιγραφή μέσα στην αφήγηση: Διδακτική πρόταση (Νεοελληνική Γλώσσα)

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση αποτέλεσε και αποτελεί μια επιλογή του συγκεκριμένου ιστολογίου και της διαχειρίστριάς του, της ερανίστριας, πάντα ως συνέχεια της διά ζώσης διδασκαλίας στην τάξη και με απώτερο σκοπό την καλύτερη και την πιο εποπτική εκμάθηση βασικών γνώσεων των επιμέρους μαθημάτων (Αρχαία Ελληνικά, Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία). Οι συνθήκες της υποχρεωτικής διακοπής μαθημάτων και του εγκλεισμού στα σπίτια μας, λόγω της πανδημίας του Κορωνοϊού, διαμορφώνουν μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Έτσι, εκτός από την ενδυνάμωση των οικογενειακών σχέσεών μας οι μαθητές έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο για διάβασμα και επαναλήψεις για την ύλη που έχουν διδαχθεί. Ως εκ τούτου, αφού διαβάσουν από τα σχολικά εγχειρίδιά τους τις διδακτικές ενότητες μπορούν να αξιοποιήσουν και την αρωγή που τους προσφέρει το διαδίκτυο, και συγκεκριμένα το παρόν ιστολόγιο.   


  Η αφήγηση και η περιγραφή συνδέονται στενά. Μπορούν να συνυπάρχουν στο ίδιο κείμενο ή ακόμα και στην ίδια περίοδο. Όταν ένας συγγραφέας παρεμβάλλει μια περιγραφή σε ένα αφηγηματικό κείμενο, επιδιώκει :
  • Να σκιαγραφήσει τα πρόσωπα, να στήσει το σκηνικό της δράσης και γενικά να δώσει κρίσιμες πληροφορίες
  • Να πετύχει το πέρασμα από το ένα αφηγηματικό μέρος στο άλλο
  • Να προκαλέσει αγωνία και αναμονή στον αναγνώστη με την επιβράδυνση της δράσης, αφού η περιγραφή είναι στατική και προκαλεί κορυφώσεις πριν από την έκβαση της πλοκής
  • Να προσφέρει αισθητική απόλαυση

   Στο παρακάτω αφηγηματικό κείμενο του Ντίνου Χριστιανόπουλου, οι μαθητές κλήθηκαν να προσθέσουν κάποιες περιγραφές σε σημεία όπου θεώρησαν ότι έπρεπε να υπάρχουν, ώστε να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι:

Ντίνος Χριστιανόπουλος

   Όταν τελείωσα το δημοτικό, η δασκάλα μου δ. Τζανή και ο διευθυντής μας κ. Φιδάνης θέλησαν να με γράψουν στο Πειραματικό, γιατί ήμουν πολύ καλός μαθητής, αλλά ο διευθυντής του Πειραματικού Ξηροτύρης με έδιωξε λέγοντας ότι τα χαρτιά μου ήταν λερωμένα (λεγόμουν Δημητρίου ή Δημητριάδης, και η δικαστική απόφαση δεν είχε βγει ακόμα). Έτσι κατέφυγα στο Β΄ γυμνάσιο, που θεωρούνταν το καλύτερο μετά το Αμερικανικό Κολλέγιο και το Πειραματικό. Εκεί με δέχτηκαν με αγάπη παρακάμπτοντας τα γραφειοκρατικά.

   Όμως οι καιροί ήταν δύσκολοι. Είχαμε γερμανική κατοχή και οι Γερμανοί είχαν επιτάξει το γυμνάσιο. Την πρώτη οκταταξίου την κάναμε πρόσφυγες στην Αγιά-Σοφιά και τη δευτέρα στην μητρόπολη. Το 1941-1942 ήταν η χειρότερη χρονιά. Είχε πέσει μεγάλη πείνα και οι άνθρωποι πέθαιναν στη μέση του δρόμου. Κι εγώ ο ίδιος κινδύνεψα να πεθάνω από πείνα δυο φορές, μια στις αρχές του 1942 και μια στα τέλη. Το πώς σώθηκα είναι άλλη ιστορία. Πάντως, όταν τελειώναμε τα μαθήματα, είχα μαζί μου μια σακούλα (μάλλον ένα πλεχτό δίχτυ) και έτρεχα αμέσως στο Καπάνι μήπως βρω τίποτε που να τρώγεται. Μια φορά, θυμάμαι, βρήκα έξι ρεβύθια, που τα κάναμε καφέ, μια άλλη φορά μισή πατάτα. Μια φορά βρήκα μια καρπουζόφλουδα και όρμησα σαν τρελός. Την έτρωγα και τρέχαν τα ζουμιά από το στόμα μου, οπότε ξαφνικά σηκώνω τα μάτια μου, και τι να δω;

⍗{Ο καθηγητής μου στεκόταν μπροστά μου. Ήταν ψηλός με γκρίζα αραιωμένα μαλλιά και σε αντίθεση με τις άλλες φορές που ήταν χαμογελαστός, αυτήν τη φορά ήταν βουρκωμένος. Φορούσε μια κοντομάνικη παλιά μπλούζα και ένα παλιό μισοσκισμένο παντελόνι. Τα παπούτσια του ήταν σκισμένα και τρύπια και τέλος φαινόταν στο δεξί του πόδι μια μεγάλη ουλή...} Γιαπαλάκης Δημήτρης 

 Ήθελα να με κατάπινε η γη, αλλά ο καθηγητής μου με πρόλαβε και μου είπε: «Μη στεναχωριέσαι, παιδί μου, κι εγώ γι’ αυτή τη δουλειά βρίσκομαι εδώ» και μου έδειξε κι αυτός ένα πλεχτό δίχτυ που είχε μαζί του και μάζευε απ’ τα σκουπίδια ό,τι έβρισκε. Ήταν συγκλονιστική και μοναδική εκείνη η στιγμή, αρχίσαμε να κλαίμε και οι δύο.

   Την άλλη χρονιά, αν και ακόμη κατοχή, τα πράγματα ήταν κάπως καλύτερα. Τότε διαδόθηκε στο σχολείο μας κάτι το απίθανο: Ο δεύτερος, και νεώτερος, γυμναστής μας τα είχε με την καθηγήτρια των τεχνικών, που ήταν αρκετά μεγαλύτερή του.

⍗{Η καθηγήτρια των τεχνικών, ήταν μια πολύ όμορφη γυναίκα. Ήταν γύρω στα 40. Ήταν ψηλή με ένα σαγηνευτικό βλέμμα το οποίο μάγευε οποιονδήποτε στο πέρασμά της.} Άννα Ευρυδόγλου

⍗ {...Ήταν ταιριαστό ζευγάρι. Η διαφορά των χρόνων κρυβόταν πίσω από μία σχέση με δυνατά συναισθήματα έρωτα και πάθους. Ψηλή, όμορφη και δείχνοντας αρκετά χρόνια νεότερη από ό,τι ήταν, στεκόταν δίπλα στο γυμνασμένο κορμί του γυμναστή μας. Και αυτός ψηλός, ψηλότερος από εκείνη και πιο γεροδεμένος. Ήταν και αυτή γυμνασμένη, όμως τα κιλά που της έλειπαν δεν της έδιναν την δυνατότητα να ξεχωρίζουν οι σχηματισμένοι κοιλιακοί της. Ξανθιά, με πλούσια ίσια μαλλιά και μάτια γαλανά, σαν το χρώμα της θάλασσας και του ουρανού. Χανόσουν μέσα τους. Αυτός ήταν λίγο πιο σκούρος, με μάτια πράσινα, βαθιά και αληθινά. Ήταν εντυπωσιακή η παρουσία και των δυο τους.}  Ειρήνη Βούλγαρη


 Βούιξε όλο το γυμνάσιο, αλλά κανείς δεν έβγαζε τσιμουδιά. Το ήξερε κι ο γυμνασιάρχης, αλλά έκανε πως δεν ήξερε. Ούτε οι μαθητές το συζητούσαν. Το θέμα αντιμετωπίστηκε με διακριτικότητα. Το ειδύλλιο ήταν δυνατό και, το σπουδαιότερο, η καθηγήτρια των τεχνικών έμαθε στο γυμναστή να ζωγραφίζει!

⍗   {Ο γυμναστής είχε καστανά σγουρά μαλλιά και μάτια χρώματος κεχριμπαρί που στις άκρες πρασίνιζαν.  Τα φρύδια του ήταν πυκνά, ενώ η μύτη του αρκετά μικρή και καλοσχηματισμένη. Είχε και ένα θεληματικό πηγούνι, το οποίο συνόδευαν τα χείλη του, που ήταν συνεχώς σε κατάσταση ξηρασίας. }  Αλεξάνδρα Ατματζίδου

 Και φαίνεται ότι τα μαθήματα ζωγραφικής πήγαιναν τόσο καλά, που ο γυμναστής έγινε ζωγράφος και άρχισε να εκθέτει τα ερασιτεχνικά του έργα. Πολλές δεκαετίες αργότερα, όταν είχα ανοίξει μια γκαλερί, με επισκέφθηκε ο γυμναστής –που με θυμόταν πολύ καλά- και είδε την έκθεση που φιλοξενούσα, τόλμησε μάλιστα να μου προτείνει να φιλοξενήσω κι αυτόν.

{ Η γκαλερί που είχα ανοίξει ήταν όλο και όλο 30 τετραγωνικά ίσα που την πρόσεχε κανείς όταν περνούσε από έξω και όταν τύχαινε το βλέμμα των περαστικών να πέφτει προς αυτήν ήταν λόγω των χρωμάτων και των σχεδίων που είχε στο εξωτερικό της,μόλις έμπαινες μέσα αντίκριζες τους κατάλευκους τοίχους που πάνω σε αυτούς είχαν τοποθετηθεί με προσοχή όμορφοι πίνακες από διάφορους καλλιτέχνες. Πάνω από κάθε έναν υπήρχε ένας δυνατός φωτισμός για να αναδεικνύει καλύτερα τις λεπτομέρειες του έργου.}  Θεανώ Αγγελίδου

Με πολλή ειλικρίνεια του απάντησα ότι ευχαρίστως θα τα έβλεπα και θα το συζητούσαμε, αλλά ο γυμναστής, που ήταν ήδη εγκατεστημένος στην Αθήνα, δεν ξαναφάνηκε.

  Το 1947 άρχιζα να ζωγραφίζω και εγώ, και ο νέος μας καθηγητής των τεχνικών, ο γνωστός ζωγράφος Διονύσιος Γιάκος, ήταν πολύ ευχαριστημένος από τις επιδόσεις μου και με πίεζε να δώσω εξετάσεις στη σχολή καλών τεχνών και να γίνω κι εγώ ζωγράφος.

{Ο καθηγητής μου από το σχολείο ήταν καλόκαρδος και ευαίσθητος άνθρωπος . Το κεφάλι του ήταν μακρόστενο με μεγάλα αυτιά σαν ηχεία . Είχε μαύρα καλοχτενισμένα μαλλιά, που έκαναν αντίθεση με τα μπιρμπιλωτά γαλάζια μάτια του . Είχε μικρή μύτη και ένα περιποιημένο μουστάκι το οποίο κάλυπτε τα μικρά του χείλη .} Δέσποινα Κριτσιάνη

 Ο Γιάκος πίστευε στην αξία μου και ως ζωγράφου και ως ποιητή, γιατί εν τω μεταξύ είχα αρχίσει να δημοσιεύω ποιήματα σε διάφορα περιοδικά, που ο καθηγητής μας τα παρακολουθούσε. Μια μέρα, λοιπόν, μου πρότεινε να μου κάνει το σκίτσο μου γιατί, όπως μου είπε, «εσύ κάποτε θα γίνεις σπουδαίος, ας υπάρχει και μια ζωγραφιά σου απ’ την εφηβική σου ηλικία». Εγώ ντρεπόμουν, αλλά κατά βάθος το ήθελα. Έτσι κάθισα ένα μεσημέρι μετά το μάθημα και μου έκανε όχι ένα αλλά τρία πολύ ωραία σκίτσα και –τι σύμπτωση!- το καλύτερο δημοσιεύτηκε σ’ ένα περιοδικό μαζί με κάποιο ποίημά μου που είχε βραβευτεί σε ένα ποιητικό διαγωνισμό. (Σαράντα πέντε χρόνια αργότερα, ο Γιάκος, που πλησίαζε τα εκατό, μου έστειλε μήνυμα με μια κοπέλα και μου είπε ότι με θυμόταν με αγάπη και ότι δικαιώθηκε στις προβλέψεις του).

   Τώρα που άνοιξα το κουτάκι των αναμνήσεων, τελειωμό δεν έχουν. Γι’ αυτό θα κλείσω με ένα ακόμη περιστατικό. Το 1948 ο γυμνασιάρχης μας Ηλίας Βαρβατσούλης, ήρθε μια μέρα στην τάξη μας διακόπτοντας το μάθημα του φιλολόγου μας, και μας είπε τα εξής: «Αγαπητά μου παιδιά, έχω σήμερα να σας πω κάτι πολύ συγκινητικό. Όπως ξέρετε ή δεν ξέρετε, ο αγαπητός μας συμμαθητής σας Κωνσταντίνος Δημητρίου ή Δημητριάδης είχε πρόβλημα με τα δύο επίθετα. Οι γονείς του κατέφυγαν στα δικαστήρια, αλλά τα δικαστήρια αργούσαν. Επιτέλους, μόλις προχτές βγήκε η απόφαση και έτσι από σήμερα θα λέγεται πλέον Δημητριάδης και όχι Δημητρίου. Ήταν μια μεγάλη στιγμή για την οικογένειά του και τον ίδιο. Σας παρακαλώ, λοιπόν, από σήμερα να μην τον ξαναφωνάξετε ποτέ Δημητρίου και να μην ξεχνάτε ότι πλέον και για σας και για την πολιτεία το κανονικό του επίθετο είναι Δημητριάδης. Κι εγώ που τον αγαπώ πολύ, του εύχομαι από καρδιάς να προκόψει στις σπουδές του ως Δημητριάδης». Επακολούθησαν δυνατά χειροκροτήματα –μόνο που εγώ δεν του έκανα το χατίρι και πρόκοψα όχι ως Δημητριάδης αλλά ως Χριστιανόπουλος.
_______________________________________________________________

Μουμουζιάς Γιώργος, Το δικό μας 2ο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης : Μια διαδρομή ενός αιώνα, με συνταξιδιώτες τους μαθητές του, Θεσσαλονίκη , Κυριακίδη Αφοί, 2011


Οι παρεμβαλλόμενες περιγραφές:


Καθηγητής του 2ου Γυμνασίου: Ο καθηγητής μου στεκόταν μπροστά μου. Ήταν ψηλός με γκρίζα αραιωμένα μαλλιά και σε αντίθεση με τις άλλες φορές που ήταν χαμογελαστός, αυτήν τη φορά ήταν βουρκωμένος. Φορούσε μια κοντομάνικη παλιά μπλούζα και ένα παλιό μισοσκισμένο παντελόνι. Τα παπούτσια του ήταν σκισμένα και τρύπια και τέλος φαινόταν στο δεξί του πόδι μια μεγάλη ουλή...
Γιαπαλάκης Δημήτρης 

Καθηγήτρια τεχνικών: Η καθηγήτρια των τεχνικών, ήταν μια πολύ όμορφη γυναίκα. Ήταν γύρω στα 40. Ήταν ψηλή με ένα σαγηνευτικό βλέμμα το οποίο μάγευε οποιονδήποτε στο πέρασμά της.
Άννα Ευρυδόγλου

Το ζευγάρι των ερωτευμένων: Ήταν ταιριαστό ζευγάρι. Η διαφορά των χρόνων κρυβόταν πίσω από μία σχέση με δυνατά συναισθήματα έρωτα και πάθους. Ψηλή, όμορφη και δείχνοντας αρκετά χρόνια νεότερη από ό,τι ήταν, στεκόταν δίπλα στο γυμνασμένο κορμί του γυμναστή μας. Και αυτός ψηλός, ψηλότερος από εκείνη και πιο γεροδεμένος. Ήταν και αυτή γυμνασμένη, όμως τα κιλά που της έλειπαν δεν της έδιναν την δυνατότητα να ξεχωρίζουν οι σχηματισμένοι κοιλιακοί της. Ξανθιά, με πλούσια ίσια μαλλιά και μάτια γαλανά, σαν το χρώμα της θάλασσας και του ουρανού. Χανόσουν μέσα τους. Αυτός ήταν λίγο πιο σκούρος, με μάτια πράσινα, βαθιά και αληθινά. Ήταν εντυπωσιακή η παρουσία και των δυο τους.
 Ειρήνη Βούλγαρη

Ο Γυμναστής: Ο γυμναστής είχε καστανά σγουρά μαλλιά και μάτια χρώματος κεχριμπαρί που στις άκρες πρασίνιζαν.  Τα φρύδια του ήταν πυκνά, ενώ η μύτη του αρκετά μικρή και καλοσχηματισμένη. Είχε και ένα θεληματικό πηγούνι, το οποίο συνόδευαν τα χείλη του, που ήταν συνεχώς σε κατάσταση ξηρασίας. 
 Αλεξάνδρα Ατματζίδου

Ο καθηγητής Γιάκος: Ο καθηγητής μου από το σχολείο ήταν καλόκαρδος και ευαίσθητος άνθρωπος. Το κεφάλι του ήταν μακρόστενο με μεγάλα αυτιά σαν ηχεία . Είχε μαύρα καλοχτενισμένα μαλλιά, που έκαναν αντίθεση με τα μπιρμπιλωτά γαλάζια μάτια του . Είχε μικρή μύτη και ένα περιποιημένο μουστάκι το οποίο κάλυπτε τα μικρά του χείλη .
 Δέσποινα Κριτσιάνη

Το σκίτσο με τον έφηβο Ντίνο Χριστιανόπουλο, διά χειρός Γιάκου


1 σχόλιο: