Καθώς τον τελευταίο καιρό στροβιλιζόμαστε στη δίνη της εκλογολογίας και συνεχώς γινόμαστε αυτήκοοι μάρτυρες λέξεων που σπανίως εντάσσουμε στο λεξιλόγιό μας, είναι καλό να γνωρίζουμε την πραγματική τους σημασία, ''το έτυμον'', ώστε να μπορούμε να καταλάβουμε τη λειτουργία τους μέσα στα ευρύτερα συμφραζόμενά τους, αλλά και για να μην πέφτουμε θύματα μιας τεχνηέντως επιχειρούμενης παραπληροφόρησης. Η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει και η γνώση, ως γνωστόν, είναι δύναμη!
ΔΙΑΚΥΒΕΥΜΑ
Σύνθετη λέξη από την πρόθεση διά και το αρχαιοελληνικό ρήμα κυβεύω. Όταν κάτι διακυβεύεται, τίθεται σε κίνδυνο, παίζεται η τύχη του. Για παράδειγμα, «Στις επερχόμενες εθνικές εκλογές, αυτό που ουσιαστικά διακυβεύεται είναι η διατήρηση της χώρας στη ζώνη του ευρώ» ή, με άλλα λόγια, «η διατήρηση της χώρας στη ζώνη του ευρώ είναι το πραγματικό διακύβευμα των επερχόμενων εθνικών εκλογών», το ζήτημα του οποίου η τύχη θα κριθεί από το αποτέλεσμα των εκλογών.
Το ρήμα διακυβεύω/ομαι και το ουσιαστικό διακύβευμα ανήκουν στο λεξιλόγιο της νεοελληνικής γλώσσας. Η σημασία τους όμως, όπως δείχνει η ετυμολογία τους, έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Κυβεύω λοιπόν σημαίνει στην αρχαιοελληνική παίζω κύβους, δηλαδή ζάρια! Επρόκειτο για αγαπημένο παιχνίδι των προγόνων μας, όπως προκύπτει από πλήθος αναφορών και εικονογραφήσεων, όπως εκείνη στον αμφορέα που βρίσκεται στο Μουσείο του Βατικανού, όπου απεικονίζονται να παίζουν κύβους ο Αχιλλέας με τον Αίαντα σε μια ανάπαυλα του Τρωικού Πολέμου, ενώ η επιγραφή αναφέρει τις επιδόσεις των παικτών: «Τέσσερα Αχίλλειος, τρία Αίαντος».
Γνωστή, φυσικά, ήταν από τότε και η μεταφορική σημασία της κυβείας, του παιχνιδιού των ζαριών δηλαδή. Οι αρχαίοι μας πρόγονοι μάλιστα χρησιμοποιούσαν τις στερεότυπες εκφράσεις αναρρίπτω κίνδυνον ή αναρρίπτω τον κύβον με τη σημασία που έχει η σύγχρονη έκφραση παίρνω το ρίσκο.
Πας ανερρίφθω κύβος (ο κύβος ερρίφθη)
Αναμφισβήτητα, μία από τις πλέον διάσημες ρήσεις της Ιστορίας αποτυπώθηκε στην παραπάνω, παροιμιώδη ρήση του Ιουλίου Καίσαρα. Όπως αναφέρουν ο Ρωμαίος ιστορικός Σουητώνιος (77 μ.Χ.) και ο Πλούταρχος (2ος αι. μ.Χ.), ο Ιούλιος Καίσαρας είπε τη φράση αυτή όταν, κατά την επιστροφή του από τη Γαλατία, αποφάσισε στις 10 Ιανουαρίου του 49 π.Χ. να διαβεί τον ποταμό Ρουβίκωνα, όριο τότε του ρωμαϊκού κράτους. Από εκεί πορεύτηκε προς τη Ρώμη, όπου συγκρούστηκε με τη Σύγκλητο, γεγονός που τον κατέστησε αυτοκράτορα, δηλαδή μοναδικό και απόλυτο κυρίαρχο του ρωμαϊκού κράτους.
Η φράση ειπώθηκε στα ελληνικά, καθώς χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Ελλάδα και καταγράφεται σε ημιστίχιο έργου του αρχαίου Έλληνα κωμωδιογράφου Μενάνδρου, που φέρει τον τίτλο: «Αρρηφόρος ή Αυλητρίς» (4ος αι. π.Χ.).
ΠΗΓΗ: S.I.
ΔΙΑΚΥΒΕΥΜΑ
Σύνθετη λέξη από την πρόθεση διά και το αρχαιοελληνικό ρήμα κυβεύω. Όταν κάτι διακυβεύεται, τίθεται σε κίνδυνο, παίζεται η τύχη του. Για παράδειγμα, «Στις επερχόμενες εθνικές εκλογές, αυτό που ουσιαστικά διακυβεύεται είναι η διατήρηση της χώρας στη ζώνη του ευρώ» ή, με άλλα λόγια, «η διατήρηση της χώρας στη ζώνη του ευρώ είναι το πραγματικό διακύβευμα των επερχόμενων εθνικών εκλογών», το ζήτημα του οποίου η τύχη θα κριθεί από το αποτέλεσμα των εκλογών.
Γνωστή, φυσικά, ήταν από τότε και η μεταφορική σημασία της κυβείας, του παιχνιδιού των ζαριών δηλαδή. Οι αρχαίοι μας πρόγονοι μάλιστα χρησιμοποιούσαν τις στερεότυπες εκφράσεις αναρρίπτω κίνδυνον ή αναρρίπτω τον κύβον με τη σημασία που έχει η σύγχρονη έκφραση παίρνω το ρίσκο.
Πας ανερρίφθω κύβος (ο κύβος ερρίφθη)
Αναμφισβήτητα, μία από τις πλέον διάσημες ρήσεις της Ιστορίας αποτυπώθηκε στην παραπάνω, παροιμιώδη ρήση του Ιουλίου Καίσαρα. Όπως αναφέρουν ο Ρωμαίος ιστορικός Σουητώνιος (77 μ.Χ.) και ο Πλούταρχος (2ος αι. μ.Χ.), ο Ιούλιος Καίσαρας είπε τη φράση αυτή όταν, κατά την επιστροφή του από τη Γαλατία, αποφάσισε στις 10 Ιανουαρίου του 49 π.Χ. να διαβεί τον ποταμό Ρουβίκωνα, όριο τότε του ρωμαϊκού κράτους. Από εκεί πορεύτηκε προς τη Ρώμη, όπου συγκρούστηκε με τη Σύγκλητο, γεγονός που τον κατέστησε αυτοκράτορα, δηλαδή μοναδικό και απόλυτο κυρίαρχο του ρωμαϊκού κράτους.
Η φράση ειπώθηκε στα ελληνικά, καθώς χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Ελλάδα και καταγράφεται σε ημιστίχιο έργου του αρχαίου Έλληνα κωμωδιογράφου Μενάνδρου, που φέρει τον τίτλο: «Αρρηφόρος ή Αυλητρίς» (4ος αι. π.Χ.).
ΠΗΓΗ: S.I.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου