Εγκλήματα πολέμου

 Η συντριπτική ήττα των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς και η συνεδρίαση των νικητών για το μέλλον των αιχμαλώτων άνοιξε το κεφάλαιο των εγκλημάτων πολέμου. Η συζήτηση μεταξύ των μαθητών της Α΄Λυκείου υπήρξε έντονη αλλά και εποικοδομητική. Με αφορμή το κείμενο του Ξενοφώντα και το δοκίμιο του Φ.Κ. Βώρου για τον πόλεμο, παρουσιάστηκαν εργασίες που τόνιζαν τη διαχρονικότητα των εγκλημάτων κατά της ανθρώπινης ύπαρξης : Σφαγή των Μηλίων, Καλάβρυτα, Δίστομο, Ολοκαύτωμα Εβραίων, Χορτιάτης. Μηλιά Μετσόβου κ.α. Και επειδή μία εικόνα ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις, δείτε την εργασία της Αθηνάς Γκαϊτατζή από το Α1.

εγκλήματα πολέμου from Eleni Papadopoulou

 Ο πόλεμος βίαιος διδάσκαλος ή η κακοδαιμονία του πολέμου.
Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου οι Σπαρτιάτες εμφανίζονταν ελευθερωτές των Ελλήνων από την ηγεμονία – ζυγό των Αθηναίων, οπότε οι Αθηναίοι αντιμετώπιζαν μόνιμα και τους αντιπάλους και τις «αποστασίες» των συμμάχων. Και γίνονταν ολοένα πιο σκληροί στην αντιμετώπιση τέτοιων κινήσεων. Είναι χαρακτηριστική η συμπεριφορά τους στην περίπτωση «αποστασίας» των Μυτιληναίων. Τότε ο δήμος της Αθήνας αποφάσισε στα γρήγορα σφαγή όλου του αρσενικού πληθυσμού. Την επόμενη μέρα μετρίασε τη φοβερή απόφαση περιορίζοντας την ποινή μόνο στους πρωταίτιους. Είναι όμως χαρακτηριστικό ότι βρήκαν πάρα πολλούς πρωταίτιους (1000) και τους έσφαξαν!

Τέτοιες και παραπλήσιες αγριότητες έγιναν κι άλλες στη διάρκεια του πολέμου, κι από τι ς δυο πλευρές. Θυμόμαστε πρόχειρα:

-Οι Πλαταιείς έσφαξαν τους αιχμαλώτους Θηβαίους (δράστες βέβαια απρόκλητης επίθεσης).

-Έπειτα οι Θηβαίοι και οι Σπαρτιάτες, νικητές των Πλαταιέων, τηρώντας τα προσχήματα μιας «δίκης» έσφαξαν τους Πλαταιείς.

-Οι Συρακούσιοι ακολούθησαν την πιο βασανιστική και απάνθρωπη μεθοδολογία για την εξόντωση των νικημένων Αθηναίων, μέσα στον ακάλυπτο χώρο των λατομείων της περιοχής, όπου η πείνα, η δίψα, η ακαθαρσία και οι μεταλλαγές θερμοκρασίας επιτέλεσαν το βασανιστικό έργο του αργού θανάτου.

-Την ιδιαίτερη αγριότητα των εμφύλιων στάσεων τη ζωγράφισε ο Θουκυδίδης με ενάργεια στα Κερκυραϊκά. Ανέλυσε γενικότερα την κακοδαιμονία του πολέμου και διατύπωσε επιγραμματικά την ετυμηγορία του: βίαιος διδάσκαλος πόλεμος.

Όμως, από όσα αφηγηθήκαμε πιο πάνω, προκύπτει ότι ο πόλεμος είναι αποτέλεσμα θεσμών της ειρήνης: οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών. Στην περίπτωση που μελετάμε η Αθηναϊκή Συμμαχία ως θεσμός κατ’ αρχήν αμυντικός, με όλες τις παρεκκλίσεις και παρενέργειες που σημειώσαμε και με τη συνενέργεια των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών θεσμών της Αθήνας τον καιρό της ειρήνης, γέννησε σταδιακά:

-δυσφορία δικαιολογημένη των συμμάχων

-επεκτατισμό ασταμάτητο των Αθηναίων

-αποστασίες των συμμάχων

-αλαζονεία της αθηναϊκής δύναμης και μεταμόρφωση του χαρακτήρα των ανθρώπων (ανατροπή των αξιών και των κριτηρίων δράσης, νέα ηθική – πολιτική συνείδηση χωρίς ενδοιασμούς)

-διαρκή κίνδυνο για τις άλλες πόλεις, που παρακολουθούσαν έντρομες τον αθηναϊκό επεκτατισμό και τη νέα ηθική τάξη – πορεία της Αθήνας προς την αυτοκαταστροφή: πόλεμος προς όλους: εχθρούς, ουδέτερους (π.χ. Μήλιους) και υπηκόους. Και ο πόλεμος με τη σειρά του έγινε βίαιος διδάσκαλος.

Φ. Κ. ΒΩΡΟΣ