CARPE DIEM!

Από τη γνωστή θουκυδίδεια φράση '' οι καιροί ου μενετοί'' οδηγηθήκαμε στο λατινικό carpe diem! κι απ' αυτό στην πολύ γνωστή κι αγαπημένη ταινία '' ο κύκλος των χαμένων ποιητών''. Και  η διαπίστωση των μαθητών: Αυτή είναι η συνέχεια του πνεύματος, η παράδοση, η διακειμενικότητα και η διάχυση των ιδεών.  (Ελπίζω , Δημήτρη, να ικανοποιήσεις τη δίψα για γνώση).

Λατινικό κείμενο

ΟΡΑΤΙΟΣ, 11ο ποίημα των ωδών του

Tu ne quaesieris, scire nefas, quem mihi, quem tibi

finem di dederint, Leuconoe, nec Babylonios

temptaris numeros. Ut melius, quidquid erit, pati.

Seu pluris hiemes seu tribuit Iuppiter ultimam,

quae nunc oppositis debilitat pumicibus mare

Tyrrhenum: sapias, vina liques et spatio brevi

spem longam reseces. Dum loquimur, fugerit invida

aetas: carpe diem quam minimum credula postero.

Μετάφραση στα ελληνικά

Λευκονόη, μη ρωτάς, δεν κάνει να ξέρεις

ποιο τέλος όρισαν οι θεοί για τη ζωή τη δική μου και τη δική σου·

και μη ζητάς τ’ άστρα μελετώντας να τό βρεις.

Πόσο είναι προτιμότερο να δείχνεις υπομονή σ’ ό,τι συμβεί!

Χειμώνες περισσότερους αν μας χρωστά ο Δίας

ή αν αυτόν μάς χάρισε στερνό, που σπάει το κύμα το τυρρηνικό

στ’ αντικρινά τα βράχια, δείξε τη φρονιμάδα σου,

στράγγιζε τα κρασιά σου·

κι αφού η ζωή είναι λίγη, κλάδευε τη μακρινή ελπίδα.

Όσο μιλάμε, θα ’χει πετάξει πια ο φθονερός ο χρόνος.

Απόλαυσε το σήμερα και δείξε όσο το δυνατόν

λιγότερη εμπιστοσύνη στο αύριο.

Ξεκλειδώνοντας το κείμενο

Μια χειμωνιάτικη μέρα βρίσκεται σε κάποια ακτή της τυρρηνικής θάλασσας, προφανώς φιλοξενούμενος της αγαπημένης του Λευκονόης, στην οποία και απευθύνεται. Την αποτρέπει από την ενασχόλησή της με την αστρολογία (Babylonios numeros: Βαβυλώνιοι υπολογισμοί). Είναι ανόσιο να ζητά κανείς να μάθει τα μελλούμενα. Πρέπει να δείχνει υπομονή στη ζωή της και να μη ζει με το άγχος του χρόνου, που τους είναι γραπτός από τους θεούς. Πρέπει να φαίνεται σοφή, περιορίζοντας τη μακρινή ελπίδα. Ο χρόνος είναι φθονερός· με το βιαστικό του πέρασμα συντομεύει όλο και περισσότερο τις χαρές της ζωής. Της συστήνει να απολαμβάνει το παρόν: Carpe diem. Το γνωμικό αυτό του Οράτιου απηχεί το επικούρειο «Καρπίζεσθαι χρόνον». Ἐπίκουρος, Ἐπιστολαί, 3, 126: Ὥσπερ δὲ σιτίον, οὐ τὸ πλεῖον πάντως ἀλλὰ τὸ ἥδιον αἱρεῖται, οὕτω καὶ χρόνον οὐ τὸν μήκιστον ἀλλά τὸν ἥδιστον καρπίζεται: Όπως ακριβώς κάποιος προτιμά όχι την ποσότητα αλλά την ποιότητα στην παραγωγή σταριού, έτσι απολαμβάνει όχι τόσο τη μακροζωία αλλά την ευτυχία.

Το αύριο δεν ανήκει στους ανθρώπους. Η δυσπιστία του ποιητή για το μέλλον, που συχνά τονίζεται στη Ωδές του, έχει επικούρειες ρίζες: Ἐπικουρος, Ἐπιστολαί, 3, 127: Μνημονευτέον δὲ ὡς τὸ μέλλον οὔτε ἡμέτερον οὔτε πάντως οὐχ ἡμέτερον, ἵνα μὴ πάντως προσμένωμεν ὡς ἐσόμενον μήτε ἀπελπίζωμεν ὡς πάντως οὐκ ἐσόμενον: Ας τονιστεί πως το μέλλον ούτε μας ανήκει ούτε δε μας ανήκει· έτσι, ας μην προσμένουμε ότι θα γίνει κάτι ούτε να απελπιζόμαστε αν κάτι δε συμβεί.

Η φιλοσοφική αυτή θεώρηση και η πρόταση του Ορατίου περί ζωής καθίσταται ιδιαίτερα επίκαιρη σήμερα, αν λάβει κανείς υπόψη του πόσοι άνθρωποι, προσπαθώντας να διερευνήσουν το μέλλον τους, πέφτουν θύματα επιτηδείων αστρολόγων, μέντιουμ και λοιπών απατεώνων. Αφετέρου, πόσοι από άγχος και αγωνία για το αύριο επιδίδονται σ’ έναν αγώνα δρόμου, προκειμένου να διασφαλίσουν το μέλλον τους, χάνοντας όμως την ποιότητα της ζωής τους στο σήμερα.

Ο Κύκλος των Χαμένων Ποιητών (αγγλικά: Dead Poets Society) είναι αμερικανική δραματική ταινία, παραγωγής 1989, σε σκηνοθεσία Πίτερ Γουίαρ και σε σενάριο του Τομ Σούλμαν. Η ταινία διαδραματίζεται στην αριστοκρατική και συντηρητική Ακαδημία Γουέλτον στο Βερμόντ το 1959 και αφηγείται την ιστορία ενός καθηγητή που εμπνέει τους μαθητές του διδάσκοντάς τους ποίηση. Πρωταγωνιστούν οι Ρόμπιν Γουίλιαμς, Ρόμπερτ Σον Λέοναρντ, Ίθαν Χοκ, Τζος Τσαρλς και Γκέιλ Χάνσεν.

Η ταινία έλαβε πολύ καλές κριτικές, έγινε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία και απέσπασε τέσσερις υποψηφιότητες για Όσκαρ, κερδίζοντας εκείνο του Πρωτότυπου Σεναρίου.